Gaurko hitza

Tagged: A Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:26 pm on 2017/06/16 Permalink | Reply
  Tags: A   

  adiskidetu 

  ad. adiskidetu, adiskide/adiskidetu, adiskidetzen da/du ad. Adiskide bihurtu, bereziki haserreturik edo etsaiturik zeudenak. Adiskidetu nintzen ostatuko ugazaba andrearekin. Lehengo elkar ezinikusi guztiak utzita, biak adiskidetu ziren. Adiskidetu da bere emaztearekin. Jainkoarekin adiskidetzen gaituen grazia. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  adiskidetu (S; Urt, Lar, VocS <anis->, Añ, H, VocB), adixkidetu, adiskidatu, aiskiretu (V-gip), aixkiratu (V-gip, G-azp), aizkidatu (V-gip). Ref.: Lh; Iz ArOñ (aiskiretu); Etxba Eib (aizkidatu); Elexp Berg (aixkiratu).

  Tr. Formas con final en -atu se documentan en Añibarro (GGero 128), E.M. Azcue y EY (adiskidatu), JanEd (adiskiratu) y Uztapide (aixkidatu). En DFrec hay 14 ejs. de adiskidetu.

  Sinonimoak: ad.

      [onezkoak egin]: bakeak egin, baketu, onezkoak egin, errekontziliatu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. hacerse amigos, -as; reconciliar(se), conciliar(se) (2) da ad. (Zuz.) conciliarse
  fr da/du ad. se réconcilier, devenir amis, se lier d’amitié
  en (1) du ad. to reconcile (2) da ad. to be reconciled
  port reconciliar-se

  Bakardadearekin adiskidetu naiz gisa batez. [Azken apeza, Piarres Aintziart (Elkar, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  adiskidetu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply Cancel reply

  Required fields are marked *

  Name *

  Email *

  Website

• 

  Maite 11:46 pm on 2017/06/08 Permalink | Reply
  Tags: A   

  atotsi 

  ad. atotsi, atots/atotsi, atosten 1 dio ad. (nor osagarririk gabe). Gip. Deitu. Faraoiak berehala Josefi atotsi eta esan zion (…). 2 du ad. Gip. Erakarri, onartu. Jainkoak gizon santu hau atotsi edo beregana hartu zuen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  atotsi (H, A), atotsitu.

  1. Llamar, hacer venir. “Atostea, appeler” H. “Acoger, llamar” A (que cita el ej. de Lard 29). En AxN se explica autemaiten du (454) por atosten du. Bere jaioterrian arkitzen da Etxe eder galant bat berak egiña, azkeneko urteak bere erritarrakin igorotzeko [sic] asmoan, bañan Jaunak atotsi zion lenago, bere adiskide ta ezagun ugarien miñean. Izt C 508. Faraonek bereala Joseri atotsi, eta esan zion [...] aita bere aide guziakin erakarri zezala. Lard 59s. Jainkoak gizon santu au atotsi edo beregana artu zuen, ain fede biziarekin beti billatu izan zituen ondasun betikoak gozatzera. Ib. 29. Ea onela beren izketa, erakutsi-on, ejenplo eder eta bizimoduarekin beste gazte autatu onen batzuek ere beren asmo santu ta ibillera-modura atotsitu ta erakarten ote zituzten. ‘Aficionar y atraer’. Aran SIgn 94s. Garizuma denboran berak atotsiturik, beste Aita-lagunak batu zitzaizkan. ‘Llamados por él’. Ib. 98. Begi belarriak izkuta itzazue zeron soñ-egalarekin, arkume beltzak atosten gaitu-ta. ‘Nous appelle’. Or Mi 79.

  2. Acoger, recibir. Esta acepción parece tener su origen en la trad. de Azkue del ej. de Lardizabal (v. supra). Aitorseme ori, noiz-edo-noiz Mikenaiko lur ospetsuak atotsiko du. Zait Sof 17. Oidipu aldarreia nork atotsiko din bere esku-erakutsi urriz? Ib. 105. Aitonak, ollalokak bere egalpean txitoak bezelaxe, maiteki atosten (acoger) zitun billobatxoak. Etxde JJ 99. Jaungoikoa erruki izango al zitzaion bere altzoan atotsiz! Ib. 233. Mayik amaika bider esan zion etxean atotsiko zutela eta etzedilla ijituen gixa orra-onaka ibilli. Ib. 274. Emaria au da: iragarlea atostea, zintzoa atostea, zintzoa etxean artzea, ikasleari antoxin bat ur otx ematea. “Suscipere”. Or Aitork 413.

  Sinonimoak: ad. Gip. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [deitu]: dei egin, deitu, hots egin Heg., dei eman zah., deitatu Ipar. zah.

      [erakarri]: erakarri 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) dio ad. (G) llamar (2) du ad. (G) acoger, recibir
  fr (1) appeler (2) accueillir, héberger
  en (1) call (2) take in
  port (1) chamar (2) acolher

  Faraoiak berehala Josefi atotsi eta esan zion…  (Hiztegi Batua)

  

  atotsi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:32 pm on 2017/05/31 Permalink | Reply
  Tags: A   

  astapotro 

  adj./iz. Lgart. Astakeriak egin edo esaten dituena. Ik. astakirten. Astapotro halakoa! (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  astapotro (V-gip, G), astopotro (V-gip). Majadero, bestia. “So, soburro” PMuj. “Astapotro [...] astopotro [...], bragado, aguerrido, gamberro. Astapotro bat zuan bizikletan” Elexp Berg. “Kuadrilla orretakuak astapotro batzuk dittuk” Ib. “Segun eta nola esaten den izan daiteke ausarta edota kaskajoa” Ib. Ik. astakerten” Elexp Berg. v. astapito.

  Sinonimoak: izond. beh.

      [astakirtena]: aker, astakaiku, astakirten, astakume, astalapiko, astaputz, astazakil, asto, astotzar, mandotzar, astaña Ipar., astakilo Heg. beh.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (lgart.) burro, -a; bruto, -a; bestia
  fr izond. niais, -e ; imbécile, abruti, -e
  en izond. stupid; clumsy; dope, half-wit
  port izond. (lgart.) burro, -a; bruto, -a; besta

  Astapotro halakoa! (Hiztegi Batua)

  

  astapotro (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

   
• 

  Maite 10:53 pm on 2017/05/01 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aldarrikatzaile 

  adj. Zerbait aldarrikatzen duena. Euskal selekzioaren aldeko jai aldarrikatzailea izango da biharkoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. reivindicativo, -a, reivindicatorio, -a
  fr (que reivindica) revendicatif
  en (que reivindica) rescindable adj
  port adj reivindicativo(a)

  Giro aldarrikatzailea nagusitu da gaur kaleetan.

  

  aldarrikatzaile (Argazkia: Twitter, #maiatzak1)

   
• 

  Maite 10:07 pm on 2017/04/24 Permalink | Reply
  Tags: A   

  andeamendu 

  iz. Ustelkeria.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  andeamendu (Dv, A). “Corruption” Dv.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [ustelkeria]: ustelkeria g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es corrupción
  fr corruption
  en corruption
  port corrupção

  Tximista eta trumoia bezala, boterea eta andeamendua batera doaz.

  

  andeamendua (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

  Save

   
• 

  Maite 7:32 pm on 2017/04/16 Permalink | Reply
  Tags: A   

  azkenekoz 

  adb. 1 Azkenik; azkenean. Nola ez aipa hemen, azkenekoz, beste lekuko baten errana? Bilatzen du zazpi herritan; azkenekoz atzematen du urrun. 2 adb. Azken aldiz. Hilabete da azkenekoz aitortu nintzela. Begiratu nizun behin eta azkenekoz. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: adlag. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [azkenik]: Ipar.atzenean, atzenez, azken batean, azken buruan, azken finean, azkenean, azkenik, buruenik, geroenean, hondarrean, ororen buruan, behingotz Ipar., guztien buruan Ipar., azkenez Bizk., azkeneko g.e., azkenengo g.e., azkenki g.e., azkenaz goiti Ipar. zah.

      [azken aldiz]: azkenez g.e. 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es por última vez
  fr dernière fin
  en for the last time

  Ia hamabost urte pasatu eta gero, nire azkeneko zutabea du berripaperak, azkenekoz ari natzaizu hitz beste egiten, irakurle. [Ez adiorik, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2017-04-16)] (Berria.eus)

  

  azkenekoz (argazkia: Joxe Aranzabal, FlickrCC)

   
• 

  Maite 9:41 pm on 2017/04/12 Permalink | Reply
  Tags: A   

  asagotu 

  ad. asagotu, asago/asagotu, asagotzen da/du ad. Bizk. Urrundu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  asagotu (V-arr-ple ap. A; Añ (V), VocCB s.v. urrundu ->Dv). Alejar(se). “Alejar” y “alejarse” Añ. “Alejar, desechar” A. Nazuz urrindu, desegin, ta asagotu, etorkizun gaistoak ta uxatu euli infernutar gogaikarriak? Añ CS 13. Len-bai-len aldendu nagizue, leku ontatik oildu nazazue! asagotu nagizue, adiskideok, izurrite andi au, giza-madarikatu ta yainkoek gorrotatu au! Zait Sof 95. Giza-mintzalaririk ageri ez dan bazterrera asagotu nazazu len-bai-len lurralde ontatik. Ib. 97. Erriaren erasiak Moxerengandik asagotzeko Kalebek esan zuan: “Ots! goazan, lur ori guretzera; menderatuko dugu-ta, enura gabe”. Ol Num 13, 30. Ixraelen semeek, Yaubek Moxeri agindu zionez, egin zuten, alakoak kaparditik asagotuz. Ib. 5, 4 (Ker bota ebezan).

  Sinonimoak: ad. Bizk.

      [urrundu]: alboratu, aldaratu, alde egin, aldendu, baztertu, hastandu, lekutu, ospa egin, saihestu, urrundu, urrutiratu, airatu Ipar., lekuratu g.e., urrutitu g.e., apartatu Heg. beh., alderatu Bizk. g.e., aldameneratu Gip. g.e., azkendu Ipar. zah., erauzi Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es ad.  da/du (B) alejar(se)
  fr éloigner 
  en move away, get away
  port afastar (de, de), distanciar (de, de)

  Giza-mintzalaririk ageri ez dan bazterrera asagotu nazazu len-bai-len lurralde ontatik. Ib. 97  (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  asagotu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)