gorde

1 du ad. Zerbait nonbait babesean edo ezkutuan egon dadin ezarri. Ik. altxatu 8. Kutxa horretan gordetzen ditu bitxiak. Giltzapean gorde. Liburu baten barruan gorde zuen eskutitza. Armak gordetzen ziren gelan. || Irud. Ez zituen bere usteak eta iritziak ezkutuan gorde sekula.

2 da/du ad. Norbait (leku babestuan) ezkutatu. Ihes egitea lortu zutenak mendietan gorde ziren. Ezin zituen gorde denak bere hegoen azpian. || Babestu. Beren buruak gorde nahiz, gezurra asmatu zutela.

3 da/du ad. Ezkutatu. Baina Jesus gorde zen haietarik. Eguzkia hodeien artean gorde zen. Malkoak gorde ezinik. Bazela halako tokian gordea altxor handi bat. Ezin zuen haserrea gorde. Dena aitortu, ezer gorde gabe. Zergatik gorde ager daitekeena? Ez ditu bere hutsak gorde.

4 du ad. (Gaitzetik edo kalteren batetik) begiratu. Ik. zaindu 3; jagon. Jainkoak gorde gaitzala honelako zorigaitzetatik. Gordeko ditut neure emazte eta ume gaixoak zuen haserre gogorretik.

5 du ad. Mantendu, atxiki, ez galdu. Haren izena hemendik aurrera gogoan ongi gorde dezadan. Zeren bere bizitza gorde nahi duenak arima galduko baitu. Etxepareren liburutik gorde den ale bakarra. Euskarak bildu dituen ondasun apurrak maiteki gorde. Zergatik ez gorde, galduxe dugunok, egin dezake eta egin lezake-ren arteko bereizkuntza?

6 du ad. Gauza bat edo toki bat erabilera jakin baterako edo pertsona jakin batentzat bereizi. Ik. izendatu 3. Guretzat gorderik daukan zoriona. Eserlekurik ederrena zuretzat gordeko dugu. Euskara “behekoentzat” gordetzea.

7 du ad. (Legeak edo gizalegeak agintzen duena) bete. Jainkoaren hitza gorde. Bere bizierako eginbeharrak ongi gorde eta betetzen ditu. Jaiegunak gordetzea.

8 du ad. Begiruneaz, lotsaz eta kidekoez mintzatuz, izan. Ik. lotsa gorde. Elkarri leialtasuna gorde behar diotela.

9 (Partizipio burutua izenondo gisa). Nork daki ez ote den deabruaren dizipulu gorde bat. Han bizitza gorde eta santu bat eraman zuen. Gela gorde batean. Alferkeriaren bizioan badela pozoi gorde bat. Gauzen muin gordea.

(Hiztegi Batua)

Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

[toki estalian ezarri]: kobrutan ipini Bizk. g.e.    

[ezkutatu]: ezkutatu, kukuldu, kukutu Ipar., ostendu Bizk., ostu Bizk., ezabatu zah.    

[babestu]: alde atera, alde egin, alde jarri, aterpetu, babestu, begia eduki, begiak eduki, begiratu, defendatu, defenditu, defentsa egin, eskutik eduki, kontu egin, kontu hartu, maldatu, zaindu, begia atxiki Ipar., aldeztu neol., estalpetu g.e., magalpetu g.e., aldetu zah., anparatu Heg. beh., jabetu Ipar. zah., eskudatu Heg. zah.    

[mantendu]: eutsi, irozo, mantendu, sostengatu, atxiki Ipar., entretenitu Ipar., mantenatu Ipar., sustengatu Ipar.    

[bete]: begiratu, ekarri Ipar., jagon Bizk., guardatu zah.gorde izond.    

[ezkutukoa]: agerigabe, estali, ezkutu, ezkutuko, isil, sekretu, estari Bizk. zah.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) da/du ad. esconder(se), ocultar(se), cobijar(se), proteger(se) (2) du ad. [gauzak] guardar, almacenar (3) du ad. [sentimenduak, iritziak] ocultar, esconder, guardar (4) du ad. [arriskutik] guardar, proteger; salvar, librar, amparar (5)  du ad. reservar, guardar, conservar (6) du ad. [araua, legea] guardar, cumplir, observar (7) u ad. (Inform.) guardar, salvar || izond. reservado, -a, oculto, -a, secreto, -a
fr (1) da/du ad. (se) cacher, (s’)occulter, (se) protéger, (se) réfugier, (s’)abriter (2) du ad. [gauzak] garder, emmagasiner, stocker, conserver (3) du ad. [sentimenduak, iritziak] occulter, cacher, garder, masquer (4) du ad. [arriskutik] garder, protéger, sauver (5) du ad. réserver, garder (6) du ad. [araua, legea] respecter, observer ||  izond. réservé, -ée ; occulte, secret, -ète
en (1) da/du ad. to hide (2) du ad. [gauzak] to keep, to store, to put; to put away (3) du ad. [sentimenduak, sekretua] to hide, to conceal; to keep (4) du ad. [arriskutik] to save, to protect (5) du ad. to reserve, to book; to keep, to save (6) du ad. [araua, legea] to obey

Testuinguruan

Kutxa horretan gorde du oparia. #gaurkohitza