Updates from martxoa, 2015 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 2:01 pm on 2015/03/16 Permalink | Reply
    Tags:   

    mist 

    iz. Hitz egiteari dagokiola, ezer (baiezkoak ez diren testuinguruetan). Ondoan ‘ere’ har dezake.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘txint’ [moldatua])

    Orotariko euskal Hiztegian

    mist (V-ger-arr-oroz-m ap. A; H (V, G)), mizti (Izt 105v). “No ha chistado, resollado, miztik ere egin ez dau” Izt 105v. “Mú, ni palabra” A. Entzuten zenduala bake bakean eta mistik bere egin bagarik nik bear neukean eriotzako sentenzia. Añ EL2 115s. Zer da gaur berak arturik daukan ixilltasuna? / Zergatik ez dau mizti bat bere bada egiten? AB AmaE 173. Itxi egik abo ori eta ezegik mistik be atera geiago. Otx 129.

    Sinonimoak: iz.
    [txintik] : tutik, tuntik Ipar., murtik Bizk., txintik (UZEIren Sinonimoen Hiztegian ‘txintik’)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es ni mú, ni palabra
    fr ne pas piper, ne pas ouvrir la bouche
    en not a word, not make a peep, keep mum
    port nem pio, nem uma palavra

    Entzun:

    Dakiena mintza bedi, baina ni nago batuaren noranahikoa ukatzen duenak ez duela tutik, izpirik, mistik, fitsik ulertu zer den batua. Ez du zipitzik aditu, piperrik konprenitu, koskorrik jaso, zakilik usaindu zer den estandarra. Gaixo koittaduak ez ditu euskararen bazter eta zokondoak miatu, bihotzaren txoko gozoenak eta gorrotoaren zulo beltzenak hizketan jarri, isiltasuna ozendu eta burrundara itzali, ez da saiatu esan ezin omen zena esaten…  [Malguak gu, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2015-03-15)] (Berria.eus)

    mist (Gaurko hitza, CC)

     
  • Maite 9:00 am on 2015/03/15 Permalink | Reply
    Tags:   

    min 

    1. iz. Gorputzeko leku batean nabaritzen den sentsazio ezatsegina, kolpe, ebaki, zauri, etab.en edo organismoaren funtzionamenduan oreka galtzearen edo bestelako arazo baten ondorio izaten dena. 2. iz. Atsekabe handia, samintasun-sentimendua. Min duzu halakorik entzuteaz. 3. iz. Maite den zerbaitek, hartatik urrun egotean, eragiten duen goibeltasunezko egoera. Herri-mina. 4. iz. Nahi bizia. Zu zeruetan ikusteko minez dago. 5. izond. Janariez eta edariez mintzatuz, mihian edo ahoan halako erredura edo berotasun-sentsazioa sortzen duena. Piper minak. Sagar gezak eta minak. 6. izond. Oinazea eta atsekabea eragiten edo adierazten duena. Oinaze min bat duzuenean. Halako batean txistu min batek iratzartu du goizeko isila. 7. izond. Adiskideez, etab.ez mintzatuz, lotura estukoa, barru-barrukoa. Elkarren adiskide minak bilakatu ziren. 8. izond. (batez ere Ipar.) Bizia, indar edo intentsitate handikoa. Gose mina. Oihu mina. 9. izond. (Ipar.) Denborabitarte (urtaro, hil, etab.) bati buruz, haren erdian, une bizi eta gorenean. Luzaidetik ere negu minean igortzen dituzte ardiak. • MIN EMAN. Min-sentsazioa sortarazi. Oinetako estuegiak min ematen digu. || MIN HARTU. Zerbaiten ondorioz mindurik gertatu. Lurrera erori eta min hartu zuen belaunean. || MINEZ EGON. Min izan; gaixo egon. || (-en) MINIK EZ IZAN. (Ipar.) -en mailakoa edo hura baino hobea izan. Ene zaldiak ez du zurearen minik. min 2  Minutuaren ikurra. min 3 Ik. mihi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    min izond.
    [nostalgia]: nostalgia, oroimin
    [oinazea]: oinaze, ala Bizk., eskarnio Zub., pupu haur.
    [mihia]: Bizk.mihi, mingain

    min izond.
    [mingarra]: kirats, mikatz, mingots, minkor, mingar Zub., mingatz Zub., samin g.e.
    [otura estuko adiskidea]: mami

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es 1 iz. dolor, daño, dolencia, molestia, mal, achaque, indisposición 2 iz. dolor, sufrimiento, pesar 3 iz. nostalgia, añoranza 4 iz. deseo, anhelo, ansia 5 izond. picante, amargo, -a, agrio, -a 6 izond. doloroso, -a, intenso, -a, amargo, -a 7 izond. íntimo, -a, entrañable; encarnizado, -a 8 izond. (batez ere Ipar.) vivo, -a, intenso, -a, fuerte; [ahotsa, soinua] penetrante, agudo 9 izond. (Ipar.) momento crítico, intenso, -a, pleno, -a
    fr 1 iz. douleur, mal 2 iz. [atsekabea] douleur, souffrance, peine 3 iz. regret, nostalgie 4 iz. passion, désir 5 izond. piquant, -e ; aigre 6 izond. intime, proche 7 izond. pénétrant, -e, aigu, -ë 8 izond. (Ipar.) en plein, au milieu
    en 1 iz. pain; ache, ailment 2 iz. grief, sorrow 3 iz. nostalgia 4 iz. wish, longing, yearning 5 izond. hot; bitter; sour 6 izond. painful, bitter; sharp, intense 7 izond. intimate, close 8 izond. intense 9 izond. middle, height
    port 1 iz. dor 2 iz. sofrimento, pesar 3 iz. nostalgia, saudade 4 iz. desejo, anseio, ânsia, anelo 5 izond. picante, amargo, -a 6 izond. doloroso, -a 7 izond. íntimo, -a 8 izond. (batez ere Ipar.) vivo, -a, intenso, -a; [ahotsa, soinua] penetrante, agudo

    Entzun:

    MINAK

    Badira minak eta minak
    publikoak eta intimoak
    paparrean erakustekoak eta
    ahazteraino ezkutatzekoak;
    aurrez begiratu ezin direnak
    inoratu ezinezkoak eta
    kontuz zapaldu beharrekoak;
    denborak baretzen dituenak
    eta denborak sortutakoak;
    pertsonak osatzen dituztenak
    pertsonak erditzen dituztenak;
    psikikoak eta larruzkoak
    fisikoak eta ingeniari diseinuzkoak,
    badira minak eta minak;
    baina minetan minenak;
    zugan lehertu eta
    zangorik gabe uzten nautenak.

    [Baita hondakinak ere, Iñigo Astiz  (Susa poesia, 2012)]

     
  • Maite 11:29 pm on 2015/03/13 Permalink | Reply
    Tags:   

    argi-txakur 

    iz. (pl.) Usteltzen ari diren izaki bizidunen gaietatik sorturiko zenbait substantziaren su-hartzea. Airean, lurretik hurbil, dabiltzan su txiki batzuk izaten dira, bereziki leku zingiratsuetan eta hilerrietan.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegia

    ARGI-TXAKUR (V-gip ap. A, que cita a FSeg), A.-XAKUR (T-L). Fuego fatuo. “Feux follets” T-L. Atzo zonbaitek zin egin lezakete argi-xakurrak ikusten dituztela dantzatzen. Barb GH 1926, 107. Gau askotan argi batzuk urteten omen zuten Jaunmendi aldean eta Azkontei aldean. Esaten zuten argi-txakurrak zirala. Gizon batzuk joaten omen ziran ikustera eta etzuten ezer topatzen. Aiek joate orduko aldatu egiten zirala beste leku batera eta etzuten sekula txakurrik arrapatzen. Aotik sua botatzen zuten txakurrak omen ziran. And AUzta 56s. Analisi otz batean argi-txakurtzat jotzen duzun ori, ori da ain zuzen, amodioaren muin bakarra. Vill Jaink 131. Egiazko argiak, eta ez argitxakurrak, izan behar du ekintzaren gidari. Vill Aranzazu 1986 (septiembre), 5. Zonbaitek deitzen dituzte oraino ere argi-xakurrak; milafrangar xahar batek argiak deitzen zituen motz-motza. Lf Herr 11-1-1962 (ap. DRA).

    Sinonimoak: iz.pl.

    [arima-argiak]: arima-argi, larre-su (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (pl.) fuego fatuo
    fr feu follet
    en (folklore) will-o’-the-wisp, ignis fatuus; (UK: rural) jack o’ lantern, (US: rural) spook lights npl
    port fogo-fátuo

    Entzun:

    Hara eta hona zebilen, isilik, uhinak bezala, argi-txakurrak bezain zehaztugabe. [Ararat mendiaren sumina, Yasar Kemal / Fernando Rey (Alberdania-Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Gau askotan argi batzuk urteten omen zuten Jaunmendi aldean eta Azkontei aldean. Esaten zuten argi-txakurrak zirala.  [And AUzta 56s.  (Orotariko Euskal Hiztegia)]

    argi-txakur (Wikimedia Commons)

     
  • Maite 6:47 am on 2015/03/12 Permalink | Reply  

    enkante 

    iz. Jendaurreko salmentamota, gehien eskaintzen duenari salgaia ematen zaiona. Enkantean jarri. Enkantean saldu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.

    [jendaurreko salmenta mota]: erremate, antxera Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es subasta
    fr vente aux enchères
    en auction
    port leilão

    Entzun:

    XX. mendea amaitzear zegoela, supermerkatu baten antza zuen honek guztiak, bankuak prezioak beheratzen ari zirela, enkante batean bezala, bezeroak harrapatu nahian. [XX. mendearen argi-itzalak, Pello Salaburu (Alberdania, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    enkante (De Rerum Natura, @zaldieroa)

     
  • Maite 2:00 pm on 2015/03/11 Permalink | Reply
    Tags:   

    alamen 

    iz. 1. (zah.) Gaitzesana, marmarra. Ene kontrako alamenez eta erraizunez nahi dut mintzatu orain. 2. (B) Hizketaldi aspergarri edo gogaikarria. Alamena eman dit: bere jardunaz gogaitu egin nau. 3. Bazka, jatekoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    alamen (V-m ap. A; Izt 91v).

    1. Tormento, pesadumbre; incordio. “Alamena, pesadumbre” msOch 42. “Alamena emon deust, me ha dado la lata” A.  Arzaraz beti gure nagusi / alamenean ezteus[t] itxi, / Olloa nola iskintokian / gizentzen jaku lotsagerian. Acto 133s. Uartu egikezu eulijak ixan oi daben jokerea: kanpora jaurti arren, atzera etorri dakije egitten, eta ni be zuk kanpora jaurti arren, atzera etorriko naiatzu gexu baten zeuri alamena emoten. Otx 15. Oba zeunke goru makillea artu ta gorubetan ekin, iñori alamenik emoten etorri barik. Ib. 164.

    2. alemen (V-m ap. A). “Insistencia” A.

    3. Riña, reconvención. “Alámen bat emon, echar una riña. Alámena emon dost, me ha reñido” Iz ArOñ.

    Sinonimoak:  iz. Bizk.

    [marmarra]: firfira, marmar, marmariza, murmur, txutxu-mutxu, xuxurla, zurrumurru, erasia Ipar., gurgur Ipar., marmara Ipar., murmurika Ipar., marmario Gip., surmur Gip., murmuzika Zub., murmurio g.e., murmurazio zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) (Ipar.) murmuración, rumor (2) (Ipar.) pasto, alimento
    fr (1) médisance (2) (hierba) pâture, aliment, nourriture
    en (1) gossip (2) grass, foodstuff, food, nourishment
    port (1) fofoca, rumor (2) pasto, alimento

    Entzun:

    Ene kontrako alamenez eta erraizunez nahi dut mintzatu orain [quiero hablar ahora sobre los rumores y murmuraciones hechos contra mi persona)] (Elhuyar Hiztegia)

    Alamena eman dit [me ha dado la lata] (Elhuyar Hiztegia)

    alamen (alamen-from-cc2.0-by-vidadecambio)

     
  • Maite 7:26 am on 2015/03/10 Permalink | Reply
    Tags:   

    mozal 

    mozal (Pixabay, CC0 Public Domain)

    iz. 1. Muturrekoa. 2. Txalupek brankan duten babesa, kaietako harresiekin ez marruskatzeko. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    mozal (A Apend), mosal (V-gip ap. Iz ArOñ).

    1.Bozal” A Apend. Cf. 1 bozal, moxal.

    2.Cierta defensa a proa de las lanchas para evitar el roce del codeste contra los muros de los muelles” A Apend.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) bozal (2) defensa de la proa de las lanchas
    fr muselière
    en muzzle
    port açaimo, focinheira

    Entzun:

    Euskaldunon Egunkariaren aurkako epaiketa bidegabea bertan behera geratu izana ospatu genuen iaz Euskal Herriko gizartearen eta komunikabideen gehiengoak. Baina 2014 amaitu aurretik, gure lanbidearen jardun askea baldintzatzen duen beste kasu batek asaldatu gintuen, eta beste behin, adierazpen askatasunaren alde agertu beharrean gaude. Topatu.info hedabidearen aurkako bidegabekeria eta ildo errepresiboan sakontzera datorren Espainiako Gobernuaren Mozal Legea (gaztelaniaz Ley Mordaza) salatu nahi ditugu.

    Legeak kazetarion lanari zuzenki eragingo dio, eta hori ezin dugu onartu. Manifestarien aurkako poliziaren gehiegizko indarraren erabileraren berri ematea, etxe-gabetzeen zuzeneko kontakizuna egitea eta kolegiatu gabeko kazetaritza herritarra delitu bilakatu nahi ditu Mozal Legeak, besteak beste. [300 kazetari, argazkilari… baino gehiagok, kazetaritza delitua ez dela aldarrikatu dute, Kude (kazetaritzaezdadelitua.info, 2015-03-09)]

    Mozal Legearen aurka (Irudia: kazetaritzaezdadelitua.info

     
  • Maite 10:13 am on 2015/03/09 Permalink | Reply
    Tags:   

    berba 

    iz. (B) Hitza. • BERBA BETE. Norberak agindutakoa egin. || BERBA EMAN. Norberak zerbait egingo duela agindu. Joango nintzela esan nien, eta behin berba emanez gero, joan egin beharko dut. || BERBA HARTU. Norbaitek emandako berba kontuan, gogoan hartu. Esan nuen 100 kiloko harria jasotzen nuela. Lagunek berba hartu zidaten, eta orain kontuak. || BERBA JAN. Norberak agindutakoa ez bete. || BERBARAKO. Adibidez; nolabait esateko.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz. Bizk.

    [hitza]: hitz, ele Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (B) palabra
    fr (B) parole, vocable, verbe
    en word; term; expression
    port palavra

    Entzun:

     Kaixo, tribukide:

    “Tribuaren Berbak” saio berrituaren aurkezpenera gonbidatu nahi zaitugu. Aurkezpena martxoaren 9an izango da, 19:00etan, EiTBren Bilboko egoitzan.
    Bertan, Maite Iturbe EiTBren zuzendari nagusiak bertaratuak agurtuko ditu. Mertxe Mugika AEK-ko kordinatzaile nagusiak eta Asier Amondo Korrikaren koordinatzaleak “Tribua Korrika eta Euskahalduntzen” sarrera egingo dute.
    Ondoren, Kike Amonarrizek “Tribuaren Berbak saioa Telebistatik kanpo erabiltzeko gida” eskainiko du.

    Bertaratutakoei orain arte telebistan eman diren Tribuaren Berbak saioko atalen laburpen gida emango zaie. Eta material hori oinarri hartuta, ariketa praktikoak ere egingo dira.
    Eskolako irakasle, euskaltegiko ikasle zein irakasle edota euskara teknikari gisa material hau baliagarri izango zaizulakoan gonbidatu nahi zaitugu “Tribuaren Berbak” saio berrituaren aurkezpenera.

    Zure inguruan gonbidapen honen berri ematea eta zabaltzea eskertuko genizuke.

    Aldez aurretik mila esker, zure zain izango gara.

    Kike Amonarriz, Tribuaren berbak

    Kike Amonarriz. Iturria: EiTB

     
c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel