iz. Txerri-haragiz egiten den hestebete luze eta mehea. Odolki- eta lukainka-muturrak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es longaniza
fr saucisse
en long, pork sausage
Behi esnea, txerria hil ondorengo odolki, lukainka, artekiak eta beste auzo batek besteari eskaintzeko, errotara bihia ehotzera joateko itzulia bera ere, plazaren inguruari segika egiten zuten. [Beste eguzkia, Itziar Madina (Txalaparta, 2007)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)
iz. (Ipar.) 1. Lorea. Elorri zuriaren lilien erdian. 2. (hed.) Zerbaiten zatirik edo aldirik onena. Adinaren lilira heldua. 3. Ik. lirio. 4. Ik. zitori. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[lorea] Ipar. lore
[zatirik onena] lore (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) flor (2)Â (hed.) flor, lo mejor (3) lirio (4) azucena
fr fleur [en général]
en flower
Egin klik irudiaren gainean, abestia entzun eta hutsuneak betetzeko ariketa egiteko.
du ad. 1. Eskuen artean marruskatu edo sakatu. Eserita han ari zen, harri bat aulkitako, errape hanpatuak lauskitzen, esne eder aparduna atereaz. 2. Zanpatuz edota presio eginez, zerbaiti ura edo zukua atera. 3. Besarkatu, laztandu. Bere umea lauskitzen. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[marruskatu] malaskatu, marruskatu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) estrujar, exprimir, apretar (2)Â abrazar
fr (1) presser (2) aplatir, écraser; aplatir, écraser
en (1) to crumple up, scrunch up (2) to squeeze, hold … tightly
Papera lauskitu eta pilota jakako poltsikoan sartu ondoan, bertze orri bat erauzi nuen koadernotik. “Kristina: Unai arreba Marixaren etxean duzu. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)
Gorputz osoa lauskitu, eta pilota baten moduan kuzkurtzen naiz, ukabilei begien kontra sakatzen eta “orain zer geratzen zait? ” pentsatzen. [Jaiotze markak, Nancy Huston / Iñigo Errasti (Alberdania, 2009)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)
Bere umea lauskitzen zuen bitartean, hark etxeko txakurrari begiratzen zion.
lauskitu (FlickrCC, Emalaith)
iz. (Ipar.) 1. Beldurra. Jainkoarenganako larderia. 2. Mehatxua. Batzuei mehatxua, besteei balakua; batzuei larderia, besteei lausengua. 3. Beldurra edo begirunea sortarazten duen ezaugarria; mehatxuz, indarrez edo bortxaz agintzen duenaren jokabidea. Legea bere larderia guztiarekin agertzen dutenak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz. Sort.
[beldurra] g.e. beldur, beldurtasun, ikara, izu, izumen, izutasun, laborri, laztasun, sarrakio, izi Ipar., izialdura Ipar., laztura Ipar., lotsa Ipar., lotseria Ipar., zurkaitz Gip., latzikara jas., ikareri g.e., beldurkunde Ipar. g.e.
[mehatxua] g.e. mehatxu, zemai, amenazo Heg. beh., keina g.e., dixidu Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) miedo, temor (2) intimidación, amenaza (3) autoridad, respeto
fr (1) crainte, appréhension (2) intimidation, menace (3) respect, autorité
en authority, power; respect, regard; strictness
Zurbila eta liraina, gaztaina gorrizta iluneko ilea zuen, eta, niri iruditzen zitzaidanez, bere buruaz ziur zegoela adierazten zuen; bazuen larderia ematen zuen jarrera urrun bat. [Suminez, Philip Roth / Nagore Tolosa (Meetok, 2009)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)
Arratsalde on.
Iparralde larderia hitza erabiltzen ohi da autoritatearen sinonimo gisa, pertsona batek (aitamek, nagusiak, …) izan dezakeen autoritatea.
Adibidez beti diogu gure aitak sekulako larderia zuela etxean. Hots zuzen ibili behar zela.
Frantsesezko itzulpena : autorité
Biba zu eta izan ontsa.
Kaixo, Bea!
Orotariko Euskal Hiztegiak, besteak beste, esanahi hau jasotzen du. Badirudi lotura gehiago duela zuk diozunarekin, ezta?
2. (L, B, BN, S; VocBN, Gèze, Dv, H, Foix ap. Lh). Ref.: A; Izeta BHizt. Respeto, temor (que se inspira), autoridad, severidad. “Intimidation” Gèze. “Gizonak atxiki behar du bere larderia, l’homme doit maintenir son autorité” Dv. “Respect” Lh. “(BN-lab), rigorismo, imposición, tesón, medio de hacerse obedecer. Ama horrek eztu batere larderiarik bere haurrendako, esa madre no sabe hacerse obedecer de sus hijos” A. “Haur hoiek larderie pixka bat behar lukete” Izeta BHizt. Ene talendu eskasak eta gure eskualdun phuruen errenkurek eta larderiak desira horren bethetzetik urrundu naute. Brtc 7. Lehenago beharra zen / finkatu larderia. Bordel 87. Eta ez nau hartzen Jainko zuzenaren larderiak! Dv LEd 200. Larderia erakutsiz. Ib. 134. Larderia saindu hori. Laph 60. Legea dena-den eta bere larderia guziarekin agertzen dutenak. Arb Igand 70. Populu guziari mintzo zelarik, behar zen larderia bazaukan; erranen baitzinuen garratza zela. HU Aurp 109. Zaldiekilako larderia. JE Bur 20. Duela lau mende zukeen larderia [kanoiak]. JE Ber 58. Estaduaren buru egiten duenak gordeko dizu bere larderia al dezan eta obekienik. Vill Jaink 130s. Etzitaken larderia bortitzeko gizona. “De rude autorité”. Ardoy SFran 139. Nausi erromanoen larderia ttipitu ote zen luzara. Lf CEEN 1973, 130. v. tbn. Etcham 40. Iratz 171. “Menace; parole ou geste par lesquels on cherche à inspirer quelque crainte” H. Ez larderia gaixtoek, ez balaku enganagarriek azpiratu etzaituzte. Dv Lab II. Larderia eta mehatxu horiek ez zituzten hargatik izitu gaixtaginak. Prop 1876-77, 65. Gizon tzarren larderiak. Harispe EE 1884a, 505. Ederki bazkaldu-ta, oihu-ta larderia: […] “A bas les moines et les nonnes!” HU Zez 100. Larderia ala jazarkunderik gabe. JE Bur 57. Gogoa, ordea, zintzo gotortzen danean, larderiarenak egin du. Zait Sof 125. Erakusle eta ikasle guzien arteko “errepublika” iduri zerbait, bere larderia eta lege bereziekin. “Autorité”. Ardoy SFran 86.
Mila esker iruzkinagatik! 🙂
Horixe bera bai!!
Laster artio
iz. Lanaldien artean hartzen den atsedenaldia; lanik egiten ez den denbora-tartea. Lanaldiak eta lanarteak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[txolartea] txolarte Gip. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) vacación (2) descanso, ocio, solaz, esparcimiento
fr (1) vacances (2) repos, pause
en (1) holiday; vacation (Am); rest; break
Deus ez da laketago, jakitate apur bat eta lanarte duenarentzat, nola baita ikustea Eskuara zaharra eta Erdara gaztea elkarri parrean emanik, bat ala bertzea den ote hobeago. [Janpierre Arbelbide, Xipri Arbelbide (Egan, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)
Lanaldiak eta lanarteak uztartzen jakitea gauza handia da.
Egunero jarraitzeko aukerarik es dut zure hitz sortak, baino gaurkoa benetan egokia iruditu zait.
Denok gaude Lanarten zain
Lanez gainezka gabiltzan boladetan bereziki estimatua den hitza, ezta, Tom? Mila esker iruzkina uzteagatik! 🙂
iz. (Ipar.) Lauzkatzen, laguntzen duena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz. Ipar.
[laguntzailea] lagungarri, laguntzaile, laguntari g.e., aiutari Ipar. g.e., aiutatzaile Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es promotor, -a; propulsor, -a
Ez gaitezen gaizkiaren lauzkatzaile izan. (Elhuyar Hiztegia)
iz. BOT. 1. Kukurbitazeoen familiako landare belarkara eta urterokoa, zurtoin herrestari edo igokaria, hosto handi eta iletsuak eta ezkila-formako lore hori eta handiak dituena. Fruitua pepo mamitsua da (Cucumis sativus). 2. Delako landarearen fruitua, egosita edo gordinik jaten dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Reddit-eko Beznojnicul erabiltzaileak http://www.reddit.com/user/Bezbojnicul/ mapak egiten ditu berba-formekin, non koloreek ez dute adierazten hizkuntza-familia baizik eta berba beraren forma.
Hona luzokerrarena, http://i.imgur.com/m0gHvy6.png zeinak pepino forma ere kontuan hartzen duen euskararentzako.
Laranjarekin egin du beste bat http://i.imgur.com/mGhSC97.png eta berba hori ez da izan Gaurko Hitza, beraz, aukera polita ilustrazio honekin erakusteko.
Akaso idatz dakioke Beznojnicul-i beste berba bat mapeatzeko eskatuz
Eneko Bidegain are discussing. 
Bea and 
Maite are discussing. 
TOM are discussing. 
Eneko Bidegain 2:19 pm on 2011/12/21 Permalink
“Lukainka” hitza bigarren erranahi batekin ere erabiltzen dugu, gutxi gora behera “tontoa” adierazteko.
Luistxo 2:52 pm on 2011/12/21 Permalink
Bitxia da hitz honen etimologia, geografikoa baita. *Longaniza* bezala gure lukainka ere Lucanica latinetik dator, eta Lucanica hori jentilizioa da, Lucania eskualdekoa, Lukaniarra, esan dezagun, eskualde hartako produktu bat izango zen erromatarren garaian edo.
Bestalde, gogoan dut Koldo Izagirreren artikulu bat, duela urte batzuk, Argian. Hernaniko udaletxea zela uste dut (edo beste udaletxeren bat izango zen), non lukainka batzuk ikusi zituen zintzilik, eta ezin ulertu Koldok zer esan nahi ote zuen hark. Lagun batek argitu zion, “txorizoak gizonak, udaletxekoak lapurrak direla”. Alegia, gaztelaniazko *chorizos* batzuk zirela udalaren jabe zirenak une politiko hartan, eta haien oposizioak horrelaxe adierazi nahi izan zuten. Euskararen autopsian ez dakit froga gisa ageri den, baina artikulu hartan horren adierazgarritzat hartu zuen lukainkena Izagirrek.