adj. eta iz. MUS. Eskalako ondoz ondoko zortzi notak osatutako bitartea. Zortziduna osatzen duten bi soinuek izen bera dute eta altuenari dagokion uhinaren maiztasuna baxuaren bikoitza da.(Harluxet hiztegi Entziklopedikoa)
Zortziduna eskala diatonikoaren ondoz ondoko zortzi notaren arteko bitartea da. Goiko notaren uhin-maiztasuna behekoaren bikoitza da. Zortziduna osatzen duten bi notek izen bera dute, eta zortzidun desberdineko izen bereko notak bereizteko zenbait sistema erabiltzen dira.
Bi frekuentzien arteko zortzidunen kopurua logaritmo bitarraren erabileraren bidez kalkula daiteke. Horrela, adibidez, giza belarriaren bidez entzun daitezkeen frekuentzien tartea 20 Hz-tik 20.000 Hz-ra bitartekoa bada, tarte horrek hartzen duen zortzidunen kopurua honako hau da:
Goiko zortzidun batzuen txorrotxioz eta beheko zortzidun sakon azkendari batez amaitu zen pieza. [Dublindarrak, James Joyce / Irene Aldasoro (Alberdania, 1999)]
adb. Zangoak eserlekuaren alde banatara jarriz eserita.
Orotariko Euskal Hiztegian
konkolotx. (BN-baig ap. A (s.v. konkili) ; T-L), konkotx (BN-mix ap. A ), kokolotx (AN-gip ap. A). “A horcajadas” A. “Califourchon (Ã )” T-L. v. ixtaklok, konkailo. Emaztek haur xehe bat edo biga soinhegira konkotx, mendixkari gora erne bazathorzkun. Prop 1900, 73. Haugi, igan hakiat bizkarrera, ixtaklok, konkolotx! Barb Sup 6. Bethi airean, konkolotx, emazte gaixoak ez zakien gehiago nun eta nola gorda bere burua! Ib. 8.
iz. Zikinkeria, lohikeria.Ikusten dugu gaiztakeriak, lapurretak, urdekeriak gainez egin duela munduan. Lasaikeria eta urdekeria itsusienak leku santuan egiten ziren. Haren ahotik ateratzen ziren urdekeriak.(Hiztegi Batua)
2. Eta hori, zakurkeriaz, bardin du den bezala erranik ere, urdekeriaz; soldadoen arropa nahiz desohoratu, eta bereziki soldado aitzindariei afruntu egin. HU Zez 134s. Aitortu bear da Agata ta Joxe Migeli egindakoa urdekeri bat besterik eztela. Etxde Egan 1958 (3-6), 288. 2. (H), urdankeria ( -ri S? ap. A). CharcuterÃa, productos derivados del cerdo. “Urdekeriarik etzaio lakhet, la cochonnaille ne lui plaît pas” H. “SalchicherÃa” A. Cf. GAlm 1958, 61: “Urdekeria edo zerrikeria frantsesez ez da ‘cochonnaille’ bainan bai ‘cochonnerie'”. Saldaren orde, “charcuterie”. Ez ginakien hatik hitz hori eskuaraz “urdekeriak” erraiten zela. Herr 19-12-1957 4. Ez gira guti harritu irakurtuz haste-hastetik janen zituztela “urdekeriak”! GAlm 1958, 61.
adj. Lgart. Kirtena, inozoa. Ik. gamelu. Ganbelua galanta, hi! Ganbelu batekin ezkondu zen. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
ganbelu. Etim. Para el grupo nb, v. FHV 360.
1. (V), ganbelo. Ref.: A; Etxba Eib. Camello. “Job, Hus-ko aitta zarran aberastasunen artian, ziran iru milla ganbelu” Etxba Eib. v. gamelu. Tr. Documentado sólo en la tradición meridional. Idi, ganbelu, zaldi ta abere askok. JJMg Mayatz 24. Bizkarraz ganbelua, belarriz astua. AB AmaE 238. Ganbeloaren burua / orratz zulotik iragotia. AB Olerk 99. Gaiñez egingo duzu ganbeluz eta Madiango ta Epako dromedariz. (Is 60, 6). Or MB 110 (Ker ganbelu; Dv kamelu, Ol gamelu). Gazteak gaztelu ta zarrak ganbelu. EgutAr 28-4-1959 (ap. DRA). Bai nekagarria dala ganbeluaren ibillera. Anab Aprika 38. Zazpi eguneko txangoa ganbeluz egitea. Ib. 39. v. tbn. Urruz Urz 11. JanEd II 140. Altuna 22. NEtx LBB 304. (Como primer miembro de comp.) Ez omen da “mehari” bezelako ganbelu-arraza korrika. Anab Aprika 45. Ganbelu-baba pilla ederrak. Ib. 35. Ganbelu-talde aundiak. Ib. 21.
2. (V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg ). “(Fig.), alto, desgarbado. Ik. gandula. Ikusi al dozu emen mutill ganbelu bat?” Etxba Eib. “Ganbelu, ‘camello’ esan nahiko du. Adjetibo bezala erabiltzen da. Pertsona altu eta ganorabako xamarrei esaten zaie. Bihotz onekua da, ganbelu samarra izatia eze. ‘Camello’ esateko, kamellua esan ohi da” Elexp Berg. Txanton oilloa; orretariko gizona, ganbelua. A BeinB 59 (“camello” en el voc. del final). I, badakit nik ze aizan i, ganbelua galanta. Ag AL 34. v. tbn. Ezale 1898, 219b. Au [Mañasi], itsutua dagolako, ganbelu bategaz ezkonduko da. Ag Kr 157. Orain doguz, bai orain, / negarrak, uluak, / igazi dauskunian… / “Mando” “Ganbeluak”. Enb 206.
GANBELU-ILE. Piel de camello. v. GAMELU-ILE. Joanek ganbelu-illezko jantzia zeukan. Or Mt 3, 4 (Ker ganbelu-ulezko).
GANBELU-LARRU. Piel de camello. Basamortu gorrian ganbelu-larruzko txaboletan. Anab Aprika 86. Gizonak du predikatzen mortuetan / ganbelu narruzko hitz giartsua. Azurm HitzB 42.
Poderosuago izan zan liburu euskerazko onek ekarri al leikezan mesedien gurarija, neure duineztasunen ezaueria baño. Astar I pról. (Orotariko Euskal Hiztegia)
Reply