Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:43 pm on 2019/11/10 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  eurialdi 

  iz. Euritea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  eurialdi. eurialdi , urialdi (Dv). “Coup d’averse” Dv.

  Sinonimoak: iz.
  

  [eurialdi] : eurite, euri-sasoi, euri-garaia (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. temporada/época de lluvias
  fr iz. abondance de pluie, saison des pluies
  en iz. the rains, period of rains
  port iz. período das chuvas

  Honez gainera, urteko eurialdi jakin batzuk gabe, lurrak ezingo luke fruitu gozorik eman, eta animaliek ere, jana kenduz gero, ezingo lukete euren endarik zabaldu ez biziari eutsi. [Gauzen izaeraz, Lukrezio / Xabier Amuriza (Klasikoak, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  eurialdi (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:55 pm on 2019/11/09 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  areka 

  iz. 1. Luebakia, ubidea. 2. Bide- edo errepide-bazterretan dagoen luebaki edo ubide txikia, ura edo zaborra jasotzen dituena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  areka. (V-gip). Ref.: Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A; Iz ArOñ; Elexp Bergara aldeko lexikoa (1996).”>Berg. “Acequia, zanja, cuneta” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A. ” Aréka bat, una zanja (en la heredad)” Iz ArOñ. . ” Ariakin arekak eiñ ” Elexp Berg. Cf. Dv: “Areka. Arrese lui donne pour synonyme erretena qu’il traduit par canal. Areka ne semble pas être différent de erreka”. Gosetzen zanari etzitzaion debekatzen ogi-amesa, ta egarritzen zanak an izaten zuan ur-txangilla arekaren baten. Ag Garoa (1912). “>G 24. Bera jaikiko zan gaberdian, truxuaren zaparrada entzun ezkero, euri-osiñak arekatik zear bialtzera. Ib. 133. Martin abadek konjurua eginda areka batera yaurtigi eban arri-erauntsi osoa. A EY II 243.

  Sinonimoak: iz.
  

  [areka] : zanga, lubaki, pezoi

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. zanja, acequia; canal, regata; cuneta
  fr iz. caniveau, fossé
  en iz. ditch, canal
  port iz. vala, valeta

  Eta familia anitzek ezta jakin ere non zebilen senidea, kartzelaren batean sartuta, ihes eginda, edo areka batean hilik.  [Ehiztariaren isilaldia, Luis Garde (Pamiela, 2015)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

  

  areka (Argazkia: CanalSur)

   
• 

  Maite 10:46 pm on 2019/11/08 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  arbiska 

  iz.Zernahi intsektu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  arbiska. (Lar, Añ, Hb). Insecto. “Insecto” , “falangio”, “musaraña” Lar. “Espèce de petit insecte” Hb (Lhande copia erróneamente arbixka). Bere büria ere enganatzen dialarik, uste dü bera beno gizon prestiagorik eztela mündian […]. Ãœdüri da, etxe hanitzer, latsünak xuri agerteraziten dütiena ürhünetik ta lohiz direnak, khaparrak argitzen dütien arbisker. Egiat 77. Eltxo pozoidunak eta beste arbiska pozoitsu askok. It Dial 42 (Dv asko marmutzek, Ur patari askok, Ip hanitx barbalotek). Emen lurrean arrastaka dabilltzan arraz ere aztutzen etzera, eta piztia eta arbiskamota guziai neguan ere dagozkien janariak eratzen dieztetzu. Arr GB 43. Gauza guzia dakust paketsu, ixill osoan… / Bakarrik dantzut arbisk (arbiska-insecto) burrunba nere alboan. Ag EE 1895a, 40.

  Sinonimoak: iz. zah.

  [intsektu txikia]: koko, kotxo, mamu, mamutxa, zomorro, marmalo Ipar., marmutxa Ipar., xomorro Heg., mamorro Gip., barbalot Zub., marbalo Ipar. g.e.(UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. insecto, bicho
  fr iz. insecte; (familier) bête, (familier ; plus petit) bestiole
  en iz. insect, bug, (colloquial) creepy-crawly
  port iz. inseto, bicho

  Nola, Ama, erliak, orren arbiska txikia izanik, onelako miñ aundia eman lezake? [Bilduma laburra (1877), Jose Manterola] (Euskal Klasikoen Corpusa)

  

  arbiska (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:40 pm on 2019/11/07 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  uztondo 

  iz. 1 iz. Garia ebaki den soroa. Ik. galondo. Uztondoan arbia erein dugu. 2 iz. Uzta bildu ondoren lurrean gelditzen den zurtoin hondakina. Nekazariek uztondoa baimenik gabe erretzen dutenean gertatzen dira suteak, batez ere. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  (B ap. A e Izeta BHizt2 ). “Rastrojera, terreno en que se ha segado el trigo. Uztondoan arbia erin dugu, hemos sembrado el nabo en la rastrojera” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A. Erria orduan Aigitoko mugapean alde orotara barreiatu zan, lastoaren orde uztondoak biltzeko. Ol Ex 5, 12 (BiblE soroetan lasto bila).

  Sinonimoak: iz.

  [galondoa]: galondo, ibintze Naf., kizki g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. rastrojo (2) iz. rastrojera, terreno en rastrojo
  fr iz. chaume
  en iz. stubble
  port iz. restolho sm

  Uztondoan arbia erein dugu. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  uztondo (Argazkia: manuel m. v., Flickr,CC)

   

   
• 

  Maite 11:53 pm on 2019/11/06 Permalink | Reply
  Tags: J ( 83 )   

  jangartxutu 

  ad. jangartxutu, jangartxu/jangartxutu, jangartxutzen. da/du ad. g.er. Jateko gogoa galdu edo kendu. (Hiztegi Batua

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. (batez ere B) volver(se) inapetente, desganar(se), perder el apetito, hacer perder el apetito
  fr
  en
  port

  Gaixotasunak jangartxutu egin du.  (Elhuyar hiztegia)

  

  jangartxutu (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:54 pm on 2019/11/04 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  euroeskualde 

  iz. Europar Batasuneko estatu bi edo gehiagoren artean, mugaz gaindiko elkarlanari esker, sortzen den eskualdea, gobernu erakunde bakar bati atxikia ez dena. Akitaniarekin euroeskualdea eratu nahi du Jaurlaritzak. Estatuen mugez gaindi doazen euroeskualdeak sortzearen aldekoa naiz. (Hiztegi Batua)

  Wikipedian

  Euroeskualdea delakoa europar politikan bi edo europar herrialde gehiagoen arteko mugaz gaindiko elkarlana ahalbideratzen duen egitura bat da. Euroeskualdeak normalki ez daude gobernu legegile edota gobernu erakunde bakar bati atxikiak, ez dute berezko botere legegilerik eta heuren eskumenak maiz tokian-tokiko edo eskualdeko gobernu edota agintaritzen menpe daude. Sarri mugaz gaindiko amankomunak diren interesak bultzatu eta mugen bi aldeetako biztaleen onuraren alde elkarlana sustatzeko tresna dira. Nahiz eta “euroeskualde” hitzak antzeko esanahia izan, ez dira Europako berezko eskualdeekin nahastu behar.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. eurorregión
  fr iz. eurorégion
  en iz. Euroregion
  port iz. Eurorregião

  Euroeskualdearen apustua berretsi dute hiru lehendakariek. (Berria.eus, 2019-11-04)]

  

  euroeskualde (Argazkia: Idoia Zabaleta/ FOKU)

   
• 

  Maite 3:23 pm on 2019/11/03 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  azaleratu 

  ad. azaleratu, azalera/azaleratu, azaleratzen || da/du ad. Azalera agertu edo atera. Itsaso haserre honetan, behin murgildu, gero azaleratu. Geure sentimenduak azaleratzen lotsatu ohi gara. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 azaleratu.

  1. Sacar a la superficie. v. azalkeratu. Izurdaak itxasoan azaleratuten dabezan arrain-piloak dira mandsuidsak. A Txirrist 124. Ta lurpean ezkutaturik daukan altxor bikaña azaleratu egin bear degu. Etxde AlosT 12. Gizon iakintsuenek azaleratu lezaizuekete, baldinbait ere, irakatsi aren aldez-aurre erein zan goiz-azia. Zait Plat 25. (Fig.). Adiñak eta bizitzeak, ezkutuan egon oi diran zerik asko azaleratzen ditue. Erkiag BatB 148. Expresar.
  Gaxuxak ordun artean gorde-gordeta euki zun zima sukorra azaleratu zula noizpait. Etxde JJ 77. Euskaldunok orrelakoetan gere sentimentuak azaleratzen lotsatu egin oi gera. NEtx LBB 71. Barneko gentza ta naretasuna azalera bear zuen bakoitzak, guzion begi-betegarri.Zait Plat 60.

  2. +axaleratu.Salir a la superficie. Arri ori lurrera erortzean zazpi eztatuz lurperatzen emen da; gero, urte bakoitzeko eztatu bat igoaz, zazpi urteren buruan azaleratzen dala diote. JMB ELG 83. Azaleratu zanean, munan ez soinekorik ez gizonik ez egoala ikusita, lotsaz gizagaixo andiak bedartza sarri baten bere burua ostendu eban. A EY II 300. Nere emaztearen errua, dollorkeria ta ankerkeria ezkututik azaleratu da. Etxde AlosT 104. Itxaso asarre onetan, bein murgildu, gero azaleratu, ez galduko bai galduko. Ibarg Geroko 46. Epailaren ondartsuan hasten zen lehen xardinaren lana, arrain hori ur axaleratzearekin.GH 1923, 136 (sg. DRA, pero no se encuentra en esa pág. ). Ta txibiak, ur azaleratzen zanean, fart!, bere tintta baltza jaurtiten eban. Etxabu Kontu 127.

  2 azaleratu.”(R-uzt), asustarse” A. Cf. asaldatu .

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

  1. azaldu, kanporatu, atera. Ant. barneratu, barruratu.
  2. gaineratu. Ant. hondoratu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. salir a la superficie; emerger; sacar a la superficie (2) da/du ad. (hed.) salir a la luz, aflorar; sacar a la luz (3) da/du ad. (Geol.) aflorar
  fr (1) da/du ad. sortir à la surface, faire surface, émerger (2) da/du ad. (hed.) mettre à découvert, mettre au jour, surgir
  en (1) da/du ad. to emerge, to surface; [bat-batean] to bob up (2) da/du ad. [ideiak, arazoak] to come to light; to emerge, to surface; to become known
  port (1) da/du ad. surgir (2) inundar

  Geure sentimenduak azaleratzen lotsatu ohi gara. (Hiztegi Batua)

  

  azaleratu (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)