Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:34 pm on 2019/07/23 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zalagardatu 

  ad. zalagardatu, zalagarda, zalagardatzen|| (du) desitxuratu. (Egungo Euskararen Hiztegia)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zalagardatu (G, B; Izt 98r, Hb ap. Lh), zalardatu (AN-larr). Ref.: A; Asp Leiz2 (zalardatu); Izeta BHizt2.

  1. Estropear. “Principiar, hacer bien una cosa y dejar muy mal o en peor estado” Izt 98r. “Echar a perder un trabajo” A. “Hacer un mal trabajo. Artayorrara yoan da alor guzie zalardatu due!” Asp Leiz2. “Azkenean dena zalagardatu dugu” Izeta BHizt2. Gisa onetako naspilla moldakaitzakin zalagardatu nai izan zituen zenbaitek orduraño bear bezala apainduak zeuden bide zuzen egokiak. Izt C 419.

  (Part. en función de adj.). Tortika pilla bat ain zalagardatua, naspillatua eta galkitatua [dirudi izkribu ark]. Izt D 48. Darauskiola marmariza bat ain zalagardatua eta arrotza euskaldunentzat nola izango litzakean txinoen itzkuntza. Ib. 36.

  2. “(AN-5vill), engañar” A. (H), zalagartu. (Part. en función de adj.). Engañoso, traicionero. Bañan etzitzaiozkan asko baliatu bere asmakari zalagartuak. Izt C 407 (Harriet copia zalagardatuak).

  3. Revolucionar, trastornar, perturbar. Portugalko eta Andaluziako itsasaldeak zalagardatuak zeuzkan korsuan zebillen ingeles urugullusu batek, zeñak zerabiltzkien bi ontzi […], eta oekin ikaratzen zituen alde artan zebiltzen ugarotar guztiak. Izt C 431 (Harriet traduce “épiait tenant en observation”). Kantauriako eta Galiziako itsasaldeak zalagardatuaz zebillen Franzes eskuadra. Ib. 441.

  4. zalardatu (AN-larr). “Desordenar, hacer un revoltijo de cosas” Asp Leiz2.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad.  (1) engañar, burlar, trampear  (2) estropear
  fr du ad. (1) duper, séduire (2) casser, abîmer
  en du ad. (1) to deceive; to cheat; to trick (2) ruin, break, destroy
  port du ad. (1) enganar, ludibriar, burlar (2) estragar

  Azkenean dena zalagardatu dugu. Izeta BHizt2.  (Orotariko Euskal Hiztegian)

  

  zalagardatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:49 pm on 2019/07/22 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mokokaldi 

  iz.Adkor. Errieta, liskarra. Gaurko bilkuran mokokaldi ederra izan da hautetsien artean. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mokokaldi (G, AN, L, BN, S ap. A; Dv, A Apend), mokoka-aldi. Disputa. Ilobak eta biek mokoka-aldi franko ematen zutelarik, elkharrekin trinkatuz. Elzb PAd 69.

  Sinonimoak: iz.

  [liskarra]: ahakar, anabasa, birrinbili-barranbala, demanda, errieta, errietaldi, etiketa g.e. , gorabehera, iskanbila, istilu, kimera, lipizta, liskar, liskarraldi, mokoka, tirabira, tirabirako, zalaparta, zaparrasta, aharra Ipar., eskatima Ipar., karmañola Ipar., kasaila Ipar., tarrapata Ipar., xaribari Ipar., astrapala Bizk., baraila Bizk., droga Bizk., lazka Bizk., ardaila Gip., matxetin Gip., sesio G-N, kalapita Ipar./Naf., bilaxka Zub., armonia beh., desditxa beh., matrikula beh., atarrapuzka g.e., ausiabartza g.e., liskarreria g.e., zirriparra g.e., ahaka zah., ateleka zah., matraka Bizk. beh., okasio Gip. beh., haparka Ipar. g.e., despita Gip. g.e., biahore Ipar. zah., debadio Ipar. zah., disputa Ipar. zah., atralaka Bizk. zah., bilaka Zub. zah., arroitu Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. disputa, trifulca, riña
  fr
  en
  port

  Gaurko bilkuran mokokaldi ederra izan da hautetsien artean.  (Hiztegi batua)
  

  

  mokokaldi (Argazkia: J.J.Guillén / Efe)

   
• 

  Maite 7:17 pm on 2019/07/21 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  parapentelari 

  iz. Parapentean aritzen den pertsona.

  Sinonimoak: iz.
  

  [parapentelari]: parapentezale (Mendizalearen hiztegia, ostadar.org)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es parapentista
  fr parapentiste
  en paraglider
  port parapentista

  Parapentelari bat zauritu da Sopelan, itsaslabarren aurka talka eginda (eitb.eus, 2019/07/20)]

  

  parapentelari (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:44 am on 2019/07/19 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  enoatu 

  ad. enoatu, enoa, enoatzen || da/du ad. Ipar. eta Naf. Aspertu, nardatu, unatu. Beti otoitz egin behar dela, enoatu gabe.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  enoatu, enoiatu (Lar, Aq 257 -> A (AN), H), enuiatu, enoitu (AN-5vill ap. A).

  1. Cansar(se); aburrir(se). v. eneatu. Tr. Documentado, ya desde Dechepare, en autores septentrionales y alto-navarros (incluyendo en éstos a Mendiburu). Hasta el s. XX la única forma atestiguada es enoiatu, y en el s. XX sólo enoatu. En DFrec hay 2 ejs., septentrionales, de enoatu. Harekila egoitiaz ezpaneinde enoia. E 153. Halakotz enoiatu izan naiz jenerazione hunez. “Ennuyé”. Lç He 3, 10. Ezen bethi othoitz egin behar dela, enoiatu gabe. Lç Lc 18, 1 (He y Dv unhatu, TB onhatu, Ol aspertzeke, Leon lotsatu, Or aspertu, IBk e IBe etsi). Pausuak mundu onetan zebillenean egin zituenak, anbat aldiz enoiaturik. Ber Trat 74v. Beti egonen dirade kontentu eta plazer andiareki nola lenbiziko egunean, beñere enoiatu eta fastiatu bage. Ber Doc 119r. Ezen hala deusek ez nazake izi, tenta, enhoia edo niholatan malenkonia. Harb 277. Irakurtzalia enuiatu gaberik. Tt Arima 3. Ezin ikusiz Clotilde enoiatu zen Aureliano. Mb IArg I 183. Dagizun [lan ori] aldi oro obeki ta bein ere enoiatu bage. Ib. 230. Biño ezkattezen enoitu (Lesaka, 1857). ETZ 251. Nere bortu gainetan baniz enoatzen. Ox 144. Atzerri hontan nola ez laite / ene gogoa enoa? Mde Po 79. Joan den igandean zortzi, gure nexkatxa gaztek eman zaukuten bigarren aldikotz komedia pollita. Bazen jende Jauregian eta nehor ez da enoatu. Herr 14-3-1957, 2. Eskualdun gaztea, ixilik ba zagon ere, etzen enoatzen. JEtchep 91.

  2. (Lar), enojatu (-du Lcc), enuxatu. Enojar(se). “Enojarse“, “estomagarse” Lcc. “Enojar” Lar. Ekusirik zala Sirena enojadu. Lazarraga 1142r. Onegaz enojaetan dogu / guk aren majestadea. Ib. (B) 1159vb. Zomait badaude ankartruk edo enuxatruk. Mdg 136.

  enojada. (Forma de fem.). Bakit jarriko zareana / nigana enojadea. Lazarraga (B) 1164vb.

  3. (-nh- Darric ap. DRA), enhoratu (Darric ap. DRA). “Enhoiatu, acariciar, mimar a un niño (Darric)” DRA. v. eneatu (2).

  Sinonimoak: ad. Ipar./Naf.

  [gogaitu]: gogaitu, nazkatu, nekatu, gohaindu Ipar., nardatu Ipar., pastikatu Ipar., antojatu Heg., aspertu Heg., gogait egin Bizk., debeiatu Zub., fastikatu g.e., ernegatu zah., eneatu Ipar. g.e., gogoan jo Gip. g.e., erdeinatu Ipar. zah., gogoetsi Ipar. zah., unatu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. (GN/Ipar.) aburrir(se), fastidiar(se); cansar(se)
  fr da/du ad. (GN/Ipar.) (s’)ennuyer
  en da/du ad. (GN/Ipar.) become bored, get bored, get tired; get worn out, wear yourself out
  port da/du ad. (GN/Ipar.) entediar-se, anar-se; cota

  Nehor ez zitekeen enoatu edo aspertu hari beha.  [Luzaiden gaindi, Angel Aintziburu / Jean Baptiste Etxarren (Elkarlanean, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  enoatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:04 pm on 2019/07/18 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  blaga 

  iz.  Denbora-pasako hizketaldia. 

  Sinonimoak: iz.
  

  [blaga]: berriketa, berriketaldi, hizketa, hizketaldi, berbaldi, solasaldi, solas, berbeta

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. charla, parloteo
  fr iz. causerie, bavardage
  en iz. chat; gossip
  port iz. fuxico

  Blaga lasaian zeuden jubilatuek harriturik begiratzen zioten infernuko Beltzeburengandik ihesean zebilela zirudien mutil hari. [Berandu da gelditzeko, Unai Iturriaga (Susa, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  blaga (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2019/07/17 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txirrioka 

  adb. Zurrustaka. Jantziei ura txirrioka zeriela. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txirrioka (Izt 24v), txirriaka. A chorros. v. TXIRRIOAN (s.v. 1 txirrio). Odola txirriaka zeriola. Ber Trat 9r. Jantziak ura txirrioka zeriola. Anab Poli 36. Ur gardena txirrioka ematen zun iturri aurrean. Onaind in Gazt MusIx 154.

  Formando hilos de agua. Kristaletan bera, txirrioka dijoaz euri-tantak. NEtx LBB 106.

  Sinonimoak: adb.

  [txirrioka] : burrustan, txirrioan, txirrioz, zurrustan, zurrustaka, ugari  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. a chorros, chorreando
  fr adb. avec abondance; à flots.
  en adb. (water) gush out (phrasal verb)
  port adb. a jorros

  Izerdia txirrioka zeriola.  (Elhuyar hiztegia)

  

  txirrioka (Argazkia: sweatblock.com)

   
• 

  Maite 11:37 pm on 2019/07/15 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kaputzete 

  iz.  1. Murgilaldi. 2. ad. Murgildu.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kaputzete (Sal, R ap. A).

  1. “Zambullida” A.

  2. kaposote. “(R-uzt), zambullirse” A (no se da cuenta de la expr. verbal completa). v. KAPUTZ EGIN.

  Diccionario Etimológico Vasco

  KAPUTZ/KAPUTZETE/KAPUTZ EGIN R, salac. ‘zambullirse, zambullir’. Vid. kapen y ka-posote. Existe una formacion romanica, arag. darse un capucete. Tenemos el e1emento kap(utz) y el sufijo romanico -ete de tipo diminutivo.
  

  Sinonimoak:

  [kaputzete] : murgil, murgiltze, urperatze, pulunpa; murgilaldi, urperaldi 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) zambullida (2) zambullirse
  fr (1) plongeon (2) plonger
  en (1) (bath) dip; (sea) dive, plunge (2) dive
  port (1) mergulho (2) zambullida; zambullir-se

  Kaputzete baten beharra daukat!

  

  kaputzete (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)