iz. Gizon-emakumeei dagokien portaera, gizartean bizitzeak ezartzen dituen jokabide-arauekiko begirunea. Gizalegez jokatu.
Sinonimoak: (1) gizabide, gizatasun, adeitasun, jendetasun, jentiltasun, fintasun, egitate, zibismo, kortesia (2) zuzentasun, justizia.
Ze gizalege, zer erakutsi zien haur horiei gurasoek? [New Yorkeko kronika beltza, Gotzon Garate]
adb. Egiaz, benetan. Zinez diotsut. • ZINEZ ETA MINEZ. Bene-benetan.
Sinonimoak: egiaz, egiatan, benetan, egiazki, zin-zinez, zinki, benaz, bene-benetan, serioski, zintzoki, leialki, itsu-itsuan…
Zinez penatuta zegoen, hori benetan sinetsi nion. [Neguko zirkua, Harkaitz Cano]
adb. (batez ere B) Oinaze edo egonezin batek kezkaturik edo larriturik. Estu eta artega zeuzkan buruko min batek.
Sinonimoak: larri, urduri, zirin, egonezin, kezkati, kezkatsu, pirri, ezinegon, ekurugaitz, arduratsu…
Denbora-tarte batez alde batetik bestera artega ibili ondoren, ispilu-atetik irten eta esekitako jantziz beteriko korridore batera heldu zen. [Manhattan Transfer, John Dos Passos / Lopez de Arana]
du ad. 1. (batez ere G) Irazeki. 2. (hed.) Piztu, hasi. Gorrotoa izeki.
Sinonimoak: (1) irazeki, sua piztu, piztu, sua eman, sutu, su hartu, suak hartu (2) berotu, kilikatu, areagotu…
Argi bat izeki zen zeruan, su horidun sugarra oztopo itzaltsuen atzean. [ Eraztunen Jauna III, J.R.R. Tolkien / Agustin Otsoa]
adb. Oinutsik. Amerikan ere txakurrak ortozik.
Sinonimoak: oinutsik, ortuts, ortutsik…
Gero ortozik ibili ginen goizaldean, eta biharamunean gurutzea egingo genuen lizar arramaz, eta galburu eta lorez, erramua etxeko atean eskegitzeko. [Kolosala izango da, Joseba Sarrionandia]
iz. Erdeinua, mespretxua.
Sinonimoak: arbuio, erdeinu, gutxiespen, mespretxu, narda, narga…
Mesprezatua izan berri denaren duin-papera antzezten ari zen Herio, edo benetakoa zuen destaina? [Argizariaren egunak, Anjel Lertxundi]
(batez ere Ipar.) 1. iz. Leunki, emeki egindako ukitua. Hitzak antzu, motz gelditzen direnean sortzen da eskuaren mintzaira, eskuaren fereka. 2. adb. Ferekatuz. Zango odoltsu horiei fereka eta musuka.
Sinonimoak: laztan, txera, lausengu, losin, losintxa, balaku, eregu, zirri…
Eskuin eskuko hatz lodia eta zuzena erabiliz kokotsean fereka eginik, lepotik paparrerainoko tartea inguratu nion. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza]
Reply