1. izond. Agintzen edo eskatzen zaiona kontra egin edo muzindu gabe, baretasunez egiten duena. Bildots otzana. 2. adb. Otzantasunez, bare. Otzan-otzan erantzun zion.
Sinonimoak: mantso, apal, umil, amultsu, moldaerraz, eskurakoi…
Bildots bat bezain otzan segitu nion neure garraiatzaileari, kanpoko argien distira gorrian doi-doi erreparatuta. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza]
iz. (lgart.) Kontu nahasi eta korapilatsua.
Sinonimoak: nahaste, nahaspila, buruhauste, nahaste-borraste, zaramatika, istilu, korapilo, mataza, arazo…
Nahikoa pena, kezka eta katramila ditut nik harenak entzun gabe ere. [Behi eroak, Patxi Iturritegi]
zaio ad. 1. Buruan zerbait egiteko gogoa sortu, gogoak eman. Otutzen zaionean egingo du. 2. Buruan zerbaiten ideia sortu, bururatu; iruditu. Askotan otu zitzaidan nagusi zikoitz harengandik hanka egitea. Une batean beste bat naizela otu zait.
Sinonimoak: (1) gogoak eman, senak eman (2) bururatu, iruditu, gogoratu, imajinatu…
Dardara batean, sorginkerietan sinesten hasia ote nengoen otu zitzaidan. [Sukar ustelaren urtea, Edorta Jimenez]
da/du ad. (Ipar.) Nekatu; gogaitu.
Sinonimoak: nekatu, akitu, ahitu, ahuldu, trenkatu, neka-neka egin, abaildu, leher egin, jota geratu…
Neska, hogeitalau-hogeitabost urtekoa agian, txikia zen, oso mehea hura ere, zurbila oso, halako aire nekatu, unatu, abaildu batekin. [Fantasiazko ipuinak, Guy de Maupassant / Josu Zabaleta]
Sinonimoak: aurkitu, idoro, kausitu, topatu…
Baina orotarik dago ihes egiterik, eta aitak ere ediren zuen bere ihesbidea. [Lur bat haratago, Joan Mari Irigoien]
iz. eta izond. (B) Jagoten, zaintzen duena. Aingeru jagolea. • gau-jagole. Gauzaina.
Sinonimoak: (1) gordetzaile, zaintzaile, zaindari, zain… (2) zaintzaile, begirale, artatzaile, begirari, artadun… (3) talaiari
Alferrik ekingo diote Euskaltzaindiko hizkuntza jagole guztiek batzuen eta besteen arau urratze askatzaile hauen gibeletik. [Hitzak eta giltzak, Iñigo Aranbarri]
izond. Norbait sufritzen ikustean edo norbaiti sufriaraztean gupidarik sentitzen ez duena edo atsegin hartzen duena.
Sinonimoak: bihozgabe, bihozgogor, borrero, errukigabe, gogor, gupidagabe, krudel, odolzale, sabelgorri…
Anker eta maltzurra zen, baina ez koldarra. [Elezaharren bidetik, Martin Anso]
Reply