Tagged: A Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 9:33 pm on 2020/06/30 Permalink | Reply
    Tags: A   

    alegeraki 

    adb. Ipar. Alaiki. Bizi gaitezen alegeraki, bizi atseginetan. Gazte eta adineko, denak alegeraki jostatu dira. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    alegeraki. (L, BN, S ap. Lh; SP <-ll->, Urt I 470, VocBN , Dv, H), alageraki (L, BN, S ap. Lh ), alegereki, alegreki. Alegremente, con alegría. “Joyeusement, allégrement” SP. “Alacre, alacriter, alegeraki, umore onez, atsegiñekiñ ” Urt I 470. “Joyeusement, gaîment” Dv. v. ALEGERARIK (s.v. alegera).

    Tr. Documentado en textos septentrionales y en Lizarraga de Elcano.

    Damnatuiak ifernuian bethi dolorereki, / salbatuiak Ienkoareki bethi alegeraki. E 71. Ez tristiziarekin edo bortxaz, ezen alegeraki emaiten duenari on daritza Iainkoak. Lç 2 Cor 9, 7 (He, TB alegeraki). Alegeraki bere etxerat itzuli izan zen. Lç Dedic * 6r. Han bethi izanen duzu / gaztetasun gordiña, / han bethi alegeraki <alle-> / eramanen adiña. EZ Noel 112. Alegeraki, deusen beldur gabe, salbatzeko esperantza, eta esportzu handi batekin zabiltzate. Ax 150 (V 98). Alegerakiago bizi da athez athe dabillan errumesa. Ib. 431 (V 280). Bere egitez gaitz den gauza ere, erraxten da, gogotik eta alegeraki hartzen denean. Ib. 486 (V 314). Aphur bat bortxa bageneza gure burua, nahiz den guzia gero bageneidike errazki eta alegeraki. SP Imit I 11, 5 (Mst ehiki eta alageraki, Echve erraz ta gustora, Ol erraz ta pozik). Ezpere paira zazu emeki ezin badezakezu alageraki. SP Imit III 57, 2. Amudioduna hegaldaka, lasterka eta alegeraki dabilla. Ib. 5, 4. Gure lagunak, gük bezanbat hontarzün dian, alageraki nahiz, Jinkoari hala laket zaiolakoz. Bp I 106. Har zazu pena hau, ez xoillki pazientki, baiñan oraiño alegeraki. He Gudu 95. Bi ilhabete heien buruan, bihurtzen da alegeraki hura immolatu gogo zuenaren eskutarat. Lg I 221. Ikhas dezakete Jephteren alabaren eskolan, immolatzen alegerakiJainkoari bere buruak. Ib. 222. Bere bizia alegeraki eman dutenak. Ib. 229. Ez xoilki bihotzthoiki, bena orano alegeraki. AR 159. Gorén goréna dá sufritzea alegeréki nola sanduek. LE Ong 45r. Pasatunainúke alegrekí orrén amóres. Ib. 97r. Guziak ofrituko ziozkan alegeraki Jaunari. MarIl 110. Jainkoak errezibitzen du samurtasunekin, barkhatzen dio alegeraki, barkhatzen dizka guziak eta bethikotz. Jaur 173. Bazohatzin, bideko nekheak alegeraki jasanez. Laph 163. Bizi gaiten alegeraki, bizi atseginetan. Lap 5 (V 4). Pilotan aritzea alegeraki eta hazkarki. Arb Igand 143. Majek alageraki / Jarraiki / Zien bide hura. UNLilia 21. Solasik garbienez beterik mihia, / Beti alegeraki< johan du bizia. Etcham 176. –(Sartuz alegeraki). Hor zarete? Larz Iru 52. Haurra nintzalarik, ixtorio hau biziki alegerakiago kondatzen ninan, dena irri eta espantu. JEtchep 45. Elgarrekin hartzen dugu Baionarateko treina, segur alegeraki, bide guzian kantuz. Etchebarne 76.
    v. tbn. Harb 335 (<-ll->). Tt Onsa 67 (166 alageraki). Alageraki: ChantP 300.

    Sinonimoak: iz.

    adond. Ipar. [alaiki]: alai, alaiki, alaikiro, belazki, alegera Ipar., arraiki L-BN, alegre Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es adb. (Ipar.) alegremente
    fr adb. (Ipar.) gaiement, avec animation
    en adb. happily, gaily
    port adb. alegremente

    Testuinguruan

    Gazte eta adineko, denak alegeraki jostatu dira. (Hiztegi Batua)

     

  • Maite 10:16 pm on 2020/06/20 Permalink | Reply
    Tags: A   

    atzeki 

    iz. g.er. Isatsa. Belarriak zintzilik, atzekia loka.  (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    atzeki. (G-goi, AN ap. A ; Lar, H), atzegi (G ap. A ), atzaki (H).
    Rabo. “Rabo” y “cola de animales” Lar.
    Nik billatzendút zaldibát duéna axuriaren atzékia edo buztana. LE Urt ms. 32r. Badira atzegira gizentzen diranak eta ogei eta bost librako opak dituztenak. “A la cola” . It Dial 72 (Ur atze alderuntz, Dv buztanera, Ip uzkaldialat). Balea iltzen zutenean eman oi zioten Erregeri zati bat, burutik asi ta atzekirañokoa. Izt C 207. [Artzaren] mustur, belarri, beso, anka, atzapar, atzeki eta osterontzeko zati azaleko guztiak. Ib. 192. Belarriak zintzilik, / atzekia loka. Noe 68. Erakutsiyaz txuritasuna / atzekiyaren luma biyetan. Iraola EEs 1914, 127. ATZEKI-EBAKI. “Rabón, atzekiepakia” Lar. ATZEKI-LABUR. “Rabicorto, atzeki laburra” Lar. ATZEKI-LUZE. “Rabilargo, atzeki luze” Lar.

    Sinonimoak: iz.

    iz. g.e. [buztana]: buztan, isats, aila Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Adorez hiztegia eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (ikus isats) rabo, cola
    fr iz. queue
    en iz. tail
    port iz. rabo, cauda

    Testuinguruan

    Katuak atzeki luzea eta lodia du. Ederra benetan! #gaurkohitza

     

  • Maite 10:47 pm on 2020/06/03 Permalink | Reply
    Tags: A   

    arbintasun 

    iz. (1) Larritasuna. || (2) Amorrua.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    arbintasun.

    1. (V ap. A ← Añ (V) ). “Ira” , “saña” Añ . “Saña, furor” A. v. armintasun. Ez gaitu beinbere kastigetan, eztau gugaz usetan bere justiziaz, arbintasunaz ta aserreaz. Añ GGero ms. 108 (Ax 138 (V 91) iustiziaz).

    2. “(V-arr), apuro, estrechez” A.

    Sinonimoak

    iz. [arbintasun]: larritasun, estutasun, estualdi, larrialdi, urduritasun. Ant. lasaitasun, patxada

    Beste hizkuntza batzuetan

    • es (1) iz. (B) apuro, estrechez, agobio; angustia (2) iz. (B) enfado, enojo
    • en (1) iz. anguish (2) annoyance, irritation
    • fr (1) angoisse (2) mécontentement, agacement
    • port (1) angústia (2) aborrecimento, zanga, irritação

    Testuinguruan

    Ihes egin gizon gaiztoaren arbintasunetik. (OEH, moldatua)

    arbintasun

     

  • Maite 10:25 pm on 2020/06/01 Permalink | Reply
    Tags: A   

    aztoragarri 

    adj. Aztoratzen duena. Ik. aztoratzaile. Klima aldaketaren mamu aztoragarria.  (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: iz.

    [aztoragarri] : asaldagarri (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. inquietante, perturbador, -a
    fr izond. inquiétant, préoccupant
    en izond. disturbing, worrying, troubling
    port izond. inquietante, perturbador, a

    Testuinguruan

    Oraindik aztoragarria zait irakurritakoaren oroitzapena orrialde posizio jakin batekin ezin lotzea, baina ohitzen hasi naiz. [Liburu-e, Angel Erro (Berria.eus, 2020-06-01)]

     

  • Maite 11:51 pm on 2020/05/21 Permalink | Reply
    Tags: A   

    aztoratu 

    ad. aztoratu, aztora, aztoratzen || da/du ad. Izuak, ezinegonak edo gertaera bereziren batek animaliak edo pertsonak asaldatu edo bere onetik atera. Ardiak aztoraturik, alde orotara lasterka, ez jakin zer egin, ez nora jo. Aztoratutako astarra baino zakarragoa. Hobira joan eta gorputz hila aurkitu ez dutelako aztoratuta dabiltza. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: ad.

        [asaldatu]: asaldatu, nahasi, nahaspilatu, zentzordatu Zub., iskanbilatu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es da/du ad. turbar(se), azorar(se), inquietar(se); alterar(se), alborotar(se), excitar(se)
    fr da/du ad. se troubler, s’affoler, s’inquiéter
    en (1)  da ad. to be disturbed, to get worried, to become alarmed; to be embarrassed; to be bewildered/confused; to be upset; to be agitated (2) du ad. to disturb, to worry, to alarm; to embarrass; to bewilder; to upset
    port da/du ad. turbar-se, perturbar-se, preocupar-se; alvoroçar-se, alvorotar-se

    Testuinguruan

    Ilargi beteak bizidunak aztoratu egiten dituela gauza jakina da; galdetu, bestela, ospitaleetan lan egiten dutenei. [Lurtarra da begiratua, Xabier Etxabe (Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

     

  • Maite 10:31 pm on 2020/05/02 Permalink | Reply
    Tags: A   

    arinaldi 

    iz. Arintzea.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    (Dv→A). Alivio, aligeramiento; momento, rato de alivio. “Allégement. On le dit du temps qui se relève un moment; d’un malade, de même; d’un répit dans le travail, d’un instant de gaîté dans les peines, etc.” Dv. Akabatu zaizkigu beraz herrian aurthengo bestak: ongi edo gaizki, iragan dire bethi, batzuek kontent, bertzeak trixte, zeren portafullak hartu baitu arin-aldi bat. Herr 21-7-1961 (ap. DRA). Don Kijote Mantxako famatuaren kondaira, garbi ta tolesgabe aurkituriko ariñ-aldia, zuretzat. “Alivio” . Berron Kijote 22. Jeitxi ziran bada abere-gaiñetik, ariñ-aldi ederra eman zion Santxok astoari. “Alivió el jumento” . Ib. 213.

    Sinonimoak

    iz. [arinaldi]: arintze, arindu; lasaitu

    Beste hizkuntza batzuetan

    • es iz. alivio, aligeramiento; momento, rato de alivio
    • en iz. relief; moment of relief
    • fr iz. soulagement; moment de soulagement
    • port iz. alívio, atenuação; momento, hora do alívio

    Testuinguruan

     

  • Maite 8:55 pm on 2020/04/28 Permalink | Reply
    Tags: A   

    asimetriko 

    adj. Simetriarik gabea. Harreman asimetrikoak. (Hiztegi batua)

    Beste hizkuntza batzuetan

    • es izond. asimétrico, -a
    • en izond. asymmetric, asymmetrical
    • fr izond. asymétrique
    • port izond. assimétrico(a)

    Testuinguruan

    Konfinamendutik ateratzen hasteko plana mailakakoa eta asimetrikoa izango dela nabarmendu du Sanchezek. [Ezingo da probintzia batetik bestera mugitu ekainaren amaiera arte gutxienez, Ainhoa Larretxea Agirre – Joxerra Senar Elso (berria.eus, ]

     

← Older posts

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel