Gaurko hitza

Tagged: N Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:55 pm on 2020/08/07 Permalink | Reply
  Tags: N   

  naretsu 

  izond. Ezergatik larritzen ez den, ezertaz arduratzen ez den pertsona. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  naretsu. (Uso pred.). (Estar, etc.) tranquilo. Gogaldi txarrak naukala gaur esango duzu. Ez, ez, naretsu nago. Or, carta a Ldi 19-2-1930 (ap. DRA). Ez izutu, Engrazi, esan zion Piarresek naretsu, pakearekin natorkizu. Etxde JJ 224.

  Sinonimoak: izond.

  [baretsua]: bare, ezti, eztitsu, geldi, gozo, lasai, malats, trankil, eme Ipar., jabal Ipar., largo Ipar., laxo Ipar., ole Ipar., astitsu Bizk., nasai Bizk., basi Naf., anple Zub., goxo adkor., baretsu jas., nare jas., dultze zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. tranquilo, -a; sereno, -a; calmoso, -a (2) adb. en calma, con tranquilidad, tranquilamente
  fr
  en
  port

  Testuinguruan

  Naretsu nago. Eta zu? #gaurkohitza

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:19 pm on 2019/10/09 Permalink | Reply
  Tags: N   

  neurrigabe 

  iz. 1 adj. Neurririk edo mugarik ez duena. Ik. mugagabe; amaigabe. Neurrigabea da Jainkoa; neurriduna, gure adimena. Maitasun neurrigabea. Jainkoaren ontasun neurrigabea. 2 adj. Neurririk edo erarik ez duena. Ik. eragabe. Gurari neurrigabea. Irabazi neurrigabeak. || neurrigabeko adj. Neurrigabea. Zure neurrigabeko miserikordiagatik. Munduko aberastasunen neurrigabeko gutizia. Populu harroa eta neurrigabekoa. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: izond.

  [mugagabea]: amaigabe, amaigabeko, azkengabe, azkengabeko, baztergabe, baztergabeko, bukatugabe, infinitu, mugagabe, mugagabeko, izarigabe Ipar., izarigabeko Ipar., askigabe jas., neurge g.e., fingabe zah., fingabeko zah., kabugabe Heg. zah.(UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. inconmensurable, enorme, inmenso, -a, ilimitado, -a (2) izond. excesivo, -a, desmedido, -a, desmesurado, -a, intemperante
  fr (1) izond. incommensurable, immense, illimité, -ée (2) izond. excessif, -ive ; démesuré, -e ; immodéré, -e
  en (1) izond. immense, enormous, huge (2) izond. excessive
  port (1) izond. incomensurável, enorme, imenso(a) (2) izond. excessivo(a), desmedido(a)

  Zigor neurrigabe hau ez al da gizartearentzat kaltegarria? [Delituez eta zigorrez, Cesare Beccaria / Juan Martin Elexpuru (Klasikoak, 1999)]
  

  

  neurrigabe (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:05 pm on 2019/09/14 Permalink | Reply
  Tags: N   

  noizaldi 

  iz. Jas. Unea; denbora. Zu, noizaldi guztien betiko Egile hori, noizaldi oro baino lehen zara. Hiru dira noizaldiak: lehena, oraina eta geroa.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Tiempo. Cf. MIH 355: “Badu halare [Orixek Aitorkizunak-en] tempus itzultzeko ordekorik aski: noiz, noizaldi, noizko, aldi, orduko”.
  Zugan bizi baitira noizaldi ontako arrazoigabeen arrazoi betikoak. Or Agustiñ Gurenaren aitorkizunak (1956). “>Aitork 16. Zeru-lurrak egitean ez da noizaldirik eta egunik aipatzen. Ib. 346. Bidean, tristura larua dau noizaldiak arnastuten. Azurm in Gand Elorri 221.

  Sinonimoak: iz. jas.

      [denbora]: aldi, aro, denbora, egun pl., garai, periodo, sasoi, adiuntza Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. momento; tiempo, temporada
  fr iz. instant, moment; temps
  en iz. moment; time
  port iz. momento; tempo

  Hiru dira noizaldiak: lehena, oraina eta geroa.  (Elhuyar hiztegia)

  

  noizaldi (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:41 pm on 2019/03/13 Permalink | Reply
  Tags: N   

  nabar 

  iz. nabar 1 adj. Kolore argi eta ilunen nahasteaz osatua, kolore askotakoa; orban ilunak edo arreak dituena. Ik. ñabar; pintarratu; pikart; pinto. Behi nabarrak. Oilo nabarra eta oilanda zuria. Lehenago utziko du katamotzak bere azal nabarra. Alkandora nabarra. 2 adj. Izaera edo alde asko dituena. Olabideren hizkera, hain nabarra izanik azalez, gipuzkera soila da, mamiraino joz gero. Euskal idazleen familia mehar baina nabarrean. Lanbide nabar samarrak izan ditut, bulego lanak gehienik eta maizenik. || nabar 2. iz. Goldearen hortza, lurra ebakitzen edo iraultzen duena. Ik. golde nabar. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

  nabar iz.
  

  [lurra lantzeko lanabes horzduna]: pikoi Ipar.

  nabar izond.
  

  [kolore askotakoa]: ñabar adkor.
  [arrea]: g.e. arre, arrexka, pintarratu, pikart Ipar., uher Ipar.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. [kolore askotakoa] abigarrado, -a; multicolor; salpicado de varios colores (2) izond. [zalantzagarria] (hed.) ambiguo, -a; equívoco, -a; de más de un sentido (3) iz./izond. [arrea] pardo, -a
  fr (1) izond. [kolore askotakoa] bigarré, -ée ; multicolores (2) iz./izond. [arrea] brun, -e
  en (1) izond. [kolore askotakoa] multicoloured; motley (2) iz./izond. [arrea] brown, greyish-brown
  port (1) izond. [kolore askotakoa] colorido(a), com cores berrantes, apapagaiado(a) (2) izond. [zalantzagarria] (hed.) ambiguo, -a (3) iz./izond. [arrea] pardo, -a

  Jimmy Aliceren begi nabar zabal-zabalei so geratu zen. [Manhattan Transfer, John Dos Passos / Lopez de Arana (Ibaizabal, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  nabar

   
• 

  Maite 8:25 pm on 2019/01/22 Permalink | Reply
  Tags: N   

  ninika 

  iz. 1 iz. Landarearen begia. Ik. begi 8; pipil; pinporta. Kimu bakoitza dagoela ninikaz betea. Landareen ninikak ernetzen hasi dira, udaberria hurbil da. 2 iz. Begi ninia. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ninika (G-goi, AN, BN ap. A; Lar, Aq 522 (AN), VocBN, VocZeg 286, H), ñiñika (H).

  1. “Botón, en los árboles” Lar. “Brotar, ninikea etara” VocZeg 286. “Bourgeon, bouton. Landareen ninikak ernatzen hasi dira, uda berria hurbil da, les bourgeons des plantes […]” H. “Fruto recién formado, yema, bulbillo. Ninikea etara (G-goi), brotar una planta. Aza-ninikak, arbi-ninikak (BN-ciz-baig, R), bertones de berza, bertones de nabo” A. v. nini (4), niniko. Ekusten dezu [alsuma] bakoitza dagoala ninikaz edo motez betea. AA I 42. Nola lurrak ekhartzen baitu ninika, nola baratzeak ninikarazten baitu hazia. Dv Is 61, 11 (Ol, BiblE landare, Ker landara).

  2. (G, AN, BN-baig ap. A; Dv, Lcq 43). “Pistil, Å“il d’une plante” Dv. “Cáliz de la flor” A. Eztia berriz [egiten dute], loreari ninikatik ateratzen dioten ezadearekin. It Dial 11s. (Ur kukulu, Dv golkho, Ip kokoze).

  3. (BN; Dv), ñiñika (L), niñika (-e AN-ulz). Ref.: A (ninika, ñiñika); Iz Ulz (niñike). Pupila. Bere begiko ñiñikari bezenbat atxikia zen bere mahasteiari. Larz GH 1959, 85.

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [pipila]: begi, pinpina, pipil, ninikadura g.e., pinpirin g.e.

      [begi-ninia]: Ipar. begiko nini, begi-nini, nini, betsein Bizk.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. [landarearena] yema, brote (2) iz. [begikoa] (Ipar.) pupila del ojo; niña (del ojo)
  fr iz. bourgeon [à feuilles]
  en (1) iz. [landarearena] bud; shoot (2) iz. [begikoa] pupil
  port (1) iz. yema, brotamento, brotadura, brotação (2) iz. [begikoa] pupila

  Landareen ninikak ernetzen hasi dira, udaberria hurbil da.  (Hiztegi batua)

  

  ninika (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:45 pm on 2019/01/03 Permalink | Reply
  Tags: N   

  nahaste-borraste 

  iz. Nahaspila, nahas-mahasa. Ilunabarrean nahaste-borraste handi bat zen erromeria. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  nahaste-borraste (naa- V-gip), naste-borraste (V, B; Añ, Izt 72v, Zam Voc), naste-barraste. Ref.: A y Etxba Eib (naste-borraste); Elexp Berg (naaste-borraste).

  1. Confusión, jaleo, enredo, embrollo; mezcolanza, revoltijo, desbarajuste. “Illun abarrian naste-borraste aundi bat zan erromerixia” Etxba Eib. “Frantsesa ta inglesa batera ikasten diardu ta naaste-borraste demasa dauka” Elexp Berg. Tr. Documentado en Añibarro y en autores occidentales del s. XX.

  Zeinbat Jangoikoaren ofensa; zeinbat naste borraste alkar baturik neska-mutil buru arinak? Añ MisE 223. Edozein espiritu txarrez edariak antolatzen dituzte eta berakatik gaitz aundiak datoz edari naste-borraste oietatik. Ayerb EEs 1916, 16. Olerkari diranak erritarren bixitza mattatu-eta euren naste-borrastietan alde-ixan biar dabela. Laux Euzk 1930, 363. Bein baño geiagotan iskanbilla jarrita txinelak zer-egiña izaten zuten an sortzen ziran naste-borrasteekin. Anab Don 38. Naste-borraste aldi auetan, onuratsu ta zentzuzkoena auxe da: zuzendari altsu batekin alkartzea. Goen Y 1934, 185. [Errusian] naste-borraste andia dabillela badakigu. Eguzk GizAuz 130. Naste borraste, azak eta naste (Vc, AN). A EY III 216 (que añade: “algunos en AN dicen naste barraste”). “Naaste-borraste” izen egokia lurrarentzat. Or Aitork 341. Gizon arroputz batzuek […] gure iaurespidearekin naaste-borraste bat zegiten. Ib. 60. Naste-borraste gogorrak biotzean, ta aien estalgarritzat par-algara. Sorarrain Lili 31. Ez zuten ulertzen […] ezkutari ta zaldun ibiltari tarteko naste-borraste ura guzia. “Aquella jerigonza”. Berron Kijote 124. v. tbn. Larrak EG 1959, 185 y 186.

  2. (Tema nudo, uso adv.). “Naáste-borraste eon, estar en mezcolanza” Iz ArOñ. Zelajak montor biurtzeraño, / danak baturik, naste-borraste. Enb 61.

  Sinonimoak: iz.

  [nahaspila]: botiga, lardaskeria, nahasi-mahasi, nahas-mahas, nahasmen, nahaspila, zilibokata Ipar., zurruburru Ipar., nahasturia Naf., broia Zub., kaka-nahaste beh., saltsa beh., zaramatika g.e., endredo Heg. beh., nahastura Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es desorden, desbarajuste, revoltijo, mezcolanza
  fr désordre, pagaille
  en disorder, mess, jumble
  port desorden, desordem, bagunça

  Nahaste-borrastea gero eta handiagoa zen. [Arima hilak, Nikolai Gogol / Jose Morales (Ibaizabal, 1998)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  nahaste-borraste (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2018/11/21 Permalink | Reply
  Tags: N   

  nekezko 

  adj. Neketsua, gogorra. Nekezko bizitza. Euskal Herriaren alde, trebeki, nekezko lan gogorrean. Jazoera latz eta nekezkoetan. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: adj.
  [nekezko] : zail, nekez, neketsu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izlag. penoso, -a, doloroso, -a, tormentoso, -a (2) izlag. dificultoso, -a, arduo, -a, difícil
  fr
  en
  port

  Aditu batzuek oso nekezko edo denbora luzekoa ikusten dute. (Elhuyar hiztegia)

  

  nekezko (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)