Gaurko hitza

Tagged: A Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:45 pm on 2016/09/22 Permalink | Reply
  Tags: A   

  afan 

  iz. (G) Norberaren dohain, aberastasun, ondasun, etab. bestei erakustearen gehiegikeria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Heg.

      [grina]: apeta, grina, irrika, irrits, tirria, hisia Ipar., lehia Ipar., lera Bizk., irrikizio Gip., asper Zub., irrikatasun g.e., pasio g.e., joran Bizk. jas., espa Heg. g.e., gutar Bizk. g.e., uzi Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1)iz. (Heg.) h. harrokeria ostentación, vanidad (2) iz. (Heg.) h. grina, zaletasun afán, ocupación; empeño, deseo
  fr (1) vanité, orgueil (2) ardeur
  en (1) arrogance, vanity, pride; ostentation (2) desire, ambition
  port (1) ostentação, vaidade (2) afã, vontade

  Hartantxe izaten baitzuen bere afan guzia. [Harrizko pareta erdiurratuak, Patziku Perurena (Euskaltzaindia, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  afan (Gaurko hitza, CC)

   

  Reply Cancel reply

  Required fields are marked *

  Name *

  Email *

  Website

• 

  Maite 11:16 pm on 2016/09/19 Permalink | Reply
  Tags: A   

  azkura 

    iz. 1. Larruazalean sentitzen den erresumin-moduko sentsazioa, hatz egitera bultzatzen duena. 2. (hed.) Zerbaitek eragiten duen irrika edo desira. Lur berriak ikusteko azkurak bultzatuta. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [hazgalea]: aznahi, hazgale, hatz Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. picor, picazón, escozor, prurito (2) iz. (hed.) vivo deseo o inquietud
  fr démangeaison, prurit, irritation
  en itch, itching
  port comichão, coceira, irritação,

  Azkura ematen du, eta gogoz eta grinaz egin behar da hazka. [Sexua noiznahi, Luis Elberdin (Gaiak, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  azkura (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 10:32 pm on 2016/09/18 Permalink | Reply
  Tags: A   

  akain 

  iz. ZOOL. Akaroen ordenako zenbait araknido parasitoren izen arrunta. Hausnarkarien, txakurren eta, batzuetan, gizakien larruazalean odola zurgatuz bizi diren milimetro gutxiko animaliak dira. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  akai(n). v. 1 lakain. 

  1 lakain (L, BN), likain (-kh- H), akain (G, AN-gip-larr-ulz; Aq 336), akan (V-m), aken (V), akeen (V-m), akein (AN-araq; Aq 336), akai (G-goi), akien (G). Ref.: A (akaiñ, akan, aken, akeen, lakain); A Apend (akeñ); Lh; AEF 1955, 116; Iz IzG (akaiñ, artapo), To (artapua); Elexp berg (akain).

  Etim. Cf. gasc. lagagno. v. DCECH s.v. legaña.

  Garrapata. “Garrapata, cuando es pequeñita se llama akaiña, akeiña” Aq 336. “Garrapata mayor” A. “Tique” Lh. “Akaiñ, caparra de oveja (AN-gip-ulz)” Iz IzG. “Akaiñe, la caparra de campo, pequeña como la cabeza de un alfiler, que se pega al recoger helecho, etc. y penetra en la piel (AN-ulz)” Ib. (s.v. artapo). “Akaiñe, la caparra de campo (AN-larr)” Iz To (s.v. artapua). “Cierta garrapata. Beste bat izeten da flako-flakua ta aundixaua, xapala, xapala; ia aura aragixan barrura sartzen dok. Ari akaiñia. Akañia ezta potolotzen, beti flako eoten da” Elexp Berg. v. bakasta, lakats. Akaiñez eta artapoz josia ankartea. Or Eus 247. Akaiñen zimikoak dirala ta… Platero odola txirrian dariola doa. Amez Plat 37.

  Sinonimoak:iz.

      [kaparra]: kapar, zigar, lakasta Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) garrapata, arañuelo, caparra, rezno
  fr iz. (Zool.) tique
  en iz. (Zool.) tick
  port iz. (Zool.) carrapato

  Baina ardi zaharrak, zakurra aspaldidanik ezagutzen dutenak, atseginez egoten dira, akain asko izaten baitituzte.  [Zakurra, zeure laguna, Gotzon Garate (Elkar, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  akain (FlickrCC, calafellvalo)

   
• 

  Maite 9:38 pm on 2016/09/15 Permalink | Reply
  Tags: A   

  apal 

  iz. 1. Paretan edo altzari batean, bertan gauzak edukitzeko ezartzen den ohola. 2. AUTOM. Automobilak barruan eta atzealdean gauzak uzteko duen lekua. || izond. 1. Beherea, baxua. Zumitzezko jarleku apalak. 2. Bere burua handiesten ez duena, harrokeriarik gabea. Gizon apala, ezerk harrotzen ez duena. 3. Arrats, eguzki, arratsalde, arrastiri, etab.ez, egunaren amaieraren adierazgarria. Eguzki apalean Ibañetako lepora heltzen baita. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  apal adond. Ipar.

      [behera]: behera, beheraka, apalxko Ipar., beheiti Ipar./Naf.

  apal iz.

      [gauzak gordetzeko ohola]: zapalda, tauleta Ipar., balda Bizk.

  apal izond.

      [baxua]: apalxko, baxu, behe, behere jas., behera Ipar. zah.

      [umila]: apalxko, behe, laño, lau, xalo, xume, apalgura Ipar., umil beh.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. anaquel, estante || (1) izond. bajo, -a, de poca altura (2) izond. humilde, de baja condición, sencillo, -a, modesto, -a (3) izond. (aurretik arrats, eguzki, arrastiri, arratsalde duela) atardecer, anochecer (4) adb. abajo, hacia abajo; bajo
  fr (1) iz. étagère || (1) izond. [baxua] bas, basse (2) izond. [xumea] modeste, humble, simple (3) adb. en bas, vers le bas
  en (1) iz. shelf || (1) izond. low; lower, lowered (2) izond. humble, modest; simple, plain; natural
  port (1) iz. prateleira, estante || (1) izond. baixo(a) (2) izond. humilde

  Liburuak apal estuetan estuegi sartuta ikustea zen Ruche jauna gehien haserrearazten zuten gauzetariko bat.  [Loroaren teorema, Denis Guedj / Jon Muñoz (EHU, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

   
• 

  Maite 1:07 pm on 2016/09/04 Permalink | Reply
  Tags: A   

  adinon 

  izond. (B) 1. Kalitatez nahiz kantitatez erdi-mailakoa dena. 2. Arte makurrez eta trikimailuz jokatzen duena, lotsagabea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond.
  [adinon] : nahiko, aski, dezente. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. (B) mediano, -a, regular, mediocre; ni bueno ni malo; lo justo, lo razonable (2) izond. (B) pillo, -a, desvergonzado, -a
  fr (1) médiocre, moyen(enne); raisonnable  (2) effronté(e)
  en (1)  mediocre, ordinary, fair; reasonable (2) shameless
  port (1) mediano(a), regular, mediocre; proporcionado(a),  razoável  (2) desvergonhado(a), sem-vergonha, descarado(a)

  -Zelan bizi gara, ba? -Adinon. (Labayru hiztegia)

  Adinonori! Etorri banakik horra, etorri! (Labayru hiztegia)

  

  adinon (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:08 pm on 2016/08/30 Permalink | Reply
  Tags: A   

  asmakai 

  iz. Igarkizuna. Nire herriko gazteei ipini diezun asmakaia agertu nahi ez badidazu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1. Adivinanza, enigma. v. asmakari (2). Filistintarrak bazeritzaten, gai onetan zerbait bazirala, eta guzien aurrean erantzun zioten, gauza isill asmakai hura esan zezala. Lard 141. Nere erriko gazteai ipiñi diezun asmakaia agertu nai ez didazu. Ib. 141. Asmakai ark zer esan nai zuen. Ib. 141.

  2. Invención. Azterraldi bat emaiogun orain “Arrats Gorri” deritzion olerki argitara gabeari. Egunaren eta Gauaren asmakai berri bat asmatu digu. Or Y 1933, 414.

  Sinonimoak: iz. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [igarkizuna]: enigma, igarkizun, papaita Zub., asmakari g.e.

      [iragarpena]: igarkizun, igarmen, iragarkizun, iragarpen, pipitaki

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adivinanza, acertijo
  fr devinette
  en riddle, puzzle
  port adivinha, adivinhação

  Asmakai bat ipini genien herriko gazteei.

  

  asmakai (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 10:36 pm on 2016/08/27 Permalink | Reply
  Tags: A   

  abao 

  iz. (B) Abaraska. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  abao (V-m-gip; Aq 161 (G), Mg PAbVoc, H (V)), abau (V; Dv (V)), abai (V-ger-arr-oroz, AN-gip; Añ (V), Dv (V)), abae (V-gip), abaa, aba (V-ger-ple), abe (V-ger). Ref.: A (aba, abai, abe, abao, abau); Iz ArOñ (abae, abaua); Etxba Eib (abaua); Elexp Berg.

  Etim. Parece natural pensar en la relación de esta voz occ. con lat. fauus ‘id’ (REW 3228), pero la variedad de forma no puede reducirse fácilmente a un prototipo común. Difícilmente puede ser éste rom. favare (it. fiare, fiale) que dice Schuchardt (Bask 31). Más bien se pensaría en una terminación -ano, -ane (> -ao, -ai).

  Panal de miel. “Rayon, gâteau des ruches” Dv. “Abáe, abáia, (el) panal (de miel), estiabaiak” Iz ArOñ. “Aiñ loratsua zan ingurua eze, erletxian abauak eztixa ganezka” Etxba Eib. “Eztiz betetako abaua [...]. Argizai asko ta ezti gutxi zeukan abau arek” Elexp Berg. v. abaraska, EZTI-ORRAZE. Tr. Documentado sólo en textos vizcaínos. Hay abaa, con vocal geminada, en RS, abai en Añibarro y Larrakoetxea, abau en Uriarte (abaua det. en todos los ejs.) y Arrese Beitia, y abao en V. y J.J. Moguel y en Ibiñagabeitia.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [abaraska]: abaraska, ezti-orraze, beraska Ipar., orraze Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (B) panal (de miel)
  fr rayon de miel
  en honeycomb, comb
  port favo

  Abaora hurbildu eta erleen atzera-aurrerei begira-begira geratu nintzen.
  

  

  abao (Gaurko hitza, CC)