debox

adj. Ipar. g.er. Biziotsua, lizuna. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

debox.

1. (-xa T-L), debaux (SP). Licencioso, libertino, disoluto. Deboxei hasi zinaizten / haurdanik apartatzen / eta letra saindutara / zeure gogoa etxatzen. EZ Noel 151. Prestuak parabisuan harzen ditutzuna eta debauxak Ifernuan karzelatzen. Harb 210. Gazteak segurez hark [etxeko etsenpluak] egiten ditu / zuhur edo zoro, debox edo prestu. Gy 271. Korreitzen da gizon debox; edo lizenziosa (Orreaga, s. XIX). ETZ 290. Gizon deboxaren haurrak / maiz gose edo egarri. Canc. pop.

2. (Urt). Libertinaje, vicio, desenfreno. “Assuetus graecari, debox egiten kostumatua ” Urt II 490. Cf. desbotxu. Igandeak eta Bestak atsegin harzen eta deboxean daramatzitenak. CatLav 118. (V 65; Arb Igand 163) Ihautirian deboxak egiten dituzten jendez. Ib. 381 (V 184). Deboxez eta atsegin profanoez. Ib. 453 (V 211).

Sinonimoak: izond. Ipar. g.e.

[biziotsua]: biziozko, haragikoi, haragikor, lizun, lizunkoi, lohi, urde, zikin, biziotsu Ipar., likits Ipar., teiu Zub., indezente beh., satsu jas., limuri g.e., ahats zah., bizioso zah., desonest zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es izond. (Ipar.) vicioso, -a; lujurioso, -a
fr  izond. vicieux, -euse
en  izond. vicious; having bad habits; depraved, dissolute
port izond. (Ipar.) vicioso, -a; luxurioso, -a, luxuriante

Testuinguruan

Gizon deboxaren haurrak / maiz gose edo egarri. Canc. pop. (Orotariko Euskal Hiztegia)