iz. 1. Zarata. 2. Txutxu-mutxu. 3. Harropuzkeria. (Labayru Ikastegia)
Orotariko Euskal Hiztegian
zartzo (H (que cita a EZ); -rz- Lar).
1. Ruido. “Bulla” Lar. “Bruit, tapage” H. Baiñan othoitz egiteko apartean lekhua / iduki zak zartzo eta soiñutik urrundua. EZ Man I 9. Edo nola Otsaillean oihanetan otsoak, / damnatuak entzuten tu handiago zartzoak. Ib. 105. (SP; -rz- O-SPAd, O-SP > SP, Dv, H y A). “Zarzoak, babils, caquets” O-SPAd 880. “Le bruit que font ceux qui parlent bas, mussitatio. Suaren zarzoa, le bruit que fait la flamme quand elle est forte” O-SP 227. “Nihor asaldatzea zarzoz edo hitz alferrez (Hm)” SP (se refiere sin duda a la ed. de éste del libro de Haramburu). Suak ere harengatik egiten tik zarzoak, / bai halaber gurguraia xirripa mortukoak. EZ Man II 17. Meza erraiten den denboran gogoa maiz berzetan edukitzea edo denbora luzean zarzo handian egoitea da mortal. Harb 174s. Elizan nihor asaldatu zartzoz edo hitz alferrez. Harb (ed. 1690) ap. H.
2. (Urt Gram 8 > A). Vanidad. “Grand air qu’on se donne” Urt Gram.
3. Diligencia, presteza. “Actuose, [...] zartzo handirekiñ, agudóki” Urt I 119.
Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
[zarata]: hots, soinu, azantz Ipar., haro Ipar., harrabots Ipar., zarraparra Bizk., asots Naf., ereta Naf., herots Zub., arrada g.e., ospe Bizk. g.e.
[txutxu-mutxu]: firfira, marmar, marmariza, murmur, xuxurla, zurrumurru, erasia Ipar., gurgur Ipar., marmara Ipar., murmurika Ipar., alamen Bizk., marmario Gip., surmur Gip., murmuzika Zub., murmurio g.e., murmurazio zah.
[harropuzkeria] : arrandia, burgoikeria, buruiritzi, handikeria, handiuste, hantuste, harrokeria, harrotasun, oilarkeria, burujope Ipar., espantu Ipar., furfuria Ipar., superbiotasun Ipar., urguilu Ipar., laineza Gip., astintasun g.e., faunkeria g.e., haizekeria g.e., handipuzkeria g.e., handurreria g.e., hantukeria g.e., harroketa g.e., ilarrainkeria g.e., banaloria zah., baneria zah., banitate zah., faza Ipar. g.e., haidorkeria Ipar. g.e., hanpuruskeria Ipar. g.e., harrogoa Ipar. g.e., morga Ipar. g.e., burupe Ipar. zah., handigoa Ipar. zah., hankortasun Ipar. zah., superbia Ipar. zah., urguileria Ipar. zah., soberbia Heg. zah.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) ruido, barullo (2) cuchicheo, murmuración (3) vanidad
fr (1) bruit; boucan, cohue (2) chuchotement (3) vanité
en (1) noise, racket (US), din (UK) (2) gossip (3) vanity, arrogance
port (1) ruído, barulho (2) cochicho, fofoca (3) vaidade
Entzun:
Baiñan othoitz egiteko apartean lekhua / iduki zak zartzo eta soiñutik urrundua. EZ Man I 9. (Orotariko Euskal Hiztegia)
zartzo (Gaurko Hitza, CC)
Iñigo Arandiak beste adibide hau utzi digu Facebooken:
“Kopetan eman zion azken muxua Fontechak, eta gezi batek bezala zulatu zion gogoa bi ordu lehenago besarkatu zuen emakumezko haren gorputz biluziaren akorduak, oheko jardun basatiak, besoetan hartu eta emakumezkoaren bularrak dilindan ikusteko bere gogo demasagatik nola jirarazi zuen Belen bere gainean zamalka zedin, buztana haren barrutik atera ere gabe behin eta berriro posturaz aldatuz, eta nola orgasmoaren azken astinaldietan Belenek atzerantz egin zuen buruarekin, bonbilla bakarreko mahai-lanpara piztuta zuen gau-mahaitxoaren ertzarekin buruan nahigabe kolpea hartu aurretik. Izutu egin zen Fontecha. Konortea galdu zuen Belenek une batez. Twist, Harkaitz Cano.