elkortu

ad. elkortu, elkor/elkortu, elkortzen || 1 da/du ad. Elkor bihurtu. Ik. idortu. Mendiak, soiltzeaz, elkortu eta hondatu egiten dira ezin gehiago. 2 da/du ad. Irud. Gogortzen eta elkortzen du bihotza, bekatua bekatuari erantsiaz. Biziak are gehiago elkortuko bagintu, ez geundeke zeharo hilik, barne muin hori heze duguno. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

elkortu.

1. (V-gip ap. A ; O-SPAd, SP, Lar; -kh- Dv, H), erkortu (-kh- H) Secar(se), endurecer(se); convertirse en árido, estéril. (Sentidos prop. y fig.). “Se dessécher” O-SPAd 882. “Ogi bihia elkortu da” SP. “Secar demasiado, endureciendo” Lar. “(Intrans.) se dessécher, devenir sec. Elkhortu zaiku ogia […]. (Trans.) sécher” H. “Toaja au elkortuta dago” (G-azp). Zeren bere barreneko koleraren suak eta irakinak, errai guztiak erratzen, elkhortzen eta idortzen baiterautza. Ax 280 (V 187). Gizon bat esku bat elkortua zuena. He Mt 12, 10 (EvL sekatu, Ur legortu; los demás, salvo IBe, dan ihar(tu) o variantes). Gogortzen eta elkortzen du biotza bekatua bekatuari erantsiaz. AA I 402. Urak guziz gaiztoak ziran eta lurra elkortzen zutenak. Lard (ap. Dv). Lurrak izaten duan gaitzik aundiena dala goseak elkortzea. Agric 20. Mendiak soiltzeaz elkortu ta ondatu egin dira ezin geiago. Munita 19. Eskein-liliak elkortu, zimeldu ta zitu bage deuseztuteko. Erkiag Arran 178. Onen adimen bizkorra ere etzan idor elkortu. Zait Plat 51. Biguna elkortu. And AUzta 136. Anaitasuna bizkortu, / ez gaitezela elkortu. Olea 202. Biziak are gehiago elkortuko bagintu, ez geundeke zeharo hilik, barne-muin hori heze duguino. MEIG I 80. (Part. en función de adj.). “Desseiché” O-SP 223.
Badakusazu nola nagoen, su hunetan errea eta idor elkhortua. Ax 597 (V 384). Lur elkhortu eta agor bat. He Phil 494 (SP 487 idor). Ogi erre-zar elkortua. Izt C 28s. Ezur leor elkortuaz beterik. Inza Azalp 109s.

2. (O-SPAd 882; -kh- VocBN, Dv, H, A), erkortu (-kh- Gèze, Foix). Ensordecer. “Devenir sourd” O-SPAd, VocBN, Dv. “(Intrans.) devenir sourd, (trans.) rendre sourd, attourdir” H. “Assourdir” Foix.
Beharriak tiroen harrabotsak elkorturik. JEtchep 89. Bainan badakit ere hilabete segurik egon zela elkorturik. Etchebarne 61.

3. (-kh- Dv, A). “Devenir […] avare” Dv.

Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

ad. [idortu]: agortu, ihartu, lehortu, idortu Ipar., sikatu Bizk., kabartu g.e. [gortu]: Ipar. g.e.gortu

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) da/du ad. secar(se), endurecer(se); convertirse en árido/estéril (2) da/du ad. (hed.) volverse avaro, -a/mezquino, -a (3) da/du ad. volverse sordo, -a
fr da ad. devenir sourd, -e
en da ad. dry
port da ad. secar-se

Testuinguruan

Mendiak, soiltzeaz, elkortu eta hondatu egiten dira ezin gehiago. (Hiztegi batua)