etsipen

iz. 1 iz. Itxaropena erabat galdu duenaren egoera. Ik. etsi gaizto. Etsipenean erori. Judasen etsipena eta urkatzea. Oi, heriotza aurrean, etsipenaren nekea! 2 iz. Zerbaitetara etsi duenaren edo amore eman duenaren egoera. Ik. etsi on. Zure borondatea etsipenez onar dezadan. Nahigabezko eramankizunetan, etsipena. || etsipena eman Gaixoez mintzatuz, sendatzeko itxaropenik ez eman. Ik. hiletsi; etsia eman. Sendagileak eriari etsipena eman. Gaitzaren berri jakin zutenean, etsipena eman zioten amona xaharrari. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

etsipen (V-oroz-gip, G-goi-to ap. A; H), etxipen (V-oroz ap. A).

Desesperación; resignación. “1.º aceptación, consentimiento. 2º pesimismo, desengaño [cita un ej. de etsipena eman]” A. v. la cita de MIH 338 s.v. 1 etsi. v. etsidura, etsimen, etsimendu. Tr. Documentado al Sur en Iztueta y en textos del siglo XX. También en Etchamendi y Xalbador. En DFrec hay 23 ejs.

Augustok bere soldaduetan ikusi zebanean ainbesterañoko etsipena […]. Izt C 261. Argatik alako etsipenean emakumea mintzatu zitzaion. Lard 224 (v. infra ETSIPENEAN). Geuria ixan da etsipen (desengaño) andija! Altuna 92. Naigabezko eramankizunetan etsipena. ArgiDL 111. Yudaren etsipen ta urkatzea. Ir YKBiz 482. Etsipenari laster ateak idekitzeko. TAg Uzt 246. Etsipen osoan bizi ziran. Ib. 266. Nork zekien hergatik etsipenez zeren egitera prest zatekeen? Mde Pr 157. Nork bere gurutzea etsipenez eta alaiki eramatea. Etxde JJ 217. Zugana biderik etzegola etsipen alperra sartu baitzitzaidan. Or Aitork 122. Etsipen-leize illun onetara. Txill Let 81. A zer nolako etsipenean erortzen den! Vill Jaink 134. Bere buruari etsipena biarrian ebillen, bera bakarrik zala kulpagarri. Etxba Ibilt 458. Artzai zanaren etsipen-bertsoak datoz emen. Berron Kijote 153. Orregaz jausten dana / bera da zapaldu, / ta bere etsipenagaz / besteren bat galdu. Ayesta 71. Zearo etsipenak jota, ezertarako eta iñorako ez giñala gelditu giñan. AZink 85.

v. tbn. Ldi BB 36. Etcham 94. Erkiag Arran 128. Gand Elorri 159. Ibiñ Virgil 59. Xa Odol 197. Lasa Poem 105. Zendoia 147.

Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [itxaropena galtzea]: desilusio, ernegazio, etsi, etsi gaizto, etsimendu Ipar., galen jas., desespero g.e., etsimen g.e., desesperazio zah., kamusada BN g.e.
    [etsi ona]: etsi on

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. desesperación, desesperanza; defraudación, decepción (2)  iz. resignación
fr iz. désespoir, découragement ; résignation, renoncement
en iz. despair; resignation
port iz. desespero, desesperação, desesperança, desânimo; decepção (2) iz. resignação

Nola deskribatu ahal dizut etsipen hura! [Emakume ezezagun baten gutuna, Stefan Zweig / Eduardo Matauko (Igela, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

etsipen (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)