Gaurko hitza

Recent Updates Page 119 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:15 pm on 2020/02/05 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  estropezu 

  iz.  1 iz. Oztopoa. Ik. behaztopa. Estropezuak ezarriz eror gaitezen. 2 iz. Estropezu egitea, behaztopatzea. Hemen estropezu eta hor behaztopa zebilen. Han izan zuen lehenengo estropezua. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [oztopoa]: debeku, enbarazu, eragaitz, eragozgarri, eragozle, eragozpen, eragozpide, galarazpen, oztopo, oztopobide, traba, trabagarri, behaztopa Ipar., faxeria Ipar., poxelu Ipar., trebukagarri Ipar., destorbu Ipar./Naf., baragailu Zub., epantxu Zub., objekzio beh., behaztopabide jas., behaztopagarri jas., behaztopa-harri jas., atzerabide g.e., atzeragarri g.e., atzerapen g.e., eragozketa g.e., molestia Heg. beh., baragarri Ipar. g.e., murtzi Ipar. g.e., enpatxu Ipar. zah., harzaragarri Ipar. zah., trabu Ipar. zah.
  

  [zapasaltoa]: zapasalto, behaztopa Ipar., trebukaldi Ipar., trebuku Zub., behaztopatze jas., trebukamendu Ipar. g.e., haburiko Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. obstáculo, estorbo, traba (2) iz. tropiezo, traspiés, mal paso, desliz (3) iz. inconveniente, accidente
  fr iz. obstacle, empêchement
  en iz. hindrance, impediment, obstacle; handicap
  port (1) iz. obstáculo, dificuldade, impedimento (2) iz. tropeço, traspés (3) iz. inconveniente
  

  Estropezuak ezarri zituzten eror gaitezen.  (Elhuyar hiztegia)

  

  estropezu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:52 pm on 2020/02/04 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beterraba 

  iz. Batez ere Ipar. Erremolatxa. Beterraba sasoia egitera. Azukre beterraba. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  beterraba. Etim. De fr. betterave (v. DCECH s.v. betarraga ). (-eraba Alth Bot 4), betarraba (T-L), betarraga (Lar, Lcq 138). Remolacha. “Betarraga, remolacha, y ambas son voces del Bascuence. Betarra significa en general raíz, porque siempre se oculta debajo, y betarra el que de suyo y de asiento está debajo. El ga, terminación que significa frecuencia y multitud. Betarraga, betarraga, errozerba. Lat. Radix betæ” Lar. “Betterave, betarraba, bleta ” T-L. Frantzian, aziendei ematen diote belhar, faruxa, trefla, […], beterraba, aza, gaztaina. Dv Lab 259. Bihia ehorik ematen dute, nahastekatuz lur-sagar, pastenagre, beterraba, aza edo bertze zerbaitekin. Ib. 260. Erremolatxa edo betarragaren ostro kentzea. GipNek 1905, 33. Han egon behar zangoen gainean bermatu artio, beterraba saldan goxo goxoa. StPierre 24. Alkoola atera zutelarik beterrabatik, bihietarik, sukre-kanaberatik. JE Med 146. 1953-an etorri nintzen Pithiviers-era betarraba sasoinaren egitera. InXa Odol 292. Udazkenetan plazerrekin ikusten ditut zonbeit lagun Eskual-herritik betarraba sasoinaren egitera heldu. Ib. 292.

  Sinonimoak: iz.
  

  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Bot.) (batez ere Ipar.) remolacha (Beta vulgaris) (2) iz. (batez ere Ipar.) [sustraia] remolacha
  fr iz. (batez ere Ipar.) betterave
  en iz. (Bot.) beetroot, beet
  port iz. beterraba

  Behi gris tropak, zurzuriak eta beterraba landak atzoko desertua aspaldikoa bezala bilakatu zait jada. [Santiago oinez, Piarres Aintziart (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  beterraba (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:09 pm on 2020/02/03 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  ardaztu 

  ad. ardaztu, ardatz/ardaztu, ardazten ||da/du ad. Zerbait beste zerbaiten inguruan eraiki edo oinarritu. Eztabaida argudio bakar baten inguruan ardaztu zen. “Euskal kultura” diogunean, euskararen inguruan ardazten den kulturaz ari gara. Elkartasunean ardazturiko kooperatibismoa. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ardaztu.
  1. (Part. en función de adj.). “Ahusado, adelgazado a modo de uso, ardaztua, ardatza bezalatua, ardatz moldekoa ” Lar.
  2. (G-nav ap. Iz Als ). Hilar en la rueca. “[Liyua] trangau. Geo zúbaztú (sic) ta txarrantxatú ta árdaztú ta ásko ” Iz Als (s.v. liyú).

  Sinonimoak: iz.
  

  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. focalizar, centrar
  fr da/du ad. focaliser, centrer
  en da/du ad. focus, centre (UK), center (US)
  port da/du ad. enfocar, centrar, centralizar

  Komunikazioaren garapenean, informazioaren hartzailea ere lore bat da, komunikazio katearen subjektu kritiko berria, zeinaren inguruan ardazten den prozesu osoa.  [Ikus gaitzazuen, Txema Ramirez de la Piscina (Alberdania, 2004) Orr.: 115] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ardaztu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2020/02/02 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  koskortu 

  iz. koskortu, koskor/koskortu, koskortzen  1 da/du ad. Koskorrez bete. 2 da ad. Haurrez mintzatuz, zertxobait hazi. Ik. tarrotu. Umeak koskortzen direnean. Haurrak koskortuta dituzue. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  koskortu.
  1. (V-ger-gip, G, AN-gip), koxkortu (V-gip), kozkortu (T-L). Ref.: A; Elexp Berg. “Crecerse algún tanto las criaturas” A. “(Se) devélopper” T-L. “Zuek umiak koskortuta dauzkazue” Elexp Berg. v. koskondu. Mutikoa, koskortu-ala, gallendu egin zaigu. Ldi IL 81. [Umeak] asiak dira kozkortzen janez esne ta ale. Or Eus 48. [Bularreko aurrak] koxkortzen astearekin [dana bere dula uste]. Or QA 70. Kozkortzean bere amaz mintzatuko zaizkio [aurrari]. Ib. 161. Bere gurasoak, koxkortu zan garaian apaiz egiñaztea pentsatu zuten. Etxde JJ 17. Aurra kozkortu zanean, Paraoren alabari eraman zion. Ol Ex 2, 10 (Ker anditxoa egin zanean, BiblE handi egin zenean). Kozkortu zanean, Felixek Arrosiko fabrikan astea nai zuan. JAzpiroz 213. Kozkortu giñalarik, asi giñan aita ondoren mendira ardiak ikustera joaten. AZink 20.
  v. tbn. Ataño TxanKan 165. Koxkortu: Insausti 299. Zuen izenpean argitaratu ta koxkortu bite nere Ardi Galdua. A Ardi VII. Kozkortzen asi diran artoek / agertzen dute bizarra. “Ha comenzado a espigar”. Or Eus 295. [Azia] gora ta gora mardo indartsu azi ta zorionen batean kozkortu ta garatuta ikusi gogo ebana. Erkiag Arran 66.

  2. ” Ogíe kozkortuik dagó, está duro el pan” Iz Ulz (s.v. ogíe).

  3. Desarrollar nudos (un tallo). Maiatzean, garia kozkortzean. ‘L’époque où le froment forme ses nÅ“uds’ . Or Mi 41.

  4. ” Abrats koskortrik dago, está mucho rico” ZMoso 61. KOSKORTUXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). Emezortzi urte izatea ez da ume izatea. Kozkortuxe ere ba zan latin ikasteari ekiteko. Or SCruz 18. Koxkortuxe ba aiz, utzi ama noizpait. Zait Gold 42.

  Sinonimoak: ad.

      [hazi]: tarrotu Ipar., koskondu Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. llenarse de bultos/chichones (2) da ad. crecer, desarrollarse
  fr (1) da/du ad. être rempli de bosses (2) da ad. grandir
  en (1) da/du ad. to fill with bumps (2) da ad. to grow, to develop
  port (1) da/du ad. encher com inchaços (2) da ad. crescer

  Lehen hitzak euskaraz egingo nitinan, erraz ahoskatuko nitinan dd, tt eta txistukariak, eta zailtasun xarmagarriak izango nitinan, koskortutakoan, gaztelaniaz hitzen gramatika-generoa hautatzeko.  [Patua, ‘Patois’, Batua, Xabi Paya (Berria.eus, 2020-01-28)]
  

  

  koskortu (Argazkia: Pixabay Domeinu Publikoa,TerriAnneAllen)

   
• 

  Maite 9:50 pm on 2020/02/01 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  koala 

  iz. Australiako martsupiala, hartzaren kumearen itxura duena (Phascolarctos cinereus). (Hiztegi Batua

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) koala, coala (Phascolarctos cinereus)
  fr iz. koala
  en iz. koala
  port iz. (mamífero) coala

  Marcosek besoez inguratu zuen Lucas, Australiako koala bati helduko liokeen moduan. [SPrako tranbia, Unai Elorriaga (Elkar, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  koala (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:49 pm on 2020/01/31 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  egubakoitz 

  iz. Bizk. Ostirala. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  egubakoitz.

  (V-gip; Lar in Aq 1470, Hb, H (V)), egubakotx (V-gip; Añ), eguakoitz (V-gip), eguakotx (V-ger-gip), eguakitz, eguaikoitz (V-gip), eguaikots (V-gip), eguekitz (V-gip), eguekotx (V-gip), egoikotz, eubakotx (V-ger), ebeikutz (V-gip), ebaikutz (V-gip), ebaikotz (V-gip), ebakotx (V-ger). Ref.: A (egubakotx); EI 335; Iz ArOñ (ebéikutz) UrrAnz (astélena). Viernes. Cf. ebiakoitz. v. ostiral, bariku. Egubakoitza edo Barikoa, ta Zapatua. Cb EBO 47. Egubakoitz edo bariaku-arratsalde baten. A BeinB 75. Bariku edo egubakotxa. A Txirrist 197. Egoikotzeko (ostiraleko) azoka egunean. Ag G 247. Beren izenak (ortzirala, ostirala eta eguakitza) ala esan nai digute. JMB ELG 78. Txala jaixoten danian, lenengo Ebaikotzean eiten xako etxeko señalia (V-gip). Gand Eusk 1956, 211.

  EGUBAKOITZ SANTU. Viernes Santo. Ebaikotz santu egunean. (V-gip). Gand Eusk 1956, 222.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [ostirala]: ostiral, bariku Bizk., ortzirale L-N (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. viernes
  fr iz. vendredi
  en iz. Friday
  port iz. sexta-feira

  Egubakoitz gauetan kopa batzuk hartzeko ohitura zuen. #gaurkohitza

  

  egubakoitz (Argazkia: Pexels, Pixabay Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:19 pm on 2020/01/29 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  soberaxe 

  adb. Ipar. Gehiegitxo. Ik. soberaxko. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  SOBERAXE (L, BN, S; Lh; H), SOBRAXE (H). Ref.: Lh; Lrq. a) (Con verbos). Un poco demasiado. “Un peu trop” Lrq. v. soberaxko. Eta ikhusirik andere urguillutsu bat bere buriaren, bilhoen […] eta gorpitziaren soberaxe edertzen […]. Tt Onsa 109. Gaitz da jan-edanetan ahoko gostuari sobraxe ez behatzea. Dh 54 (v. tbn. 75). (Con adj.). Errumeko kolazioniak zoin baitira soberaxe handi eta anple. Tt Arima 59. Hari iduri zaiko balena anderia / soberaxet dela lodia. Arch Fab 183. Nik egin dutan lana enetako sobraxe gogor izan da nore adin andiagatik. ‘Un poco demasiado duro’. ZMoso 89. b) (Soberaxe izan, en 3.ª pers. sing.). Ser algo excesivo. Kotoin marratu, angeles xuria, / etzaie aski gainekotz propia. / […] Pekina da sobraxa [sic], perkala gutixe. Rob in BertsZB 185. Buru bat galtzen duenarentzat, hori bera soberaxe da. Dv Lab 214. Eiheazaiñ bazia behar da lakhatü / bena sakü hüstia soberaxe düzü. Xikito 2. Hortakotz, lehenbizikorik aiphatu ditugun zazpi hiriak balitazke aski, soberaxe kasik. JE Bur 48. (Con aux. bipers.).Parecer algo excesivo. Hau, diotzo, zaitak soberaxe. Gy 101.

  Sinonimoak: adond. Ipar.

  [soberaxko]: askotxo, gehiegitxo, gehiegixko, larregitxo, soberaxko Ipar., lartxo Bizk., gehitxo beh., gehixko beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Ipar.) (un poco) demasiado
  fr adb. (un peu) trop
  en adb. (a little) too much
  port adb. (um pouco) demais

  Soberaxe iduritzen zait. (Elhuyar hiztegia)

  

  soberaxe (Argazkia: SocialButterflyMMG, Pixabay CC0)