ñapur 

1 adj. Ipar. Litxarreriak jatea oso gogoko duena. Baratxarte ostatuan, igandean ere, moko-zuri ñapurrek hartzen ahalko dute beren plazera. 2 adj. Ipar. Aziendaz mintzatuz, besteren lurretan sartzen dena. Jaun hori besteen eremuetan sartzen baita ardi ñapurra bezala. 3 adj. Ipar. Besteren senar edo emaztea atsegin zaiona. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

ñapur.

  1. napur Ladrón. “Le llamaba […] napurra, ladrón” (Valdorba, 1577). ReinEusk 76s. v. lapur. Napur txarrorrek, geiago ebasten draukotek. (Pamplona, 1562). ReinEusk2 101. Oñak ilzeakin josirik eta napur biren erdian ifenirik. OA 33.
  2. (BN, S, R ap. A ; O-SP 223; -ph- Dv), napur (R ap. A ; SP→vEys), lapur (R-uzt ap. A ). Goloso, laminero. “Affriandi à quelque chose” O-SP 223. “Friant, écornifleur, ahazuria” SP. [Ardi] horiek ñaphur dira. “Friandes” . Arch Gram 30. Beharrik zen hain ñaphur / goiz hartan hartz hura. Zby RIEV 1908, 764. (Fig.). Aficionado. Odolekoek atxiki nahi luketen zedarrietarik athertazen da [Spinoza] , jakitate guzi-guzieri naphur. Lf EG 1956 (1-2), 55.
  3. (BN-baig-mix, S; O-SP 223; -ph- VocBN, H), ñafur, napur (B; VocB; -ph- VocBN). Ref.: A (ñapur, napur); Lrq; Satr VocP. “Behi ñaphurrentzat oro atheka” H (s.v. lapur). “Merodeador, ganado que invade los cercados” A. Erregelan han [Elizan] ez direnak sartzen / dituk ñapur, ez artzain leialak. Iraultza 22. Halere ihizi ñapurrak arten artetik sartzen. EGAlm 1899, 25. (ap. DRA) Nehork ikusten badu gure kabala ñapurra. Herr 24-12-1959, 3. Tropa hortan badu ba [arimen artzainak] buru onik, bañan ñafur eta iheslariak ere ba. Gazte 1963 (3) (ap. DRA). Etxe-inguruan zelatan dabilen napurra astindu ta uxatzeko ez det iñoren baimenaren bearrik. Aldegin zazu, ba, arin emendik. TAg Uzt 167.
  4. (Sc ap. A; -ph- Dv). “Qui a de la concupiscence” Dv. “Hombre que busca mujer ajena” A. Eskuara begitartea hobea zuken bainan larderia gutiagorekin seigarren manamenduak, ezarri izan balitz: Ñapur izaitetik berautzu / gogoz ala egintzaz, likiski. JE Bur 154. Bazuen emazte bat frango pollita bainan ere ñapurra. Behin alorretik etxeratzean kausitzen du bere emazte perttolia gizon arrotz batekin. Othoizlari 1958, 154. Aiher zitzaion (bixtan da) Hegiaphal ñapurrari. Lf ELit 173.
  5. “Ñafur (BN-baig), envieux” Lh.

Sinonimoak: izond. Ipar.

[ahozuria]: ahozuri, mutur-zuri BN, mokofin beh., moko-zuri Ipar. beh., aho-zuri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) izond. (Ipar.) [mokofina] goloso, -a; glotón, -ona (2) izond. (Ipar.) (hed.) lascivo, -a, lujurioso, -a
fr (1) izond. (Ipar.) [mokofina] goloso, -a; glotón, -ona (2) izond. (Ipar.) (hed.) lascivo, -a, lujurioso, -a
en (1) izond. (Ipar.) [mokofina] goloso, -a; glotón, -ona (2) izond. (Ipar.) (hed.) lascivo, -a, lujurioso, -a
port (1) izond. (Ipar.) [mokofina] goloso, -a; glotón, -ona (2) izond. (Ipar.) (hed.) lascivo, -a, lujurioso, -a

Testuinguruan

Jaun hori besteen eremuetan sartzen baita ardi ñapurra bezala. (Hiztegi Batua)