Gaurko hitza

bihotzondoko (G-azp-goi). Ref.: Gte Erd 229, 278.

Disgusto. “Nik Juan Migeli eman dioan biotz-ondokoa!, ¡mira que es grande la aflicción que he causado a Juan Miguel!” Ayerb EEs 1915, 231. “Naigabe aundia eman zida (AN-5vill), ark eman zidan biotzondokoa (G-azp)” Gte Erd 229. En AxN se explica biotz ukhaldirik (64) por biotzondokorik, bihotz ukhaldi (579) por biotz-tondoko [sic]. Otz dagola ikusita ere, alperrik; ez nai, ta ezin siñetsi olako biotzondoko gogorra. ‘Au coup inconsolable’. Or Mi 149.

(AN-larr). Impresión, sensación anímica. “Impresión (AN-larr)” A Apend y A EY III 303. Zergatik ote-ta lan onek zaustada edo biotzondoko zoragarrigoa ematen dun gizaldi artako olerkaririk bikaiñenak baiño. Or Mi III. Beste antze guziak aldakaitz irauten ikusteak biotzondoko aundia egin zion. Zait Plat 13. Baina negarrak, zinkuriak, zauriak eta heriotza aipatu arren, ez digu halako bihotz ondokorik ematen. MIH 248. Ez zait berehalakoan ahaztuko oraindik orain, […] hartu nuen bihotzondokoa Haritschelharrek gure bertsolariaren bizitza eta heriotze tristeaz […] argitasun berriak ematen zizkigularik. MEIG III 83.

Sentimiento. Txikitandik ezagutzen zaitut eta zure biotzondokoak ondo dakizkidan arren, zere agotik entzun nai ditut oraingoan. TAg Uzt 299. Beti biotzondokoak estalzen eta ezkutatzen ibilli bearra. Ib. 306. Zure zori-txarrak biotz-ondoko ederra eragiten didate, agure! Zait Sof 127. Euskarak erdaraz esan ez diren, edo hain ongi adierazi diren, gogoeta eta bihotzondokoei bide emanaz bakarrik jaso dezake burua. MEIG II 58.

    [nahigabea]: atsekabe, damutasun, dolu, dolumin, kino, lorraldi, nahigabe, pena, samin, samintasun, sentikizun, bihozmin Ipar., kirastasun Ipar., kirats Ipar., xangrin Ipar., tamal Bizk., axanpa Gip., atsekaitz g.e., desplazer g.e., dolore g.e., nahigabetasun g.e., samindura g.e., hiramendu zah., disgustu Heg. beh., lastima Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)