Gaurko hitza

Tagged: A Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:41 pm on 2018/06/21 Permalink | Reply
  Tags: A   

  asaldura 

  iz.  Ipar. Asaldua. Gaua asaldurarik gabe iragan zen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  asaldura (H, Dv, A), asaldadura (H).

  1. Turbación, perturbación, alboroto. “Trouble, bruit, soulèvement, émotion” H. “Perturbación, alarma, emoción fuerte” A. v. asaldu. Galdu zuen, ordu beretik, bere barneko bakea, etzen asaldurarik baizen haren kontzientzian. Lg I 348. Bakharrik kondemnatzen zuen sobraniazko khexaguneak sor-arazten duen asaldura. Lg II 182. Beldur ziren gertha zadin zenbeit asaldura populuaren artean, heldu baziren yabetzerat ordu hartan Jesusez. Ib. 251. Urrezko xahalaren adorazionea, hainbertze errenkura eta asaldura zoro. Hb Egia 7. Etzuen nihor entzun nahi; ezpata gorritzen zion odolak yabaltzen zion asaldura, maiz behar gabe yauzia. Ib. 79s. Gaua iragan zen asaldadurarik gabe. Prop 1881, 39 (ap. DRA). Hortarik izan zen asaldura gaitza Kanpaderan. StPierre 32. Ordu berean asaldura handi bat, oihu bortitz batzu entzuten dire. Barb Sup 60. Aiphatu asaldura gaitzaren ondotik. Ib. 147. Eta gizonak, bere gogoaren asalduragatik eta guztiz ere, ikusi zuen bestearen begiak zindo zirela, eta zoargi. Mde HaurB 71.

  2. Asalto, ataque. Haren populuak aurkhi zezan tenplu berean gerize segur bat etsaien asalduren kontra. Lg I 332s.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [asaldua]: asaldu, nahasmendu, deboilamendu Ipar., durduza Ipar., durduzadura Ipar., nahasdura Ipar., alterazio Heg., asaldazio zah., nahasteria zah., altaramendu Ipar. zah., nahastekamendu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. [asaldua] (Ipar.) turbación, perturbación; alboroto, agitación (2) iz. asalto, ataque (3) iz. (Med.) alteración; trastorno
  fr (1) iz. [asaldua] (Ipar.) trouble, inquiétude, effroi, révolte, soulèvement (2) iz. (Med.) trouble, perturbation, désordre
  en (1) iz. disturbance; racket, noise (2) iz. (Med.) disorder; disturbance
  port (1) iz. [asaldua] (Ipar.) turbação, turbamento, perturbação; alvoroço, alvoroto, agitação (2) iz. assalto, ataque

  Iruñeko talde bortxaketaren egileak aske utzi izanak asaldura eragin du. Sarean segituan hasi dira zabaltzen protestak eta kalera deitu du mugimendu feministak. Protesta jendetsuak egiten ari dira hiriburuetan eta hainbat herritan. Auzitegiraino joan dira Iruñean.  [Haserrea sarean eta kalean, Oihana Elduaien (Berria.eus, 2016-06-21)]

  

  asaldura (Argazkia: Berria.eus)

   

  Reply Cancel reply

  Required fields are marked *

  Name *

  Email *

  Website

• 

  Maite 8:48 pm on 2018/06/20 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aukera 

  iz.  aukera 1 iz. Hautatzea; hauta daitezkeen gauzetako bakoitza. Gizonaren bizitza aukera hutsa da. Bidelagunaren aukera egiteko orduan (Ik. aukeratu). Bi aukeraren artean hautatu. Baturako formen aukerak eskainiak daude. Aukera guztiak berdintsuak dira. Berak egin zuen jakien eta edarien aukera. 2 iz. Hauta daitezkeen gauzen multzoa. Zaila da aukera dagoenean aukeratzea. Aukera handia duzu denda hartan. Liburu kontuan ez da aukera handirik. Arkume onak hazi ditugu, gaztatik berriz aukera, okerragorik ez dezagula izan hemendik aurrera. 3 iz. Zerbait egiteko gertatzen den ahala edo egokiera. Ik. mentura 2. Hemendik aurrera urtean aldizkariaren bi zenbaki ateratzeko aukera izango dela. Emakumeak ez zuen garai hartan ikasteko aukera handirik. Atzerrira ateratzeko aukerarik ezagatik. Euskarari giro berri honetan zabaltzen zaizkion aukerak eta ate berriak. Irabazteko aukera alferrik galdu. Ekainekoaz gainera beste aukera bat dute irailean. Aukera ederra eskaintzen dio arlo horretan ari nahiko duenari. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [aukerakizuna]: aukeraketa, aukerakizun, hautaera, hautaketa, hautaldi, hautapen, hautatze, hautespen, hauta Ipar., hautu Ipar., elekzio g.e., hautamen zah., hautza Ipar. zah.

      [aukeramena]: aukerabide, aukeramen, hautabide, hautamen

      [egokiera]: abagune, aldarte, bide, egokiera, era, era on, koiuntura, okasio, aizina Ipar., ara Ipar., errekontru Ipar., parada Ipar., ereti Bizk., beta Gip., apuko g.e., mugaldi g.e., mugon g.e., atiza Ipar. zah., deretxa Gip. zah.  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. opción (2) iz. elección (3) iz. variedad, surtido, selección; abundancia (4) iz. ocasión, oportunidad
  fr (1) iz. option (2) iz. sélection, élection (3) iz. choix, assortiment (4) iz. occasion, chance, possibilité, opportunité
  en (1) iz. choice, option; alternative (2) iz. [aukeratzea] choice (3) iz. [gauzen multzoa] choice, selection, range, assortment (4) iz. [abagunea] chance, opportunity, occasion
  port (1) iz. opção (2) iz.escolha, eleição (3) iz. seleção; abundância (4) iz. ocasião, oportunidade

  Izan ere, aldaketa eta gogoeta garaia da euskarazko hedabideentzat: kontsumo eredua asko aldatu da urte gutxian, eta horietara egokitu behar dute komunikabideek. Horretarako, nahitaezkotzat jo dute egonkortasun handiagoa izatea. Hori bideratuz gero jauzi bat egiteko aukera ikusten dute. (Berria.eus, 2018-06-20)

  

  aukera (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:55 pm on 2018/05/23 Permalink | Reply
  Tags: A   

  asun 

  iz. BOT. Urtikazeoen familiako landare belarkara, dioikoa eta bizikorra, zurtoina prismatikoa, hostoak aurkakoak, obatuak eta horzdunak, bukaerako lukutan elkartuta dauden lore berdeak, eta fruitu zapalak dituena. Zurtoina eta hostoak ile (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa) || iz. Belar landarea, larruazalean erresumina eragiten duten hostoak dituena (Urtica). Asunez igurtzi. Asunez lepoa ukitzea bezala. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  asun iz.

  [osina]: osin Gip.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
  

  es ortiga (mayor) (Urtica dioica)
  fr ortie
  en nettle

  

  asun (Irudia: Josu Bergara)

   

   
• 

  Maite 10:33 pm on 2018/05/09 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aprobetxategi 

  iz. Heg. Herr. Inoren kontura probetxua ateratzen duen pertsona. Diruak badu ahalmen berezia dirudunaren ingurutik igarotzen diren putre eta aprobetxategi guztiak erakartzeko. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  aprobetxategi. Aprovechado. Esker milla lagundu zigutenai; eta gaiñerakoak, aprobetxategiak alegia, zenbat eta urrutiago, obe. Insausti 32.

  Sinonimoak: bizkarroi, bizkarkari, forofu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  es gorrón, -ona; oportunista
  fr parasite, opportuniste
  en sponger
  port aproveitador(a), sanguessuga, chupa-sangue

  Diruak badu dirudunaren ingurutik igarotzen diren putre eta aprobetxategi guztiak erakartzeko ahalmen berezia. [Bizitza eredugarriak, J.M. Olazoila "Txiliku"  (Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  aprobetxategi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:20 pm on 2018/05/08 Permalink | Reply
  Tags: A   

  apasta 

  iz. 1 iz. Gip. eta Naf. Beita. Arrainek laster eginik apastara, herioak ditu harrapatzen. 2 iz. Irud. Apastatzat du Mirenek begitarte ona, eta amutzat soinik ederrena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  apasta (AN-gip ap. A).

  “Raba, masa que se emplea como cebo para atraer peces. Apastako txardiña, sardina que se coge atraída con este cebo” A. Cf. Echaide Orio: “Apasta, mezcla que se hace con cabeza de bonito, aplastada con un hacha y pan. Se emplea como cebo para coger corcones”. O Iongoiko, zeñen guztiz manamendu hertsiaz, / Defuntuak ohoratzen baitire lur zohiaz, / Lar abre edo xorien ahotarik gorderik, / Eta arrañei apasta ere eman gaberik. EZ Man II 99. Laster egiñik apastara, / Herioak tik sesitzen. / Helas! Horra ni ere nola / Munduak nauen trunpatzen. Gç 205. Apastatzat du [Mariak] begitarte ona, / eta amutzat soinik ederrena. BertsZB 185. Zirkoaz gañera batzamarra edo apasta deitzen dioten tresna bat ere erabiltzen dute. Baita autsa edo errejilloia esaten dioten beste bat ere; au, sardiña ur-azalera erakartzeko izaten da. Elizdo EEs 1926, 8.

  Sinonimoak: iz. G-N

      [beita]: amuzki, beita, jaki, karnata (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es masa que se emplea como cebo para atraer peces.
  fr masse qui est utilisée comme appât pour attirer le poisson
  en mass that is used as bait to attract fish
  port massa que é usada como isca para atrair peixes

  Aski dituk kanabera bat eta txiki-txiki egindako itsaski-buruen apasta on bat.  [Ihes betea, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  apasta (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:24 pm on 2018/05/06 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aiher 

  iz. 1 iz. Joera, jaidura, nahia. Laudorioen aiherra: laudorioen nahi bizia. Bere buruaren urkatzeko aiher mikorik ez zuen izan. 2 iz. Aiherkundea. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [joera]: isuri, jaidura, joera, jaugin Ipar., pendura Ipar., jas Bizk., jaiera Gip., enjogidura Zub., gano Zub., isurki g.e., natu Heg. g.e., jit Bizk. g.e., mendu Bizk. g.e., aiherkunde Ipar. zah.

      [gorrotoa]: ezin eraman, ezinikusi, gorroto, higuin, ikusiezin, aiherkunde Ipar., herra Ipar., herrakunde Ipar., gaitzerizko jas., herragune g.e., higuindura g.e., higuintza g.e., hudigo g.e., inkurio g.e., otin g.e., hegigo zah., begigoa Ipar. g.e., hastio Ipar. g.e., keru Ipar. g.e., korromio Ipar. g.e., kurruka Bizk. g.e.

      [zalantza]: duda, duda-muda, ezbai, ezmez, zalantza, durduza Ipar., aiko-maiko Bizk., alote g.e., badaezpada g.e., baiez g.e., enura g.e., eztabai g.e., eztabaida g.e., ezpa zah., dilinda Ipar. g.e., entrabal Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. propensión, inclinación; deseo (2) iz. odio, rencor (3) iz. (Z) duda, sospecha
  fr (1) iz. [joera, zaletasuna] désir, inclination, passion (2) iz. [gorrotoa] haine, rancune
  en (1) iz. [joera] tendency, propensity, inclination (2) iz. [gorrotoa] hate, hatred; rancour (Br); rancor (Am); bitterness
  port (1) propensão, propensão  (2) ódio, rancor (3) dúvida, suspeita, desconfiança

  Bere buruaren urkatzeko aiher mikorik ez zuen izan. (Hiztegi Batua)

  

  aiher (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 12:00 am on 2018/04/25 Permalink | Reply
  Tags: A   

  abizari 

  iz.  Toki jakin batean, oiloak bertan erruten ohitzeko, jartzen den arrautza. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  abizari (Vc ap. A), abisari (Zam Man 233).

  “Nidal” A. “Abizari, abiondoko: biok esaten dira Bizkaiko ta Gipuzkoako erri askotan, oilloari, arrautzak egiten asi eragiteko, ipinten iakan arrautzeari” A BGuzur voc. v. abiazai, habirakoi. Agaiti baserrietan abizarie iminten iako oiloari abien, eta bera izeten da arreutze utse karez beterikoa. A BGuzur 132.

  (Vc ap. A), abisari (A Apend). Reclamo, cebo. “Aliciente. Llama así el vulgo: 1.º a la hecha o puesta del juego, por otro nombre orni. [...] litm., premio de empezar” A Gram 366. “Reclamo, aliciente” A. Au gora-bera, onen arin lan au artutera ezbanendu beste abisari batek niri altsuagoak estu, eznintzateke erabagiko. Arriand EAditza 757. Atunek koiuteko, zein dala uste dozue karnatarik onena, abizaririk egokiena? A BGuzur 132. Irakastaulki au eskernaia ta atsegina dala, abisaria baino ezta. A EEs 1916, 108.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [habiondokoa]: habirakoi Ipar., habiondoko g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. nidal [huevo]
  

  Arrautzea ifinikeran edo, oiloak abizaria be apurtu deusta. (Arratiako Udalen Mankomunitatea)

  

  abizari