aguardient

iz. Ipar. Pattarra. Aguardient xorta bat edanarazi zioten. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

aguardient. (L, BN, S ap. Lh; H), aguardint(a) , aigardent (Chaho, Gèze), agorient (Ht VocGr 269), agorrient (L ap. Lh; H), agardient (S ap. Lh), agardent , agordient , aguerdinta , aguardintte (V-gip ap. Elexp Berg), augardient (Arch VocGr , VocBN), agoarjenta (SP <-genta>), aguardenta , argorient . Aguardiente. “Eau de vie, agua ardiente” SP. “L’eau de vie” Ht VocGr 269. “Orujo, aguardiente. Ari igual jakuan patxarra izan, aguardinttia izan. / Len aguardinttia orujo zuan, da gero asi zittuztan koloriak eta zerak” Elexp Berg.

Tr. Al Sur se documenta aguardient(a) en una carta del s. XVII, en Aguirre de Asteasu, Echagaray, Aramburu-Bago y JanEd; aguardiente en J.A. Moguel, Guerrico, Zabala, JanEd, Kirikiño (Ab II 171) y Anduaga, y aguardint(a) en Echagaray, Iraola, Txirrita, Yanzi y Bertsol (1932, 218; tbn. aguardenta en la misma pág). En la literatura septentrional hay numerosas variantes: aguardient en Hiriart-Urruty, J. Etchepare, Barbier y Zerbitzari (Azk 101), agorient en Hiribarren (Esk 229), Duvoisin (Lab 321), Barbier y Landerretche, agordient en ECocin (15), aguardint en M. Elissamburu (Fram147), aguerdinta en Etchepare de Jatsu, agorrient en unos versos recogidos por Zerbitzari (Azk 104), argorient en unos versos del s. XVIII y aigardent en textos suletinos (junto a agardent en AstLas).

Aguardienta eta 10 opil brea (1683). ConTAV 5.2.9, 130. Hi, argorient tratnta, herio emaillea. (1780). BertsZB 122. Baso erdi aguardiente. Mg CC 182. Ardo, mistel edo aguardiente ematea. Gco II 61. Aguardienta ur, piper edo beste gauzakin [nastutzea]. AA II 168. Fusilla aguardintaz / karga baliteke, / bala gustoz aboan / artuko lukete. Echag 24 (tbn. 24 aguardientaz). Aguardienta eta tabako belarra. Aran-Bago ManMed 260. Nafar aguardienta / erari gozua. JanEd I 58 (69 aguardinta (det.), 58 aguardienteak). Kopa bat aguardiente napar. Zab Gabon 76. Iduri zaut ene gizonak erretreta gose baino aguardient egarriago direla. HU Zez 204. Aguardinta alkanforatu usai pestia. Iraola 129. Aguardient zirrista bat. JE Bur 170. Bati baso-arnoa paga, bertzeari aguardient-kotxeta. Barb Sup 37. Ardua ere kastatzen dute, / ez aguardinta bakarrik. Tx B II 158. Kopa bat agorient hurrup eta klik iretsirik. Barb Leg 147. Aguerdinta xorta bat edan-arazi zioten. JEtchep 58. Nik goizean, jaikitakoan, lenengo iru edo lau kopa aguardiente edan. And AUzta 99. v. tbn. Aigardent: AstLas 28. Arch Gram 26. Alth Bot 12. Const 41. Kutxet erdiko poto / bat aguardinta. Yanzi 48.

AGUARDIENT-EDALE. Bebedor de aguardiente. Bera beno pollitago / ezpalinbalu emaztia, / agardent edale guti / joan likidio etxera. AstLas 10. Agorient edaile Gethariako. (L-côte) Lander Eusk 1925 (IV), 50.

Sinonimoak: iz.

[aguardient] : pattar (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es iz. (Ipar.) aguardiente
fr iz. (Ipar.) eau-de-vie
en iz. (Ipar.) alcoholic drink which is obtained by distilling wine or any other alcoholic substance
port iz. aguardente

Testuinguruan

Aguardient xorta bat edanarazi zioten. (Hiztegi Batua)