ahozuri

ahozuri, aho-zuri || adj. Mokofina. Santa Graziko ostatu bakarrak munduko aho-zuri guztiak biltzen badaki. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

ahozuri. 1. (L-sar, BN-lab; H), ahoxuri (S), ahazuri (SP, H, A), agoxuri (L). Ref.: A (ahozuri, ahoxuri, agoxuri); Lh (ahoxuri). Goloso; exquisito en el comer. “Friand, écornifleur” SP. “Délicat, gourmet” H. “Regalón” A. “Ahoxuri (S), melindroso” Ib. “Agoxuri, […] según Landerretche […] se usa sólo en la frontera con el sentido de gusto difícil, melindroso” DRA. “Délicat pour le manger, gourmet” Lh. v. ñapur, mokofin, litxarrero. Hemen gaindiko aho-xuri guziekin diot beraz . popooi dela hemengo tokietan, jan aldi on baten ondotik aho garbigailu bat bere parerik ez duena. Prop 1893, 127. Unhatzea ez du maite [frantsesak], aho-xuria da, bertzeen enganatzea zaio guziz laket. JE Ber 71. Ez duzue ezagutzen Mariluz? […]. Phika bezen aho xuria. Zerb GH 1927, 441. Debruak aldiz bazakien bazela Itsasun better aho-xuri bat. Lf Murtuts 10. Yanzkeratik ezagutzen da gizona sarritan, eta Frantzin, mail eta nare goi[e]netako lagunak agoxuriak dituzu gai ontan. Amez Hamlet 35. Ainhoako aho xuriek zokoetarat igorri ogi mokor idortuen biltzeko. Zerb Azk 45. Santa Graziko ostatu bakharrak munduko aho-xuri guzien biltzen badaki. Herr 25-10-1956 (ap. DRA ). Aozuriek bezala, maiera etenbage ekarritakoa arin-ba-arin ezpain-ertzez dastatzen duten eran. Zait Plat 150. Iateko gertu dagoen aoxuriak bezala. Ib. 137. (No ref. a la comida) Izan ere, musika ederzale sutsuak ditugu gure arrantzaleok betidanik; belarri oneko, entzumen fiñeko, kanta-samurrentzako ao-zuriak, bertsozaleak iñor izatekotan. Erkiag Arran 190.

2. Exquisito (manjar, comida). Ba ekian onek, iñoiz edo bein jateko aozuri ta milingen gogorik izan ezkero, nun zuzendu ta aurkitu, aragi illen antzean biziak bere… Erkiag BatB 138.

3. Gusto, criterio. Naikoa degu olerkietan eta idaztietan mamia ta azala alkarrekin berdintzea. Barrengo gaia, dagokion itz-estalkiz ta irudi-apañez, janztea. Agoxuriak erakutsiko bidea. TAg Y 1933, 22.

Sinonimoak: izond.

[mokofina]: ñapur Ipar., mutur-zuri BN, mokofin beh., moko-zuri Ipar. beh., aho-zuri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Labayru eta Word Reference hiztegiak):

es adj. melindroso -sa, que gusta de manjares delicados
fr gourmand, gourmande; qui aime les délices, exquis à manger
en exquisite in eating
port quem gosta de iguarias delicadas

Testuinguruan

Han sabeldarraioa, ahozuria, lamitia, jan-edanera emana, gulara eroria, gosez eta egarriz ur-xorta bat ere ezin erdietsiz, hamikatua ibiliko da, ahuldua eta iragana jarriko da. [Gero euskara xumean, Patxi Salaberri Muñoa, UEU, 2017]