Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 12:10 pm on 2019/08/02 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  drindots 

  iz. Erresonantzia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  drindots (Ae). “Resonancia. Drindots luzea, larga resonancia” A Aezk 291. Ezkilak drindots luzea edo dolua duenean ere norbait fite ilen da. A Aezk 210.

  Sinonimoak: iz.
  

  [drindots] : erresonantzia (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. resonancia
  fr iz. résonance
  en iz. resonance, echo
  port iz. (acústica) (som) ressonância; (eco) plangência

  Ezkilak drindots luzea edo dolua duenean ere norbait fite ilen da. A Aezk 210.  (Orotariko Euskal Hiztegian)

  

  drindots (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:34 pm on 2019/08/01 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  dunbots 

  iz. Zarata handia, burrunba. Trumoiaren dunbotsa. Berebiziko dunbotsez dorre bat bezala erori zen zelai erdian. Errotarrien dunbotsa! (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  dunbots (G ap. A; Lar, Hb ap. Lh, H), dunba-hots.

  Ruido, estruendo. “1. retentissement, fracas. Syn. de dunbada. 2. bruit de grosses sonnettes (dunba). 3. au fig. appareil retentissant, faste” H. “Sonido” A. v. dunbada. Tr. Documentado en textos meridionales desde mediados del s. XIX. Moab tronpeten dunbots eta otsaren erdian galduko da. Ur Am 2, 2 (ap. A). Ola-dunbotsak betiko ixildu dira Euskal-erriko mendietan. Camp EE 1882a, 33. Entzuten dira autzaio edo tutu eta arratzaen soñuak dunbots izugarriarekin. Otag EE 1882c, 582. Gudaren dunbots ikaragarria. Ib. 586. Etxean ta inguruetan dunbotsa burrunbatuaz, ateren batek ixtean ateratakuarena zan. Zink Crit 27. Berebiziko dunbotsez dorre bat bezala erori zen zelai-erdian. ‘À grand bruit’. Or Mi 59. Lizardiri belarrietan dunba-ots izugarria eragin bear. TAg Y 1933, 25. Sarats itzalen kulunera / ta ibai-erroten dunbotsera. Loram Y 1933, 338. Errotarrijen dunbotsa! “Ruido de piedras molares”. Laux AB 77. Guda baten dunbotsak ezkontz asmoak urratu zittun. Etxde AlosT 38. Mutur artan tupust egin zun itxasontzi astunak bere biziko dunbotsez. Zait EG 1951 (9-10), 75. Erri-etxeko malluketaren dunbotsa. Anab Poli 53. Aditu bedi gaztaiñen dunba-otsa ta danboliñaren eragiña. NEtx LBB 155. Sei pila-ardatzburu ziran, aldi-urrenka jo ta jo alako dunbotsa sortzen zutenak. “Aquel estruendo”. Berron Kijote 226.

  Sinonimoak: iz.

      [zarata handia]: arrama, burrunba, dunbada, durunda, furrunda, zaratots, harramantza Ipar., burrundara Heg., durundi Bizk., arroitu Naf., buila beh., hotsandi g.e., zunburrun g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. ruido, estruendo
  fr iz. bruit sourd et grondant
  en iz. (loud) noise; din; crash; [trumoia] clap
  port iz. ruído, barulho

  Hirian dunbots handia entzun zen, hodeietan dabilen trumoiaren moduan. [Eraztunen Jauna III, J.R.R. Tolkien / Agustin Otsoa (Txalaparta, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  dunbots (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:13 pm on 2019/07/31 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  minantz 

  iz. g.er. Oinazea, gaitza. Minantz bat, ezin senda daitekeena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  minantz (A, que cita a Lard), minantza, minantze (Izt, H, A (que cita a Ur)), minatza (-atz A, que cita Izt C).

  Enfermedad, mal, dolencia. “Dolor, mal, minantze. Metafóricamente, vicio” Izt 40r. “Minantze bat da ezin sendatua, c’est une sorte du mal inguérissable” H. Txit nekez miñanze au sendatzen da. AA III 627. Dakuskun oraiñ nolako miñanzea dan bekatuan erortzeko oitura. Ib. 498. Minantze bat ezin sendatu ditekeana. Ib. 422. Nola ez daben uste iñon ere dala miñantza onentzako sendarri eragilleagorik. Izt C 103. Ardiak izan oi dituzten eritasun eta minatza gaiztoen izenak. Ib. 221. Jai-eguna joan orduko gaxo, elbarri, itsu, mutu, gor eta beste miñantzik zeukan guzia Jesus-eronz abiatu zan. Lard 378. [Jesusek] sendatzen zuela miñantze guzia eta eritasun guzia errian. Ur Mt 4, 23 (He, TB langidura, Ur (V) gatx, Leon oinhaze). Emakume ari bere elgaitz edo miñantza bereala kendu zion. Arr Orac 463. Edozein zauri edo miñ-antza bildurgarriak dirade beti edari-galgarrietan oitutakoentzat. Ayerb EEs 1916, 32. “Miñántza, algo de dolor” Iz ArOñ. “Miñantz, dolorcillo. Miñantza sentitzen dot sorbaldan” Elexp Berg.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [gaixotasuna]: eritasun, gaitz, gaixotasun Heg., gaixo Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. inclinación, propensión (2) iz. dolencia, enfermedad
  fr (1) iz. inclination, propension, tendance (2) iz. maladie
  en (1) iz. inclination, tendency, bent, propensity, tendency (2) iz. illness, sickness, disease
  port (1) iz. inclinação, queda (2) iz. doença, enfermidade, mal

  Minantz bat, ezin senda daitekeena. (Hiztegi Batua)

  

  minantz (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:34 pm on 2019/07/30 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  otalur 

  iz. 1 iz. Otea eta kideko landareak dauden eremua. 2 iz. Otea egon den lurra. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  otalur (-th- BN-mix ap. A). “Páramo, erial cubierto de retamas, juncos, árgomas, etc.” A. Otalur ixilean. ‘Lande’. Or Mi 60. Zeru neurribagea otalur izugarrietan. ‘Savanes’. Ib. 143. (V-gip). Ref.: Iz ArOñ; Elexp Berg. “La tierra donde ha habido árgoma, bastante buena para el cultivo” Iz ArOñ.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [basalekua]: basabazter, basaleku, basamortu, desertu, lekaro g.e., mortu g.e., eremu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. páramo (2) iz. (Ekol.) landa
  fr iz. steppe; plateau désertique; (terreno yermo) désert m.
  en iz. (=brezal) bleak plateau, high moor; (=descampado) waste land
  port iz. charneca; (terreno não cultivado) urzal, urzedo sm

  Zeru neurrigabea otalur izugarrietan (Elhuyar Hiztegia)

  

  otalur (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:03 pm on 2019/07/29 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beldurgarri 

  iz. 1 adj. Beldurra eragiten duena. Ik. izugarri; ikaragarri. Begirada gaizto eta beldurgarria. Trumoi hots beldurgarria. Hitz andana luze eta beldurgarria. Atso hauek beldurgarriak izaten dituk. 2 iz. Beldurra sortzen duen gauza. Ez dela inor zorionekoa, bihotzean beldurgarriren bat dagoen bitartean. Zigorrada, agiraka eta beldurgarri guztiak alferrak dira. 3 (-en atzizkiaren eskuinean, artikulurik eta kasu markarik gabe). Laster, hemen geldituko nauk hankaz gora, handi eta txikien beldurgarri. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: izond.

      [izugarria]: beldurgarrizko, ikaragarri, izugarri, lotsagarrizko, larderiatsu Ipar., lazgarri Ipar., lotsagarri Ipar., ahalkeizun Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. terrible, temible, terrorífico, -a, aterrador, -a; espantoso, -a; atroz
  fr iz./izond. redoutable, effrayant, -e, effroyable, terrible
  en izond. terrifying, frightening; fearsome
  port adj terrífico(a), adj aterrador(a)

  Kanpora begiratu eta paraje beldurgarri hura ikustean, kantatzeko gogoa kendu zitzaion. [Postariak bi aldiz deitzen du beti, James M. Cain (Xabier Olarra), Igela, 2003] (Egungo Testuen Corpusa)

  

   
• 

  Maite 7:25 am on 2019/07/28 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  basabazter 

  iz. 1 iz. Kaletik urrun dagoen auzoa edo aurkintza. Nire gorputza aspaldian ere basabazterren batean deseginda dagoelakoan. Oihan eta basabazterretako aire garbia. 2 iz. Ipar. Baserria. Bai hirietan, bai basabazterretan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  basabazter (V-gip, B, S ap. A; Hb ap. Lh, Dv), baso-bazter, baso-baster.

  Desierto, lugar despoblado. “Basa-bazterr-ak, abdita, lieux écartés et sauvages” Dv. “Apartado, desierto” A. v. basamortu. Agar baso-bazter batera zanean, aingeru batek esan zion: Nondik zatoz, eta nora zoaz? Lard 17. Ordea ai, nere gorputza aspaldian ere basa-bazterren batean deseginda dagoelakoan zaute. Arr GB 76. Maria Birjina thonagabia agertü zen Lurdeseko basa bazter batetan. Ip Hil 208. Bat orrek be aldeko urietan, da beste orrek baso basterreko txabola ta mendi gaillurreko etxetxoetan, esan bear dozue. Ag AL 52. Ontzi batean sartu ta Betsaida ondoko basa-bazter batera yoan zan. Ir YKBiz 208. Gure aitak mana yan zuten basa-bazterrean. Ib. 217. Ni naiz basa-bazterrean oiuz ari danaren mintzura. Ib. 51. Aiek zerutik beira daude / nere sorterriari: / ni berriz basabazter ontan / nigarretan naiz ari. Ir in FlorC 197. Oihan eta basabazterretako aide garbiari esker, osasuna hobekitzen ari zitzaiolakoan zegoen. Mde Pr 136. Har itzazue hiru lagun –senarra, emaztea eta lapurra– eta bil itzazue elkarrekin basa-bazter batean. MEIG I 130.

  (S ap. Lrq; Lecl, H). Núcleo de población apartado. “Hameau” Lecl y Lrq. “Bai hirietan eta bai basabazterretan, dans les villes et aussi dans les campagnes” H. v. baserri. Hasirik Jesüs-Kristen Bikaritik, zuñen erranak mündü oroz errespeitüreki behatürik beitira, basa bazterretako azken artzañetara-drano. CatS V. Bai hirietan, bai basabazterretan. Ib. IX. Karrika nahastatuxe da, bainan garbi dago basa bazterra. Lander RIEV 1907, 430. Orai artino hiriko eta basabazterreko botz emailek izentatzen zutien kontsellerrak oro batetan. Eskual 10-4-1908 (ap. DRA). Nola ere baitzen, basa-bazter baketsu hori zorigaitzari ez zegokion. Mde Pr 96.

  Sinonimoak: iz.

      [basalekua]: basaleku, basamortu, desertu, lekaro g.e., mortu g.e., otalur g.e., eremu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. lugar apartado/despoblado/solitario
  fr iz. endroit isolé
  en iz. lonely place
  port iz. lugar isolado

  (…) basabazter moldegabe bat zeharkatu dute, eta gero aldiri sastrakatsu bat…  [Isil-mandataria, Jean Echenoz /Gerardo Markuleta (Meettok, 2016)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  basabazter (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:46 pm on 2019/07/26 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gozatu 

  iz. gozatu, goza, gozatzen 1 da/du ad. Zerbaitek eskaintzen duen atseginaz edo onuraz jabetu. Nahi dugu egiazko argiaz gozatu. Munduko atsegin guztiez gozatzen ziren. Guk gozatu beharko genukeen aberastasuna hark gozatzen du. Maitasun horren berotasunaz luzaz dezatela goza. Haren emazteaz gozatzeagatik. Bere zorion berria eragozpenik gabe gozatu ahal izateko. || Horiek ikusi eta txit gozatu zen. Goza gaitezen lurreko atseginetan. 2 da/du ad. Gozoago, eztiago bihurtu, gozotasuna hartu edo eman. Ura azukrez gozatu. 3 da/du ad. Eztitu, ematu, leundu. Haserrea gozatzeko. Jauna, goza itzazu ene atsekabeak. Jende asaldatu hura gozatzeko eta baketzeko. Loak gozatu du nire buruko mina. 4 du ad. Janariez mintzatuz, zapore atseginagoa izateko behar dituzten gozagarriak gehitu. Ik. ondu. Aza-lapikoa, urdai eta okela gazituaz gozatua. 5 du ad. Lurrez mintzatuz, ongarritu; harrotu edo xehatu. 6 du ad. Burdinaz edo burdinazko lanabes edo armez mintzatuz, beharrezko gogortasuna eta malgutasuna eman. Ezpata gozatu. 7 du ad. Musika-tresnez mintzatuz, tonu egokian jarri. Gozatu zuen bere gitarra. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [zerbaitek eskaintzen duen atseginaz jabetu]: gozo hartu Ipar., goxatu adkor., gozartu g.e.
  [eztiago bihurtu]: apazegatu, ematu, eztitu, goxatu adkor., amoratu zah.
  [ondu]: maneatu, ondu, goxatu adkor.
  [burdinazko tresnei beharrezko gogortasuna eta malgutasuna eman]: goxatu adkor.
  [musika-tresna bat bere doinuan jarri]: tonuan jarri, afinatu Heg., goxatu adkor., aurrindu
  [gozarazi]: goxatu adkor.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 da ad. (objektua -z kasu-atzizkiaz) gozar, disfrutar; sacar provecho, usufructuar 2 da/du ad. endulzar(se), azucarar 3 da/du ad. consolar(se), aliviar(se), calmar(se), dulcificar(se); suavizar(se); acariciar 4 du ad. deleitar, hacer disfrutar, hacer gozar 5 du ad. gozar/poseer sexualmente 6 du ad. gozar, disfrutar; sacar provecho, usufructuar 7 du ad. [janariak] sazonar, condimentar, aliñar 8 du ad. [lurrak] abonar, estercolar 9 du ad. (Teknol.) templar, dar buen temple 10 du ad. (Kir.) [pilota] gozar 11 du ad. (Mus.) [musika-tresna] templar, afinar

  fr 1 da/du ad. (-z) jouir, profiter ; tirer profit, avoir l’usufruit de 2 da/du ad. (s’)adoucir, (s’)agrémenter 3 da/du ad. (se) consoler, (se) soulager, (se) calmer, (se) tranquilliser 4 du ad. (se) délecter, faire profiter, faire jouir 5 du ad. [janariak] assaisonner, condimenter 6 du ad. (Nekaz.) engraisser, amender 7 du ad. (Teknol.) tremper 8 du ad. (Kir.) brosser 9 du ad. (Mus.) accorder
  

  en 1 da ad. to enjoy 2 da ad. to subside, to become calmer/quieter 3 da ad. to become/get sweet 4 du ad. to sweeten, to sugar, to add sugar 5 du ad. to relieve, to alleviate; to mitigate 6 du ad. [janaria] to flavour, to taste 7 du ad. [pilota] to hit the pelota well with one’s hand 8 du ad. (Mus.) to tune
  

  port 1 da ad. (objektua -z kasu-atzizkiaz) gozar, desfrutar 2 da/du ad. adoçar 3 da/du ad. consolar-se, aliviar-se, acalmar-se 4 du ad. deleitar 5 du ad. gozar 

  Gozatu etapa berriaz! #gaurkohitza 

  

  gozatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)