mitxa

Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuak ontzat ematen ez duen hitza da, berez:  mitxa* e. metxa. Eta pena da, metxa eta mitxa ez baitira gauza bera. Eta mitxa idatzi nahi denean metxa idaztea, hitza eta hitzaren izpiritua ez errespetatzea da.

Ipar Euskal Herrian “mitxa” ez zaio metxari erraten, baizik eta pospoloari. Baina beste adiera bat ere badu, are garrantzitsuagoa, Orotariko Euskal Hiztegian ageri den antzera:

mitxa (BN ap. Lh; H). “Il se dit de matières inflammables et à moitié brulées, préparées pour le briquet. Zure dunda mitxarik gabe da, votre étui à mèche est sans mèche” H. “Allumette” Lh. Mutilak zigarreta bat piztu nahi izan zuen […]; bi mitxa erabili behar izan zituen heltzekotz. Mde Pr 153. (Fig.). Ba, egiazki, arno gaitza da hau! Zer mitxa duen!!! Larz GH 1934, 487.

Mitxa da norbaitek bere baitan daukan energia, indarra, bizitasuna. Eta energia, indar edo bizitasun hori ez da “metxa”, eta ez da zuzen “mitxa”-ren ordez “metxa” zuzentzea, indar edo energia hori adierazteko.

Eneko Bidegain