errexitu

da/du ad. Ipar. errexitu, errexi, errexitzen || Lasaitu. Amodioz ez bada, bortxaz beharko dute errexitu eta oneratu. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

errexitu. v. errejitu.

errejitu. 1. (Lcc (-du), Urt V 210), rejitu. Regir, gobernar. Iainkoak eztituela solament kreatu ukhan gauza guziak baina rejitzen eta gobernatzen ere badituela. Lç Ins G 2r. Errege defensora, defenda nazazu. Arzain arthatsua, erreji nazazu. Harb 193. Gida, sanktifikat, erreji eta gobernatzatzu, zeru eta lurraren Iainko Iaun erregea. EZ Eliç 215. Zer moldez […] herri bat […] rejitzen eta gobernatzen ahal zen. Tt Onsa 157. errexitu (H), errexi ( VocBN ), erresitu (BN-mix, R), erresi (BN, S ap. A ) Domar; moderar. “Errexi, calmer une convoitise immodérée” VocBN. “Erresitu 1.º (R), moderarse; 2.º (BN-mix), domar” A. “Zaldi hori ezin erresitia da” Ib. Haur txar andana bat […] jauzteka plazaren bi alderdietan, han, aintzin hartan, nehon ezin errexituak. Barb Piar I 32. Jakina da ez daizkela / Orai aise errexi / Konpañian ez nahiz, / Dituztelarik berexi. LuzKant 117. [Erdi-eskola, erdi-presondegietan] amodioz ezpada bortxaz beharko zuten errexitu eta oneratu. Lf in Zait Plat XVII. 2. Cuidar. Ikasirik nola egoan Silvero gaxorik, erregutu eutsan […] eugi legiala kontu andia Silverori bear ebena emaiteaz […]. Silvero, bada, obatu errejidu zegati zan, etseko andreak agindu eutsan Silviari […] eugi legiala utra kontu andia Silvero errejieteaz. Lazarraga 1142r. 3. errexitu ( VocBN →A, H), erresi (BN, S ap. A ).
“Consommer avec prévoyance ou économie” VocBN . “Economizar” A.

Sinonimoak: ad. Ipar.

[lasaitu]: anpletu Ipar., baketu, baretu, ematu, lasaitu, naretu, deskantsatu Ipar., jabaldu Ipar., ibitu Bizk., trankildu beh., artetu g.e., balakatu g.e., lañotu g.e., amatigatu zah., apazegatu Ipar. g.e., amondu Ipar. zah., fazegatu Ipar. zah., aplakatu Heg. zah., eregatu Bizk. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es da/du ad. (Ipar.) tranquilizar(se), calmar(se), sosegar(se)
fr da/du ad. (Ipar.)(se) calmer, tranquiliser
en da/du ad. (Ipar.) calm down, soothe
port da/du ad. (Ipar.) tranqüilizar-se, acalmar-se, sossegar-se

Testuinguruan

Ezin errexituzko eztula nuen kosta hezur guziak minbera nituen. [Alemaniara deportatua, Grégoire Joannateguy (Marzel Etxehandi), Elkarlanean, 2003]