Tagged: Z Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 10:28 pm on 2022/06/23 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zutoihal 

    iz. Estandartea. Zalditeria kapitainaren zutoihalaren ondoan bilduta.  (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zutoihal. 1. “Estandarte, zutoial (neol.)” A DBols. . 2. Vela de navío. Itsas-aizeak, zut-oialak aizatuki, aurrera zeramatzin, artzainak axuritaldea bezala. Or Mi 117. Ontzi aundi ta ontzixka, zutoial zuriekin, kai-larrainera sartzen ari ziren. Ib. 119.

    Sinonimoak: iz. g.e.

    [estandartea]: estandarte, gidoin Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. estandarte
    fr iz. étendard
    en iz. standard [flag]
    port iz. (bandeira militar) estandarte

    Testuinguruan

    Besaulki berezian jarrita, eta eskutan urrez brodatutako zutoihal zuria zeramalarik, Bizkaiko Sindiko jauna agertu da; oihalean bi irudi ageri: probintziaren armarria, bata; eta Ama Birjina Orbangabea, bestea. [Putzu, Txillardegi (Elkar, 1999)]

     

  • Maite 10:20 pm on 2022/05/08 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zigarro-mutxikin 

    zigarro mutxikin, zigarro-mutxikin || iz. Zigarro muturra. Horrek zigarro mutxikinak ere erreko lituzke. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ZIGARRO-MUTXIKIN (-iñ V-gip ap. Elexp Berg). “Colilla. Mutikotan besteik ezian zigarro-mutxikiñak erretzen giñuzen” Elexp Berg. Ezpanetan zigarro-mutxikin bat ebala. Kk Ab I 103. Arpegi estua, bibote erre erkintxua ta bedar artian taketa lez zigarro mutxikin amataua bertan. Kk Ab II 14. Erretzia akabatzen ebanian, ziarro-mutxikiña (colilla) bentanatik kalera bota-ta […]. SM Zirik 131.

    Sinonimoak: iz.

    [zigarro-mutxikin] : zigarro-kondo, zigarro-txondar (Orotariko Euskal Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. colilla
    fr iz. mégot
    en iz. fag-end, butt
    port iz. ponta, guimba, bagana

    Testuinguruan

    Horrek zigarro mutxikinak ere erreko lituzke. (Hiztegi Batua)

     

  • Maite 9:46 pm on 2022/04/15 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zelaitu 

    ad. zelaitu, zelai/zelaitu, zelaitzen || du ad. Lautu, berdindu. Lehen lakatzak ziren bideak leundu eta zelaituko dira. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zelaitu.

    1. (Ht VocGr 438, Lar, Añ, Lecl; -lh- SP, Arch VocGr, Dv, H), zelaiatu. Allanar(se). “Rellanar” Lar. “Allanar” Lar, Añ. “Igualar” Añ. Lurreko erregeak sartzen direnean hiri batean lehenbiziko aldian, bideak zelhaitzen eta arrimatzen ohi dire. Lg II 126. Len lakatzak ziran bideak leundu eta zelaituko dira. AA III 536. Bide aldapadunak zelaituko dira. Oteiza Lc 3, 5 (Brunet, Or MB 62, IBk, IBe zelaitu; Lç planatu, Ol ordotu). Diruak malkharrak zelhaitzen. Dv Proverb 96 (ap. DRA). Ez naiz ihartu, ez ihartuko, segur dut bizia, / ez badautet azpian zelhaitzen mendia. Elzb Po 202. Erdaldun izan baño lenago / atxok nai dogu zelaitu, / mendi tontorrok beera jausirik / landa eginik geratu. AB AmaE 67 (tal vez ‘caer al suelo’). Hasteko, mendiaren zathi bat behar izan zuten zelhaitu. Zby Pel 52. Zelaiatuko dira mendi goititu oiek ere. Camp in Lander RIEV 1907, 430. Zuek lurrikara izugarriren batek […] zelaitu bazenduez. A EEs 1916, 108. Zelaitu aren zidorrak. Ir YKBiz 39. Zelaitzen du [lurra], lênbailên azia sor dedin. Or Eus 104. Nola zelaitu zenitun ene burukerien tontorrak. Or Aitork 217. Barriztatzen edo atonduten dabiltz inguruak, zelaitu, zugaitz barriak, urki landarak jarri dabez. Agur 22-7-1972 (ap. DRA). Lenengotan izan ebazan burukomiñak jagi ziran zoztorrak zelaitzen. Onaind STeresa 104. Egin behar nuen metra erdi gorako murru bat bidearen zelaitzeko. Etchebarne 108. Lekua bada aldaztsu, / zelaitu bear indartsu. Ayesta 54. En DFrec hay 2 ejs. de zelaitu.
      “300 kiloko arria ederki zelaitu du bizkarrean” (G-azp).
    2. Caer al suelo; derribar. Troka baten jausirik / dakus [osagillea] zelaitua. AB AmaE 341. Ikusiko da euren sutunpak / eziñ ebela / zelaitu Leon jasarriten dan / jartokia. Ib. 131. Lurrera zelaitzeko [Dabidek] / Goliat fuertea. Ib. 410. Aurkietan da zelaituta [Errolan] . Ib. 454.
    3. “Seláittuta (soua), convertido en prado” Iz ArOñ. .

    Sinonimoak: ad.

    [lautu]: berdindu, lautu, ordokitu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) du ad. [lurra, bidea] allanar, explanar, alisar (2) du ad. convertir en prado, empradizar
    fr du ad. niveler, aplanir
    en du ad. to level
    port aplanar, nivelar

    Testuinguruan

    Lehen lakatzak ziren bideak leundu eta zelaituko dira. (Hiztegi Batua)

     

  • Maite 11:13 pm on 2022/02/18 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zarabanda 

    iz. 1. Kulunkatzeko aulki besoduna. 2. Zabua. || iz. 1. Arabiar edo persiar jatorriko antzinako dantza espainola, erritmo hirutar azkarrekoa. 2. Delako dantzatik eratorritako XVII-XVIII. m.etako gorte-dantza, erritmo geldokoa. 3. MUS. Suite barrokoaren osagai den musika-konposizioa, erritmo hirutarrekoa eta tempo geldoan jotzen dena. Konpasaren bigarren aldia azentuduna izatea du ezaugarri. (Harluxet hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zarabanda.

    1. (Lar, H). “Zarabanda, dantza itsusi bat, zarabanda ” Lar. ” Dantzatu zarabanda (Harb)” H.

    2. “(BN-arb), columpio, mecedora” A.

    3. “Rumor (V-m)” A Apend. Cf. zara-zara. .

    4. “Llaman en Oyarzun al artefacto que emplean los labradores en la heredad para nivelar la tierra al sembrar el nabo. Consiste en unas tablas unidas, sobre las cuales se colocan varias piedras que sirven de peso y es arrastrado por ganado vacuno. En la parte alta de Guipúzcoa llaman esie ” SMuj EEs 1921, 141.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. mecedora (2) iz. columpio
    fr (1) iz. fauteuil à bascule (2) iz. balançoire
    en (1) iz. rocking chair (2) iz. swing
    port (1) iz. cadeira de balanço (2) iz. balanço, gangorra

    Testuinguruan

    Hirira sartu ginen, etxola mexikarrezko nahas-mahas batean zehar; sotorik gabeko etxola badaezpadakoon portxeetan, zarabanda mailatuak zeuden. [Errepidean, Jack Kerouac / Iñigo Roque (Pasazaite, 2018)]

     

  • Maite 10:39 pm on 2022/02/16 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zuntzunkeria 

    izond. Burugabekeria.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zuntzunkeria. zuntzikeria (B ap. Izeta BHizt2 ). Insensatez, necedad. “Falta de fundamento. Zu beti olako zuntzikeriekin. Zuntzikeri franko gure etxean” Izeta BHizt2. . Zuntzunkeri zeritzaion bere leraren gorrotozko beazuna jaurtitzearren bakarrik bizi osoko galera billakatzea. Etxde JJ 171. Alako zuntzunkeriak nork kontatu dizkik iri? Etxde Egan 1958 (3-6), 268.

    Sinonimoak: iz.

    [zuntzunkeria]: burugabekeria, zentzugabekeria, burtzorakeria, zuhurtziagabekeria; zorakeria, erokeria

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) izond. (batez ere Ipar.) necio, -a (2) izond. (batez ere B) tonto, -a, bobo, -a
    fr izond. (batez ere Ipar.) nigaud, -e ; imbécile
    en izond. dull, dumb, stupid
    port izond. insanidade, estupidez

    Testuinguruan

    Zu beti horrelako zuntzunkeriekin!

     

  • Maite 10:31 pm on 2022/02/15 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zordundu 

    zordundu, zordun/zordundu, zorduntzen || 1 da/du ad. Zordun bihurtu. Ik. zorpetu. Hartzen duena zorduntzen da (esr. zah.). 2 du ad. Kargatu, kontu batetik kobratu. Udalak jakinarazi du helbideratutako ordainagiriak maiatzaren 9an zordunduko direla baimendutako erakunde eta kontuetan. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zordundu. (c. sg. A; SP (sin trad.), Lar, Añ, Dv). Hacerse deudor. “Adeudarse” Lar, Añ. Hartzen duena zorduntzen da. O Pr 212.

    Sinonimoak: ad.

    [zorpetu]: zorpetu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) da/du ad. endeudarse, contraer deudas; hacer contraer deudas (2) da/du ad. (Kont.) cargar
    fr da/du ad. faire des dettes
    en da/du ad. to get into debt, to become indebted
    port da/du ad. endividar-se

    Testuinguruan

    Hartzen duena zorduntzen da. (Esaera zaharra)

     

  • Maite 9:11 pm on 2022/02/08 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zimurtu 

    1 da/du ad. Zimurrak atera, zimurrez bete. Soinekoa ez zimurtzeko. Zahartzean, ikara etortzen da, larrua zimurtzen da, ilea urdintzen da. Kopeta zimurtua du, bista laburtua. 2 da/du ad. (Esapideetan). Baratzeko lanari ere sudurra diote zimurtzen. Berehalaxe zimurtuko dizkigu ezpainak erdeinuzko nahi lukeen irribarre batez. Zuen poltsak zimurtuak daude, nagusiari eman diozuen azken arditerainokoarekin. 3 da/du ad. Zikoiztu, zekendu. 4 (Partizipio burutua izenondo gisa). Bizkor atera zuen sakelatik gutun zimurtua. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [zimurrak atera]: izurtu, zimurdikatu Ipar., zimurkatu Ipar./Naf., aloztu g.e.    

    [zikoiztu]: diruzaletu, zekendu, zikoiztu

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) da/du ad. arrugar(se), llenar(se) de arrugas (2) da/du ad. hacerse avaro, -a, volverse tacaño, -a, volver tacaño, -a, volver(se) ruin
    fr (1) da/du ad. (se) rider, froisser, froncer (2) da/du ad. devenir chiche, devenir mesquin, -e ; devenir radin, -e
    en (1) da/du ad. to wrinkle (2) da/du ad. to become mean/stingy/miserly
    port (1) enrugar-se (2) tornar-se avarento, tornar-se mesquinho

    Testuinguruan

    Bizkor atera zuen sakelatik gutun zimurtua. (Hiztegi Batua)

     

← Older posts

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel