eguarte

1 iz. Eguerdia arteko bitartea, eguerdi artea. Merkatariari herri aginduak eguartean saltzen uzten diola baina arratsaldean ez. 2 iz. Arratsaldea. Eguarteko otoitzetan. 3 iz. Egunaren bitartea. Eguarte osoan gaizki esaka. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

eguarte.

1. (A), egunarte. Día, período de tiempo entre el amanecer y el crepúsculo. Eguartean. “Entre día [= ‘durante el día’]” . Cap 124. Gaizki esaka ari zaikizkit / gaur egun-arte osuan. Uzt Noiz 45.

2. (V, G ap. A ), eberte (V ap. A ). “Entredía, después del mediodía, siesta […]. En algunas comarcas de V existe la salutación de eguarte on o su variante eberte on ” A. Euki eragingo deutsut arrastegi edo egubarte ez txaarragua. Mg PAb 137. v. tbn. AA CCErac (ed. 1900), 237 (ap. A). Zuek bere egun artean, ta zeuroen era askotako zeregiñetan, jaso betibere Jangoikoagana zuen biotzak. Añ LoraS 99. Izentau oi da egubarte bat […] merijandia egiteko. JJMg BasEsc 125. Gaurko egubartian. JJMg May 55.

3. (G-to, AN-larr; Dv), egoarte. Ref.: A; Asp ANaf. “Matinée jusqu’à midi” Dv. “Hasta el mediodía” A. “El tiempo que precede al mediodía, 10, 11 de la mañana” Asp ANaf. v. EGUERDI-ARTE. Eguarte guzian beren jainkoari aritu zitzaiozkan oska. “De mane usque ad meridiem” (3 Reg 18, 26). Lard 226. Iruterdietan berriro bildurik, jarraitu zitzaiozkan eguartean asitako sallari. EE 1880, 127. Atzo eguarte azkenean edo goizberanduan. Ezale 1899, 10a. Egunsentian aterata eguartian beren errezuak Ama Birjiñari egiteko. Goñi 115. Estropadarik ez ote-egingo? / iraungo ote eguartean? “¿Aguantará el tiempo hasta mediodía?” . Or Eus 391. Merkatariari erri-aginduak eguartean saltzen uzten diola ta atsaldean ez diolako asarretzea. Or Aitork 64. Eguneroko kalerako txangoak egoarterik geiena eramaten zion erraiñari. Ataño MLanak 171. Eguarte guzia lanean pasa ta gero, zazpi semerekin lasai bazkaltzen ari nintzala. Ataño TxanKan 221. Eguerdi arte artan ez det uste negarra besterik egin nuanik. Bukatu zan egoartea eta etorri nintzan etxera. JAzpiroz 49. Ori bukatu eta berriro buzoa, botak eta abar jantzi, mosketoia artu eta instruziora. Egoarte guztia askotan, bazkalteko ordua arrapatu eziñik. Albeniz 59.

4. eberte (V-ple-ger ap. A). “Hacia el mediodía” A.

5. ” Egunarte (BN, R), día sin ocupación” A. EGUARTE-ALDE. Sur. v. EGUERDI-ALDE. Zeña erriyaz gaiñ Aloña-mendijaren eguartealdera arkitzen dan. Aran SIgn 18.

Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

[eguerdi arteko bitartea]: eguerdi arte    

[arratsaldea]: Bizk.arratsalde, arrastiri Ipar., arrastegi Bizk., arrasti Bizk., arrats g.e.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. [egunsentitik ilunabarrera] día (2) iz. tarde, parte del día posterior al mediodía (3) iz. mañana, parte del día anterior al mediodía
fr
en
port

Testuinguruan

Niri atzera eragin zidan, akaso, eguarte hartan pedagogiaz zerbait baino gehiago dakien lagun batekin solasaldi bat izan nuelako. Sailetik at / A Egaña (Berria)