Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 7:12 pm on 2016/04/15 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  hirodura 

    iz. (batez ere Z) Usteldura. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  hirodura (Sc ap. A; Gèze, Dv, H (BN, S)).

  1. Putrefacción, podredumbre; podre, materia. “Hirodüra, pourriture, pus” Gèze. v. hiro. Landaren hirodürak eta hazten ditüen aberen gorotzak bera [lürra] ere hazten düte. “La corruption”. Arch Gram 92. Harek [harrak] hunki muhuriak oro hirotzen, eta hirodüra untsatto hedatü da hanitx morkhotan. ArmUs 1892, 150.

  2. “(S), sarna” A, que cita Ip Dial. Zauri zahar, hezkabia eta kara gaistozko hirodürentzat. “La gale”. Ip Dial 78 (It, Ur sarna, Dv zaragar).

  Sinonimoak: iz.
  [usteldura] : usteldura, usteltasun (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (5000 eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) putrefacción, podredumbre, corrupción (2) pus, materia
  fr putréfaction, corruption
  en putrefaction, decomposition; corruption
  port putrefação;  corrupção

  Landaren hirodürak eta hazten ditüen aberen gorotzak bera [lürra] ere hazten düte. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  hirodura (Gaurkohitza, CC)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 6:39 pm on 2016/04/14 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mataza 

  iz. 1. Harila. Artilezko mataza. 2. (hed.) Hari-matazaren itxura hartzen duenaz esaten da. Hodei-mataza beltzak. Ke-mataza lodi zikin bat. 3. (hed.) Nahastea, korapiloa. Hori matazaren hasiera besterik ez da. 4. Elur–maluta. • mataza-hari. Mataza, nahas ez dadin, lotzen duen haria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [bildurik dagoen haria]: bobina, haril, harilko Ipar., astalko Ipar. g.e., astari Ipar./Naf. g.e.

      [elur-maluta]: g.e.luma, maluta, malo Gip.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) madeja (2) (hed.) enredo, embrollo (3) copo
  fr (1) [harila] écheveau (2) [ile] touffe (3) iz. (hed.) imbroglio, dédale (4) flocon
  en (1) [harila] skein, hank (2) [nahastea] mess; muddle; tangle (3) flake
  port (1) (hilo) meada (2) (de hilos) embaraço, emaranhamento (3) floco

  Juan Martin Elexpururen larunbateko artikuluaren haritik (Iruñaren alde) hona aitorpen bat: idatzi behar dudan guztietan Nafarroako hiriburuaren izena, katu bat sentitzen naiz eleen matazan endredatuta. Iruña ala Iruñea?, eta Googlen begiratu behar izaten dut. [Xuxurla, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 1999)] (Berria.eus)

  Alboan neukan emakumeak eten zidan gogoeta, mataza hariltzen lagunduko ote nion galdeginez, ausardia handiegia ez bazen. [Arrainak ura baino, Hasier Etxeberria (Elkar, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  mataza (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 10:34 pm on 2016/04/13 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bulunba 

  iz. (L, BN eta GN) 1. Ardiak lepoan daraman zintzarria. 2. (hed.) Pertsona berritsua, txotxoloa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak (UZEI sinonimoen hiztegia)

  iz. [dunba]: dunba, joare, zintzarri, metale Ipar., xilintxa Ipar., arran Bizk.
  izond. [ergela]: arin, babalore, babo, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lelantoni, lerdo, memo, tonto, tontolapiko, tutulu, txatxu, txoriburu, zoro, zoroxka, zozo, zozoilo, ments Ipar., pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tontolo Heg., txoropito Heg., atunburu Bizk., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe Bizk., ganoragabeko Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., lelo Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., tetele Ipar./Naf., pettux Lap., ilupa Naf., pergut Zub., astapito beh., ganbelu beh., alotza g.e., haizebelats g.e., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., memelo Bizk. beh., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) cencerro, esquilón (2) iz. (hed.) charlatán, -ana, necio, -a, insustancial
  fr (1) sonnaille (2) bavard, -e
  en (1) (campana para el ganado) cowbell; (for herd animals) bell (2) chatterbox n
  port (1) chocalho (2) charlatão, ona

  Suak hartu zuen berehalaxe eta purrustada bota zion: hik zer nahi duk, bulunba?  [Paradisuko Almanaka, Gianni Celati / Fernando Rey (Igela, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  bulunba (Wikimedia Commons, CC)

   
• 

  Maite 7:28 pm on 2016/04/12 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mojagai 

  iz. Moja izateko prestatzen ari den emakumea.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mojagai, monjagai, monjagei (V-gip ap. Iz ArOñ). “Aspirante a monja” Iz ArOñ. Praile edo monja gei bati juakonak. fB Ic III 329. Iru lau bat atso, dena beltz / ta monja gai gazte, / xirriki-xarraka datorren / apaiz xaar beste, / meza-mutilla, ta nor dakust? / beren itzal luze. E. Igartza Olerti 1961, 102. Apaizgai ta mojagaientzat dala esango didazu [otoitza]. MAtx Gazt 89. Novicia. Mojagaiak egiña. Gazt MusIx 162.

  Sinonimoak: iz. Heg.

      [seroragaia]: seroragai Ipar.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Heg.) novicia
  fr (Rel) novice

  Bost mojagai dira guztira, komentuan egonaldia egingo dutenak, ea bokazioa benetakoa duten, edo bidaiaria.  [Komentuan egonaldia, Aritz Galarraga (Ekografiak, 2016-04-12)] (Berria.eus)

  

  mojagai (FlickrCC, Iglesia en Valladolid)

   
• 

  Maite 2:58 pm on 2016/04/11 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  patari 

  iz. (B) Piztia, animalia.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak:iz. Bizk.

      [piztia]: basabere, basahizi, basapiztia, larrabere, piztia, basanimalia Ipar. g.e., bestia L-BN zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (B) fiera, bestia salvaje; alimaña
  fr animal sauvage, bête féroce
  en beast, wild animal
  port fera, besta

  Mexikon zela, Cardenas presidentearekin ere elkartu zen, ahuntz batzuk eta horrelako patari galduren bat besterik ez zuen uhartea erosteko asmoz.  [Hitzak eta giltzak, Iñigo Aranbarri (Alberdania, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  patari (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 10:28 pm on 2016/04/10 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  dohakabe 

  izond. Zorigaiztokoa, zorigaitzak joa. Pertsona dohakabe eta errukarria!  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond.

      [zorigaiztokoa]: asturugaitz, esteiari, ondikozko, zorigabe, zorigabeko, zorigaiztoko, zoritxarreko, malurus Ipar., malerus Zub., ertun g.e., desditxatu zah., ditxagabe zah., miserable Ipar. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. desgraciado, -a; desdichado, -a (2) iz. desgracia, infortunio
  fr izond. maudit, -e ; malheureux, -euse
  en (1) izond. unlucky, unfortunate; miserable (2) iz. bad luck, misfortune
  port (1) desgraçado(a), infeliz, azarado(a) (2) desgraça

  Buhamiaren kantua

  (erreibindikatuz)

  I

  Gu gira gu larreko buhamiak,
  Beti danik madarikatuak,
  Sakela huts bagabiltza guztiak
  Bainan gaude, zinez, dohatsuak.

  Dohakabe,
  Dohakabe,
  Nor da dohakabea?
  Ez ote da
  Lur-etxe jabea?

  Autore ezezaguna («Mila Euskal Olerki Eder»etik)

  Malezia sorta – Jon Arano (Susa Poesia, 1999)
  

   
• 

  Maite 11:05 pm on 2016/04/09 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  erdibide 

  iz. (Lekutasunezko kasu-atzizkiez bakarrik) Bide edo ibilbide baten erdialdea. • ERDIBIDEAN GERATU, GELDITU. Hasitako zerbait bukatu gabe utzi.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskqal hiztegian:

  1. Mitad del camino. Azaroak erdibidea egin dizu. Etxde JJ 26. Ta txabolara omen zetorren da, erdi bidean zala, txabolatik esan omen zion. JAzpiroz 22. Erdi bidea egin al degu, nagusi? Ib. 30. Bagoaz erdi bidean aurrera. BBarand 78. Astigarragako Frantzilla jatetxea baño goragotik pasa nintzan, eta ura erdi bidetzat jotzen zan. Albeniz 76. v. tbn. TxGarm BordaB 60. Zendoia 13.

  2. “Solución intermedia. Bixak nai dabe beriakin urten, baiña erdibide batera aillegau biako dabe derrior” Elexp Berg. Hor ere erdibidetik, “zubigintzan”, ingelesen compromise-ean, ibili zen Moret, euskararen eta erdararen artean. MEIG VII 119. Ez noa geure burua “butzu ondargabe” horretan murgiltzera, gorputz-zale nahiz soin-zale nahiz erdibideko agertuaz. Ib. 87. Diddote ‘diote’ dela eta idatzi ohi den diote-k baduela, bi bokalen artean, erdibideko hots bat. MEIG VI 127.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (lekuzko kasu-atzizkiez soilik) punto intermedio; punto a medio camino (2) iz. la mitad del camino
  fr iz. mi-chemin
  en iz. (lekuzko kasu-atzizkiez) halfway, midway; halfway/midway point; intermediate

  Rockeroentzako metaleroegiak ginela eta metaleroentzako rockeroegiak. Beti erdibidean bezala egon gara baina niri asko gustatzen zait hori. Eta nahi gabe gertatutako gauza bat da. Gu eszenatokiaren gainean ikusten bagaituzu metaleroak garela nabarituko duzu. Guk metala egin nahi dugu baina musika ezberdin asko entzuten dugu eta horrek eragina izan behar du gure musikan. [“Erdibidean egon gara beti, eta niri asko gustatzen zait hori”, Izkander Fernandezek Eraso! taldeko abeslari eta gitarristari egindako elkarrizketa ( Badok, 2016-04-08

  

  erdibide (FlickrCC, Tambako The Jaguar)