argudio

iz.  1 iz. Zerbait egiaztatzeko edo gezurtatzeko erabiltzen den arrazoibidea edo froga. Alde eta aurkako argudioak. Funts handiko argudioak. Ea unificación eta unidad ez ote ziren desberdinak, izan zen haren argudioa. “Iberiko” izenaren estalkipean ez zela, Schuchardt-en argudioen arabera, hizkuntza bat eta bakarra. Argudioen indarra pisatzeko. 2 iz. Eztabaida, sesioa. Argudioan ari zirela ikusirik. Bere buruarekin argudioan. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

argudio.
1. (AN-gip; Bon, Dv→Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A), argurio (AN-gip; H), arguio, argullu (AN-gip-larr). Ref.: Garbiz Lezo 183; Asp Gehi; Gte Erdarakadak. Euskaraz ongi mintzatzeko Hiztegia. Zazpi Probintzietako Adibideak (1988). “>Erd 177.  Diálogo, conversación, discusión (tiene tbn. el significado de ‘ruido de voces, griterío’). “Disputa, estabaida, argudioa” Bon. “Bruit confus de paroles et de cris, brouhaha” Dv. “Oien argudioa bukatzen ari da (AN-gip)” Gte Erd 177 (junto a solas, eleketa, izketa, berbeta, etc., de otras zonas). “Argurio (AN-gip), conversación” Garbiz Lezo 183; cf. ib. nota del padre Cruz de Lezo: “Probablemente vendrá de argullua, que significa conversación en corro, en cuadrilla. Creo que aún se usa en esta acepción”. “Argullu: sin. de argudio. Ruido de palabras, gritos” Asp Gehi. v. argudia.
Xexili ta Erretrudixek moko-mokorañoko dirutzak atera zituzten, karraxi, oju, arguriyo ta tartekako burrukaz egin zuten salketa artatik. Inzag RIEV 1923, 505. Atarian gisa artan zegoela [Txirrita], alderatzen zetorren kuadrilla baten argurioa somatu zuen. In Tx B 84. Otsoa arguio (aitatu) eta otsoa ateetan. (AN-gip). Esaera zaarren bilduma berria [I, II] (1985). A. Zavala (arg.). “>EZBB II 86. Argudioontan eta beste onelako zenbaitetan arrapatu zituan gauak. “Plática” . Berron Don Kijote Mantxako (1977). “>Kijote 206. Birao gaizto ta lizunkerizko arguriorik ez dek entzungo gure sutondoan. Ataño Txantxangorri kantaria (1979).”>TxanKan 203. Ni gazte-gaztea nintzala, bi gizonen arguioaz akoortzen naz. Auspoa 256, 75.

argorio (Gc ap. A).
“Bulla” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A.
Gizaki larriek aurrak / ezin geldik eragoz, / argoriorat nork artuko, / kitz-kin dira tentumotz. Gerra-ondoko olerki-lanak (1949-1962). “>Agerre Olerti 1961, 272.
argorio (G-azp ap. Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A ) “Mañas, lloriqueo, […]. Zer argorioa daukan ume orrek!” A
2. + argurio. Discurso, razón, argumento. “Oi da nee arguyua” (G-bet). “Beste arguyoik ez emen tzen orduan” (AN-gip). “Arren arguyuak aittuta” (AN-gip).  Argurio mueta au ifinten dabeenai erantzuten zaiote ezik ez dala Gipuzkoan zaldi ta mando andien bearrik España barruan bezala. Izt C 185. Iminten daudiezala argudiyoak eta itxiten daudezala erantzun, azaldau eta argitu bagarik edo dudan. Ur BulaAl 20 (BulaG 527 y BulaV 13 tbn. argudioak). Arerijo gerraijaren argudijuai jarki jakezan errazoe senduakin. (1864). BBatzarN 209. Argudio funts handitakoak. Lander RIEV 1913, 554. Askok ez dute aditu naiko / Euskerazko arguyuak, / Pena izateko ainbeste badu / Kantabri ontan jayuak. Zapirain NBBB 58. Dantzatutzen dirala / Oso lotsagarri / Arguriyo gaixtuak / Esanaz elkarri. Ib. 42. Kastillanuen arguriyuak neretzat eztu serbitzen, / Ni berriz ere enaiz egongo orren sermoia aditzen. Zapirain. Gaizki esanak barkatu, bañan ezin nengokean barruko argurioa azaldu gabe… Lab EEguna 106. Miraguarda-gazteluko larri-arriskuak oso onak dira, ongi eratuak; argudioak, txukunak eta erregekoiak. “Razones”. Berron Kijote 80. Zentzu oneko argudioak, Santxok bere nagusiarekin izandakoak. “Discretas razones”. Ib. 205. Bentariak, lenbaitlen etxetik urrutiruntz ikustearren, izketa laburragoan bai baiña ez orratik argudio motelagoan, erantzuna eman zion. “Con no menos retóricas”. Ib. 56. Azaolaren arrazoizko argudioak gorabehera. In MEIG VI 40. En DFrec hay 19 ejs. de argudio.
v. tbn. Arti MaldanB 189.
ARGUDIOAN. Hablando, charlando. “Arguiuan aitzia, conversar” (Rent.).
Beasaingo andizki-arki eta Apaiz jaunak zekitelako Irizar-ekin maizterraren arteko auziaren barri, eta ikusirik biak argurion zeudela baratzan, joan ziran beretara. Izt Guipuzcoaco provinciaren condaira edo historia (1847). “>C 166.

Hablando a voces, gritando.
Eta jadanik Mikasen etxetik urrun zirelarik, Mikasen etxean egoten zirenak argudioan jarraiki zitzaizkoeten. “Conclamantes” . Dv Iud 18, 22.
” Arbuiuan, murmurando por lo bajo. Gizon oik arbuian ai zian ” BU Arano.
ARGUDIO–ARGUDIO. Charlando. Kalean lasai asko arguio-arguio zijoaztela. Auspoa 256, 139.

Sinonimoak: iz.

[argudio] : argumentu, arrazoi, arrazoibide (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. razón, defensa, argumento; discurso (2) iz. disputa, discusión (3) iz. diálogo, conversación; discusión
fr (1) iz. argument, raisonnement (2) iz. [eztabaida] discussion, dispute
en (1) iz. argument (2) iz. [sesioa] argument, quarrel; debate
port (1) iz. razão, argumento; discurso (2) iz. disputa, discussão (3) iz. diálogo, conversa; discussão

Gero eta sinetsiago nago euskararen alde euskaraz hitz egitea bezalako argudiorik ez dagoela. [Argudioa, Angel Erro (Berria.eus, 2019-10-27)]

argudio (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)