hegi

iz. 1. Ertza, bazterra. Ibaiaren hegietan. Hegi apaleko platera. 2. Mendia; mendiaren hegala.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Orotariko Euskal hiztegian

hegi (gral.; SP, VocBN, Gèze, Dv, H (+ e-)), hei (A s.v. ehi (sin indicación dialectal)). Ref.: A; Lrq; Gte Erd 103, 104, 106, 225.

1. Borde, orilla; extremo, límite. “Línea de los montes”

2. (c. ap. A; Lar, H). Ladera; cuesta, pendiente.

3. (AN-ulz ap. A Apend; SP, Lecl; Dv y H (+ e-)). “Montagne”

4. (V-gip, G-to, S; Dv). Ref.: Lrq; Etxba Eib; Iz To. Cima.

5. (G-azp, S; Lar, H). Ref.: A; Lrq; Gketx Loiola. Esquina, ángulo.

6. (En casos locales de declinación). “Su hegian da, il est près du feu”

7. (A DBols). Lugar, zona. “Egijortakua, de esa zona, comarca”

8. (S ap. A), hei (A s.v. ehi (sin indicación dialectal)). Alero del tejado.

9. hei (S ap. A y Lh; Foix ap. Lh). “Soportal, tejavana” A s.v. ehi. “Hangar” Lh.

Sinonimoak iz.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia):

[ertza] Ipar. bazter, ertz, kantal, karel, muga, izkina Ipar., kantail Ipar., kantoi Ipar.
[mendiaren hegala] hegal, mazela Ipar.
[malda] aldapa, aldats, malda, malkar, pendiz, patar Sort., pendoitz Ipar., ike Ipar. zah.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

es (1) borde, orilla, esquina (2) cumbre (3) cuesta, pendiente
fr (1) bord [d’un vase, d’une rivière…] ; rive, coin, angle (2) côte, pente, crête
en (1) shore, bank, corner (2) slope, incline

‘Loiolako hegiak‘ izenburupean, bake prozesuari buruzko liburua aurkeztu du Imanol Murua Uria BERRIAko kazetariak. [Imanol Murua Uria: «Eskema aldatuta ere, berriro hartu beharko dira Loiolako edukiak», Jokin Sagarzazu] (Berria, 2010-03-11)

 

HANGO BORTU GAINETIK (Itxaro Borda, 1998)

hegi (Wikimedia Commons)

Hango bortu-gainetarik
altxatzean hego hatsak
beldurraren zainetarik
airatzen dira urratsak
ez dakit erranen dudan
nolatan maite zaitudan

behar-grina bedi lerra
lo hiletik gau hotzera
zure So beltzen ederra
joan dakidan bihotzera
ez dakit erranen dudan
nolatan maite zaitudan

hauts eztiaren zaparta
hitz arruntaren kalaka
suak bultzatu du barda
mintzo ausarten balaka
ez dakit erranen dudan
nolatan maite zaitudan

lur hutsetik begiraino
amets hotsa dut ekarri
bihotz honen hegiraino
zazpi musuz bake jarri
ez dakit erranen dudan
nolatan maite zaitudan.

[Hango bortu gainetik, Itxaro Borda, 1998 (basquepoetry.eus)]

Entzun poema:

EtxeRAPer kantuan, Eñaut Elorrietak lagunduta. (Argiaren bidez)