Tagged: Z Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 11:50 pm on 2019/08/22 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zirriparra 

    iz. Zarraparra, istilua, iskanbila. Sakristau zaharrak esan zuen zirriparra handiak ibili zituztela Frai Jose zaharrak eta mutikoak. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zirri-parra (V, G), zirri-parre (V-gip). Ref.: A; Etxba Eib (zirri-parre); Elexp Berg.

    I (Sust.).

    1. Alboroto, enredo. “Alboroto, ruido confuso” A. “Tumulto, confusión, enredo. Ondoren izan zan zirri-parriak aukeratuta, al izan eban iges eittia” Etxba Eib. Sakristau zarrak esan zuan zirriparra andiak ibili zituztela Prai Jose zarrak eta ijito txikiak. Urruz Urz 107. Zeu ixan ete-zara, gero zirriparra onen asmatzallia? Otx 29. Ganorabako talde aren zirriparra ta joan-etorriak ikusita. Erkiag Arran 44.

    2. Chirrido. Sisal sokari atera eraziz / sekulako zirriparrak, / bi orduko tirek aultzen zituan / aserako irriparrak. Insausti 114.

    II (Adv.).

    1. (V, G ap. A). “(Trabajar) a salga lo que saliere” A.

    2. “(V, G), muy a la ligera, en un dos por tres” A.

    Sinonimoak: iz. g.e.

    [iskanbila]: ahakar, anabasa, birrinbili-barranbala, demanda, errieta, errietaldi, etiketa g.e. , gorabehera, iskanbila, istilu, kimera, lipizta, liskar, liskarraldi, mokoka, mokokaldi, tirabira, tirabirako, zalaparta, zaparrasta, aharra Ipar., eskatima Ipar., karmañola Ipar., kasaila Ipar., tarrapata Ipar., xaribari Ipar., astrapala Bizk., baraila Bizk., droga Bizk., lazka Bizk., ardaila Gip., matxetin Gip., sesio G-N, kalapita Ipar./Naf., bilaxka Zub., armonia beh., desditxa beh., matrikula beh., atarrapuzka g.e., ausiabartza g.e., liskarreria g.e., ahaka zah., ateleka zah., matraka Bizk. beh., okasio Gip. beh., haparka Ipar. g.e., despita Gip. g.e., biahore Ipar. zah., debadio Ipar. zah., disputa Ipar. zah., atralaka Bizk. zah., bilaka Zub. zah., arroitu Naf.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. alboroto, tumulto, enredo
    fr iz. tapage, vacarme
    en iz. racket, din
    port iz. alvoroço, alvoroto

    Unean-unean zirriparra gizentzen ari da, eta, klaseko lagun batzuk ni nagoen aldera datozela ikusirik, burua makurtzen dut. [Zorion perfektua, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    zirriparra (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:34 pm on 2019/07/23 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zalagardatu 

    ad. zalagardatu, zalagarda, zalagardatzen|| (du) desitxuratu. (Egungo Euskararen Hiztegia)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zalagardatu (G, B; Izt 98r, Hb ap. Lh), zalardatu (AN-larr). Ref.: A; Asp Leiz2 (zalardatu); Izeta BHizt2.

    1. Estropear. “Principiar, hacer bien una cosa y dejar muy mal o en peor estado” Izt 98r. “Echar a perder un trabajo” A. “Hacer un mal trabajo. Artayorrara yoan da alor guzie zalardatu due!” Asp Leiz2. “Azkenean dena zalagardatu dugu” Izeta BHizt2. Gisa onetako naspilla moldakaitzakin zalagardatu nai izan zituen zenbaitek orduraño bear bezala apainduak zeuden bide zuzen egokiak. Izt C 419.

    (Part. en función de adj.). Tortika pilla bat ain zalagardatua, naspillatua eta galkitatua [dirudi izkribu ark]. Izt D 48. Darauskiola marmariza bat ain zalagardatua eta arrotza euskaldunentzat nola izango litzakean txinoen itzkuntza. Ib. 36.

    2. “(AN-5vill), engañar” A. (H), zalagartu. (Part. en función de adj.). Engañoso, traicionero. Bañan etzitzaiozkan asko baliatu bere asmakari zalagartuak. Izt C 407 (Harriet copia zalagardatuak).

    3. Revolucionar, trastornar, perturbar. Portugalko eta Andaluziako itsasaldeak zalagardatuak zeuzkan korsuan zebillen ingeles urugullusu batek, zeñak zerabiltzkien bi ontzi [...], eta oekin ikaratzen zituen alde artan zebiltzen ugarotar guztiak. Izt C 431 (Harriet traduce “épiait tenant en observation”). Kantauriako eta Galiziako itsasaldeak zalagardatuaz zebillen Franzes eskuadra. Ib. 441.

    4. zalardatu (AN-larr). “Desordenar, hacer un revoltijo de cosas” Asp Leiz2.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es du ad.  (1) engañar, burlar, trampear  (2) estropear
    fr du ad. (1) duper, séduire (2) casser, abîmer
    en du ad. (1) to deceive; to cheat; to trick (2) ruin, break, destroy
    port du ad. (1) enganar, ludibriar, burlar (2) estragar

    Azkenean dena zalagardatu dugu. Izeta BHizt2.  (Orotariko Euskal Hiztegian)

    zalagardatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 10:37 pm on 2019/07/10 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zurrumurru 

    iz. 1 iz. Hots arina. Ik. marmar. Ur xirripak egiten duen zurrumurrua. Berba zurrumurrua entzun zuen. Gizonezkoen zurrumurrua eta noizean behingo eztulen bat. 2 iz. Ahoz aho dabilen berria, zehaztu eta egiaztatu gabea. Zurrumurrua zabaldu. Zurrumurru zital bat barreiatu da bazter guztietan. Beste adiskideren bat ba ote zuen zurrumurrua bazebilen mingain-luze batzuen artean. Zurrumurru hori egia izan zitekeen. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    Sinonimoak: zurrumurru iz.

    [marmarioa]: firfira, marmar, marmariza, murmur, txutxu-mutxu, xuxurla, erasia Ipar., gurgur Ipar., marmara Ipar., murmurika Ipar., alamen Bizk., marmario Gip., surmur Gip., murmuzika Zub., murmurio g.e., murmurazio zah.

    [berri egiaztatu gabea]: erausi, esamesa, zeresan, amen-omen Ipar., elepide Ipar., errankizun Ipar., erran-merran Ipar./Naf., ipuinberri g.e., iruzkin g.e., zizka-mizka g.e., eleberri zah.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. murmullo, rumor (2) iz. rumor, murmuración, chisme, comidilla
    fr (1) iz. [hots xumea] rumeur, murmure, chuchotement (2) iz. [esamesa] cancan, ragot, fable
    en iz. rumour (Br); rumor (Am)
    port (1) iz. murmúrio, sussurro (2) iz. rumor

    Beste adiskideren bat ba ote zuen zurrumurrua bazebilen mingain-luze batzuen artean. (Hiztegi Batua)

    zurrumurru (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 8:54 pm on 2019/06/10 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zirtzil 

    iz.  1 adj. Zarpatsua, jantzi zahar eta urratuak erabiltzen dituena. Eskale zirtzil bat. Emazteki zirtzila eta emazteki garbia. 2 adj. Jantziez mintzatuz, zahar eta urratua. Soineko zirtzila. 3 iz. Piltzarra, jantzi zahar eta urratua. 4 adj. Balio gutxikoa, huskeriatzat jotzen dena. Ik. ziztrin; hutsal. Izaki zirtzil ezerez bat. Abereetan zirtzilena, lurrean herrestan nekez dabilena. Laguna behar duzue, zuhaitz zirtzil bat gurdira jasotzeko. Lurreko atsegin zirtzilak. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    zirtzil iz. g.e.
        [zarpa]: zarpa, perreka Ipar., pilda Ipar., piltzar Ipar., piztin g.e., trakets g.e., zarpail g.e., altsi zah.
    zirtzil izond.
        [zarpatsua]: zarpatsu
        [balio hutsalekoa]: ziztrin

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. andrajo, harapo, pingajo (2) izond. andrajoso, -a, harapiento, -a (3) izond. insignificante, vano, -a, de poco valor o importancia
    fr (1) iz. loque, haillon, guenille (2) izond. guenilleux, -euse ; débraillé, -e (3) izond. insignifiant, -e
    en (1) iz. [piltzarra] rag, tatter (2) izond. [zarpaila] ragged, tattered; shabby (3) izond. [hutsala] insignificant
    port (1) iz. andrajo, trapo, farrapo (2) (informal) esfarrapado, rasgado (3) izond. insignificante

    Izaki zirtzil ezerez bat. (Hiztegi batua)

    zirtzil (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:09 pm on 2019/05/29 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zerrikeria 

    iz.Txerrikeria. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zerrikeria (L, BN, S ap. Lh; H).

    Acción o palabra grosera; acción injusta, malvada. “Action, parole d’une grossièreté dégoûtant” H. “Cochonnerie, saleté, vilenie” Lh. “Cochinada” A Morf 68. “Urdekeria edo zerrikeria frantsesez ez da ‘cochonaille’ bainan bai ‘cochonnerie’, ez baitu berdin balio: hunek erran nahi du zikinkeria” GAlm 1958, 61. Mai batean emakume eder bat zegoan iru gizonekin bere senarrarentzat iñon diran zerrikeriak esaten. Anab Poli 56. –Ez zakiat, hemen, zerrikeria ez othe den nausitua. [...] Zer zerrikeriaz duk errenkura? –Hamabortz egun hautan kanperoa ez ageri-eta, nun dagon ez othe zen hor jikutria zerbait. Larz Iru 70. Auskalo zenbat galdera eta zerrikeri esan zizkidaten. AZink 81. [Heidegger] filosofo sonatua izan ez balitz, zerrikeria galanta egin zuela esango lukete. MIH 375. En DFrec hay 3 ejs.

    Porquería. Gizarteari begiratzen diot, eta zerrikeria hau sortu zuenean Jainkoa zertan pentsatzen ote zegoen etortzen zait burura. PPer Harrip 72.

    Sinonimoak: iz.

    [zerrikeria] : txerrikeria (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. [ekintza] (lgart.) h. txerrikeria marranería, marranada, cochinada, guarrada (2) iz. [zikinkeria] (lgart.) h. txerrikeria porquería, suciedad (3) iz. [jokabidea] (lgart.) h. txerrikeria cerdada, canallada, jugada sucia, faena
    fr iz. (lgart.) h. txerrikeria vilenie, fourberie, cochonnerie, saleté
    en dirty trick, rotten trick; (informal) low blow
    port sujeira, nojeira, canalhice, canalhada

    Zertan ote zegoen pentsatzen zerrikeria hori egin zuenean? 

    zerrikeria (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 10:29 pm on 2019/05/25 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    ziraia 

    iz. Ipar. Betuna. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: iz. Ipar.

        [betuna]: krema, betun Heg., lustre Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (Ipar.) betún [para el calzado]
    fr iz. (Ipar.) cirage
    en iz. (Ipar.) shoe polish
    port iz. (Ipar.) betume

    Alkandora aldatu nuen, zapatei ziraia eman nien, lurrina bota nuen, bibotea brillantinarekin orraztu, eta kalera irten nintzen. [Gauzen ordena naturala, Lobo Antunes, Antonio / Iñigo Roque (Alberdania / Erein / Igela, 2013] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

    ziraia (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:03 pm on 2019/05/21 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zurrupakari 

    adj. Asko edaten duena. Gormanta, maiz zurrupakari. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zurrupakari (AN, B, BN, R ap. A). “Gran bebedor. Gormanta maiz zurrupakari (B), el glotón (es) con frecuencia gran bebedor” A. Zurrupakariak, burua nastutzeraño ordi ezpadadi ere [...]. ArgEgut 1935, 20.

    Sinonimoak: izond.

        [edale handia]: zurrutero beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. que bebe mucho, gran bebedor, -a
    fr iz. qui boit beaucoup, un grand buveur, -a
    en iz. a great drinker
    port iz. ótimo bebedor, -a

    Gormanta, maiz zurrupakari. (Hiztegi Batua)

    zurrupakari (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

← Older posts

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel