du ad. Ihes egin, aldegin. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: ad.
[ihes egin] eskapatu, ihes egin, ihesari eman, itzuri, ihesari lotu Ipar., ihes izan g.e., ihesi g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es irse, marcharse, fugarse, pirarse, pirárselas
fr fuir, échapper
en to run away, to flee, to clear off
port ir (embora)
Egin klik irudiaren gainean, abestia entzun eta hutsuneak betetzeko ariketa egiteko
iz. Txaplata, enplastua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
tirakiloi (FlickrCC, gligr)
tirakiloi iz. g.er. ‘ukendua’ (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian:
Ungüento. tirakiloi, tirakillon (AN-larr), tirakilune (B), tirakillun (B), tirakolon, tirakoloma (Hb ap. Lh). Ref.: A (tirakilune); Asp Leiz2 (tirakillon); Izeta BHizt2 (tirakillun)
Sinonimoak: iz. g.e.
[enplastua] mantar, pizma, enplastu Heg., txaplata Bizk., partxe Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es emplasto, bizma
fr emplâtre
en (Farm, Med) dressing; (fam) (cosa blanda, pegajosa) sticky mess (colloq)
port emplastro
Ez dago tirakiloirik nire mina sendatzeko.
iz. Ogibidez musikan diharduen pertsona; musika jotzen duen pertsona. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[musikagilea] musikagile, musiko Heg., ereslari neol. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es músico, -a [persona]
fr musicien, -enne
en musician
port músico(a)
Gaur musikaren eguna denez, musikari ezberdin ugari ikusteko aukera izango dugu han eta hemen. Musikazuzenean.com atarian gaurko programatuta dauden hainbat kontzertu ikus ditzakezue. Donostiako musika eskolakoek ere egitarau berezia prestatu dute.
1. zaio/du ad. Higuina eman, higuingarri gertatu. 2. Aspertuta egon.
Orotariko Euskal Hiztegian:
1. “(R), repugnar” A.
2. “Okakatuik dagó, está aburrido” Iz Ulz.
Sinonimoak: ad.
[higuindu] higuindu, nazkatu, nardatu, higuina/nazka/narda eman, higuingarri/nazkagarri/nardagarri gertatu (Elhuyar Hiztegia)
[aspertuta egon] asper-asper eginda egon, aspertuta egon
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) repugnar (2) estar aburrido, -a
fr (1) dégoûter, répugner
en (1) to revolt, to disgust (2) to be bored
port (1) repugnar, rejeitar, repelir (2) estar tedioso(a)
Okakatua nago haren tema horrekin. [Santi Leoné, @ororostorm]
iz. 1. Lisiba, arropa lisibatan garbitzeko ekintza; garbitutako arropa-multzoa. 2. (hed.) (Ipar.) Nahastea, istilua. • bokata-zuritzaile. Bokataria. • BOKATA JO. Bokata egin, bokatatu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
[lixiba] Ipar./Naf. lixiba, gobada Gip.
[lixibatzea] lixiba, gobada Gip.
[batera lixibatzen den arropa-multzoa] lixiba, gobada Gip.
[nahastea] Ipar. anabasa, deboiladura, nahasketa, nahaste, nahasteka
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) colada; lejÃa; ropa que va a ser lavada o ha sido lavada (2) lÃo, intriga, chisme, confusión
fr (1) lessive (2) confusion
en (1) wash, washing, laundry
port barrela, coada
Neure burua ikusi nuen, emakumezko baten alboan. Ama! Hura galdaratzar batean bokatarako koipeak-eta egosten ari zen bitartean, negar betean nengoen ni. Akordu horretan oina pausaturik, neure buruak gomuten bidea hartu zuen. Akorduan, bokata egiteko harria ikusi nuen, ibaiertz batean. [Azeria eta Lehoia, Edorta Jimenez (Txalaparta, 2007) Orr.: 23] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)
Igandean arrabataiatu zen, zein zen ohartutakoan. Bazela nor eta ikertu zenean bilakatu zen Etxandi Etxehandi, berak darabilen Etchehandy-ren baturako aldakia, Euskaldunon Egunkaria-ren Estilo liburua-ri jarraikiz, urteetan Haritschelhar Haritxelhar eman den bezala. Gainerako hedabideek, nork bere gogara. Horretarainokoa nahastea eta bokata. [Hizlandia, Iñigo Aranbarri (Susa, 2006) Orr.: 33] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)
bokata (FlickrCC, NapaneeGal)
Nire ustez badago hitz hauen definizioan nahaste txiki bat. Lixiba egitea, bokata, arropa zuria garbitzea zen. Erritual luzea. Beste arropak (kolorekoak) errekan edota garbitegian (labaderoan) garbitzen ziren. Baina arropa zuriak zuritasuna emateko ur beroa errautsak eta ereinotza behar zituen. Beraz´ etxe barruan egiten zen.
Erabilitako ura berrerabili egiten zen gero harrikoa-eta egiteko.
Sakanan badakit ilbetean egiten zutela, gero ilargi argitan zabaltzeko (Izan ere, eguzki argiak kolorea jan egiten du, baina ilargiarenak gutxigo, ez du horitzen). Historia ederra da, eta gogorra.
Honekin lotutako berbak: lixibaska, lixibarri, loxibontzi, lixi-poto,…
Baserria askotan, sukaldeetan, goian aipatutako tramankuluak ikusten dira, jakin barik askotan zer diren.
Niretzat apasionantea da!
iz. Norberaren edo norberaren ardurapekoen ekintzen erantzule izatea. Erantzukizun handiko lana da (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[erantzunbeharra] erantzunbehar, kargu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es responsabilidad
fr respect, responsabilité
en (1) responsibility; responsiveness (2) liability
port responsabilidade
Somos la memoria que tenemos y la responsabilidad que asumimos, sin memoria no existimos y sin responsabilidad quizá no merezcamos existir. [Cuadernos de Lanzarote, José Saramago] (Wikiquote)
Dugun oroimena gara; eta hartzen dugun ardura. Oroimenik gabe ez gara; eta ardurarik gabe ez dugu, akaso, izatea merezi. [Cuadernos de Lanzarote, José Saramago/Josu Lezameta]
Dugun oroimena eta nork bere gain hartzen duen ardura gara, oroimenik gabe ez gara eta ardurarik ezean agian ez dugu izaterik merezi. [Cuadernos de Lanzarote, José Saramago/Iñigo Susperregi]
Dugun oroimena gara, eta onartzen dugun erantzukizuna gara; oroimenik gabe ez baikara ezer eta erantzukizunik gabe menturaz ez baitugu izatea merezi. [Cuadernos de Lanzarote, José Saramago/Ricardo Gómez]
Memoria gara, eta hartzen ditugun ardurak gara; memoriarik gabe, ez gara; ardurarik gabe, izaterik ez dugu merezi beharbada. [Cuadernos de Lanzarote, José Saramago/Luistxo Fernández]
Saramago (Wikimedia Creative Commons Attribution 2.0 Generic license)
iz. 1. BOT. Liliazeoen familiako eta Tulipa generoko landare belarkara eta bizikorren izen arrunta. Sustrai faszikulatuak, erraboila eta zurtoin leunak eta lantza-formako hosto osoak dituzte. Lorea bakarra eta ikusgarria izaten da eta fruitua kapsula-motakoa. Jatorriz asiarrak dira eta apaingarri gisa landatzen dira. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Reply