Tag Archives | gizartea

Izango al zinateke XVIII. mendean bezala bizitzeko gai?

By on 2013(e)ko azaroak 10 in erlijioa, gizartea
amish umeak (FlickrCC, trustypics)

amish umeak (FlickrCC, trustypics)

Aurreko batean, Callejeros Viajeros telebistako programa ikusten ari nintzela, Estatu Batuetan eta Kanadan Amish izeneko komunitate berezietan duela lau mendetako bizitza daramatela jakin nuen. Kristau anabaptista taldeak dira, bakezaleak eta teknologiaren inongo eraginik jaso ez dutenak. Antzina alemanen eragina jaso zuten, eta, ondorioz, dialekto aleman bat hitz egiten dute. Gaur egun, 230.000 amish bizi dira.

“Ordnung” izeneko araudi bat dute, komunitateko bizitza arautzen dieten legeez betea. Oso zorrotzak dira, zorrotzegiak nire ustetan. Horren zehatzak dira, non daramatzaten txapelek zenbat tolestura izan behar dituzten ere agintzen duten. Janzkerarekin jarraituz, bibotea eramatea (militarren ezaugarria kontsideratzen dutelako), eskularruak edota kirolerako zapatilak janztea guztiz debekatua dute. Gizonezkoek jantzi ilunak eta lastozko edo txapela beltzak janzten dituzte. Emakumezkoek, berriz, kolore bakarreko soineko sinple batzuk mantalarekin, eta buruan, motots bat buruko zuri batez estalita.

Ez hori bakarrik; izan ere, XXI. mendean bizi garen arren, teknologiarik erabili gabe bizi dira, guztiz isolatuta. Aurrerapen guztiak baztertzen eta gutxiesten dituzte. Gauzak horrela, ez dute ez telebista, elektrizitate, eta ezta mugikorrik ere. Etxea argitzeko eta hozkailua martxan edukitzeko gasa erabiltzen dute. Kontuan izan behar dugu amish komunitateko gizon gehienen ogibidea zurgintza dela, eta eurek eginiko altzariak Estatu Batuetako beste hiri batzuetara esportatzen dituztenez gero, euren produktuak sailean ekoizten dituzte. Ezingo litzateke hori posible izan XVIII. mendeko lan-tresnekin. Hortaz, 12V-ko bateriak erabiltzen dituzte soldatzeko eta zulatzeko. Garraiobideari dagokionez, ez dira motordun ibilgailuetan ibiltzen, zaldi-gurdietan baizik.

amish komunitatea (FlickrCC, cindy47452)

amish komunitatea (FlickrCC, cindy47452)

Ordnungak diktatzen dituzzten zenbait lege ez zaizkit batere egokiak iruditzen. Izan ere, ikaragarrizko kaltea eragiten die horretan sinesten duten amish biztanleei. 16 urtera arte ez dute aukerarik bizimodu hori uzteko. Behin adin hori iritsita, amish izaten jarraitu nahi duten ala ez aukera dezakete. Euren sinesmenetan itxita bizi dira, eta nekez dute euren komunitateaz kanpoko munduaren berri. The Shunning filmak, haien bizitza eta arauak irakasteaz gain, neskatxa batek bere familiak amish komunitatetik botatzen duenean bizitzen duena ere erakusten digu.

Esan bezala, kaltetuak eurak dira. Amish taldea ez du jende ugarik osatzen, eta asko eta asko odol bereko jendearekin ezkontzen dira. Horrek herentziazko gaitz genetikoak ekar diezazkieke. Hori gutxi balitz, gaixotasun horiek izatea Jainkoaren nahia dela esanez justifikatzen dute. Gainera, ez dute medikamendurik hartzen. Antza denez, sendatzeko fedean sinesten dute.

Hitz gutxitan esanda, benetan onuragarria al da inguratzen dituen errealitatetik kanpo bizitzea? Nire uste apalean, gizartean ematen diren aldaketekin batera bizi beharko lukete, beste kulturekin gehiago sozializatuz. Zein da zure iritzia?

Comments { 2 }

Aldaketa klimatikoaren arrastorik ez komunikabideetan

By on 2013(e)ko azaroak 7 in arazoak, gizartea
aldaketa klimatikoaren ondorioetako bat (Wikimedia Commons)

aldaketa klimatikoaren ondorioetako bat (Wikimedia Commons)

Google Interneteko bilatzailean aldaketa klimatikoa hitza idazten badugu, 39.200 emaitza inguru lortuko ditugu. Halakorik! Eta zer esanik ez, erdaraz edo ingelesez xerkatzen badugu. Sinesten ez duenak egin dezala proba. Baina hori ez da kontua. Kontua da gizakiak urteak eta urteak daramatzala fenomeno honi buruz hitz egiten (XIX. mende amaieratik hipotesi bezala, XX. mendeko 70. hamarkadatik ziurtasun osoz), eta ohituta geundela honi buruzko albiste gero eta larriagoak entzutera (Bizkaiko itsasoko ura gradu bat igo da, aldaketa klimatikoa dela eta, Un estudio augura catástrofes naturales causadas por el cambio climático…); baita honi buruzko azalpenetara ere (Klima aldaketa). Azkenaldi honetan, ordea, egunkarietan gai honi buruzko albiste kopurua guztiz txikertu da, gaur egun dauzkagun beste arazo anitzengatik ziurrenik (krisi ekonomikoa dela, ustelkeria kasuen gorakada…). Hala eta guztiz ere, duela gutxi “El País” egunkariak behin betiko albistea argitaratu du: Los efectos del cambio climático se acercan al punto de no retorno.

Puntu honetara iritsita, gai honen inguruko epe laburrerako erabakiak hartzea guztiz premiazkoa dela uste dut. Lehenik eta behin, aldaketa klimatikoaren aurrean kontrolpean jarri beharreko ondoriorik garrantzitsuenetarikoa berotegi efektua da. Berotegi efektua berez ez da txarra, bizitzeko beharrezkoa baitugu, baina guztion artean arazo bilakatzea lortzen ari gara. Honek tenperaturen gehiegizko igotzea dakar, gure planeta kinka larrian ipiniz: poloetako uren urtzea eta, ondorioz, itsasoen mailen handitzea, ekosistemen aldaketa, ur eskasia edo uholdeak, animalien biziraupena arriskuan ipintzea…

Arrazoi hori entzunda, jendea agian ez da guztiz konbentzituko arazo honen garrantziaz, gizakia oraindik aipatu ez delako. Bada, ikuspegi geurekoi batetik begiratuta -akaso jendeari buruan sartzeko modu bakarra da-, badago bai, honen barnean, esklusiboki gizakia kaltetzen duen ondorio bat: beroaren ondorioz ematen diren heriotzen gorakada nabarmena jasaten ari gara oraintxe bertan, baita alergia kasuena ere, tenperatura gorakada honek polenaren garaia luzatu baitu. Ildo horretatik jarraituz, gaixotasunak transmititzen dituzten eltxoetan aldaketak gertatzen ari dira, gaixotasun hauen kalteak larriagotuz.

Horrenbestez, argi geratu da aldaketa klimatikoaren auzia gizakiaren errua dela ia zati handi batean, baina ondorioak bizidun guztiok sufritzen ditugunez, baita hurrengo belaunaldiek ere, honi guztiari konponbide bat aurkitzea zor diegula uste dut. Agian, gaur egungo egoera dela eta, ezingo ditugu proiektu handiak aurrera eraman (diru kontuak direla eta); hala ere, herritar guztiok benetan kontzientziatzen bagara eta neurriak hartzen baditugu, hala nola, karbono dioxido emisioak gutxituz autoen erabilera murriztuta, aerosolen erabilera saihestuz…egoera pixka bat hobetzea lortuko dugu. Baina berriro diot: guztiok egin behar dugu saiakera, baita eszeptikoenak ere; denok dakigunez, itsuen herrian begibakarra baita alkate. Horrela jarraituz gero, ordea, ikusiko dugu zenbat denborarako. Tik-tak, tik-tak…

Comments { 6 }

Zein da hezkuntza sistema onaren errezeta?

By on 2013(e)ko urriak 29 in arazoak, gizartea
hezkuntzasistema

Espainiako hezkuntza sistema (FlickrCC, anbecedi)

Krisi garaiko murrizketen ondorioz, herrialde ugaritan, irakaskuntza da gehien sufritzen ari den eremuetako bat. Gazte askok ez dute beraien bertuteak aztertzeko aukerarik eta beste herrialde batzuetara joatea erabakitzen dute beste edukazio sistema batzuekin probatzera. Baina, zein dira egun hezkuntza sistemarik onenak? Gure eredua munduko potentziarenarekin alderatzea erabaki nuen, hau da, Finlandiakoarekin. Ez dira esparru honetan gehien inbertitzen dutenak, ezta denbora gehien eskaintzen dutenak ere. Beraz, nola da posible Finlandiak beti aurre eramatea heziketa esparruan? Zein da arrakastaren errezeta sekretua?

Ez dago zalantzarik gaur egungo heziketa arloan zerbaitek huts egiten duela, eta ez duela kalitate hobera egiten uzten. Horrela erakusten digute urtez urte egindako PISA nazioarteko ebaluazio frogetan lortutako emaitza pattalek.

Finlandian, gizarte osoak irakasleak begirune handiz tratatzen ditu. Egia esan, irakasle ikasketak hautagai gehien dituen karreretako bat izateaz gain, zailenetakoa ere bada. Aurkezten direnen %10 baino gutxiagok lortzen du unibertsitatean sartzea; beraz, beharrezkoa dute batxilergoko batezbesteko nota 10etik 9 baino gehiago ateratzea ikasketa hauek egin nahi badituzte. Gainera, balio izugarria ematen diote gizarte jardueretan eta borondatezko lanetan parte hartzen dutenei, gizartean inplikazioa erakutsi baitute. Ikasketen azkeneko urteetan, ikasle bikainenak haur irakaskuntzan espezializatzen dira.

Heziketa sistemari erreparatuz, berezitasun ugari daude. Hasteko, umeak ez dira eskolan hasten 7 urte betetzen dituzten arte. Horrela, haurrek ikasketetan etekin gehiago ateratzea lortuko dute. Eskolako lehenengo 6 urteetan, ikasleek irakasle berdina izango dute ikasgai gehienetan, eta honen helburua da ume guztiek parte hartzea eta inor atzean ez geratzea. Ikasleek egunean 4 edo 5 ordu besterik ez dute izango eskolan egoteko, umeak ahalik eta gehien jolastea eta pentsatzen ikastea baita jomuga.

Hezkuntza zentroak aztertzera pasatzen bagara, eskola bakoitzak bere ikasketa plana antolatzeko autonomia duela ikusiko dugu. Hala ere, nabarmena den beste elementu bat da ikastetxe bakoitzak hezkuntza maila ezberdina duela. Lehen hezkuntzatik unibertsitatera integratuta daude, eta osotasunean funtzionatzen dute. Gainera, eskolak familiez eta kultura baliabideez, liburutegiez, eta abar arduratzen dira.

Finlandian, hezkuntza eta politikaren artean adostasuna dago, eta horrek egonkortasun handia ematen dio sistemari. Beste ezaugarri nagusietako bat heziketaren doakotasuna da: formazioa hasten den lehen urteetatik unibertsitatera arteko ibilbidea doan da, eskolako materialetatik hasi eta garraiora arte. Espainian, berriz, Haur Hezkuntza 0 eta 5 urte bitartean ematen da, eta ez da derrigorrezkoa. Oinarrizko hezkuntza 6 eta 16 urte bitartekoa da eta hau derrigorrezkoa da; beraz, doakoa da erakunde publikoetan ikastea, baina beharrezkoak diren materialak ikasleak erosi beharko ditu, hala nola, liburuak eta material didaktikoak. Oinarrizko hezkuntza bi zatitan banatzen da: Lehen Hezkuntza (6 ikasturte) eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza (4 ikasturte). Batxilergoak  3 adar ezberdin ditu. Ez da derrigorrezkoa, eta 16 eta 18 urte bitartean egiten da. 3 adar horiek arteak, zientziak eta humanistikoak dira. Hauez gain, goi mailako edo erdi mailako graduak egiteko aukera izango du ikasleak. Ikasturte batetik bestera pasatu ahal izateko, 2 suspentso izan ditzakezu, 3 edo  gehiagorekin ikasleak errepikatu egin beharko du.

Bestalde, eskola-porrota gizonezkoen ia %30 da Espainian, Europako bikoitza baino gehiago; izan ere, Europan %14,5ekoa baita Ekonomiako Ikasketen Institutuak emandako datuen arabera. Emakumezkoetan, berriz, eskola-porrota %20,8koa da.

Beraz, atera dezakegun ondorioa hau da: nahiz eta Finlandian ikasketetan ordu gutxiago sartu eta diru gutxiago inbertitu, emaitza hobeak ateratzen dituzte. Bertako ikasketen kalitatea hobea da, besteak beste, garrantzi handiagoa ematen zaielako bai irakasleei eta baita ikasketei ere.

 

Comments { 4 }
-->