itsutasun

1 iz. Ikusmen gabezia, itsu denaren egoera. Ik. itsumen. Eskolarik eza itsutasuna bezala da. 2 iz. Zentzuari edo adimenari jarraitzen ez dionaren nolakotasuna edo egoera. Oi, gizonen itsutasun eroa! Adimenaren itsutasuna. Bihotzeko itsutasuna. Zeruaz kontu gutxi egitea itsutasun handia da. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

itsutasun. 1. (V, G, AN, L ap. A; SP, Urt IV 5, Ht VocGr 330 <itx->, Lar, Añ, Lecl, Dv, H, VocB ), itsutarzun (BN ap. A ; VocBN , H (BN)), itxutasun (V-gip ap. Etxba Eib ; vEys, H (V, G)), utsutarzun (Gèze, H (S)).
Ceguera; ofuscación, obcecación. “Aveuglement” SP, Gèze y Dv. “Allucinatio” Urt I 530. “Ceguedad” Lar, Añ y A. “Cécité” VocBN y H. “Ceguera material” A Morf 68. Lecluse da la forma itsuntasun, copiando la casi segura errata de Harriet. v. itsumen, itsumendu, itsukeria.
Gure artian haur dakusat itsutarzun handia / nola dugun zerbitzatzen hanbat gure etsaia. E 25y53. Iuduen itsutasuna. Lç Rom 11, tít. Hain da itsustasun eta itsutasun handia. Ax 136 (V 89; tbn. itxutasun eta itxustasun en Lar SAgust 7). Arren, argitzatzu / gure itsutasunak. Gç 144. Arimaren ütsütarzüniala. CatOlo 102. (ap. DRA) Ezin sendatuzko itsutasun batetarat [erori] . Ch III 6, 5 (SP itsutasun; Mst ütsümentü). Gure bihotzeko ütsütarzüna. Mst II 5, 1 (Ip ütsütarzün). Ah zer itsutasuna, Jauna, zu ez amatzea! Cb Eg II 136. Haren loria eta botherea seinalaraztekotzat zela itsutasun hura. Lg II 177. Zer egin dot neure itsutasun gogorrian! Mg CO 54 (CC 243 itxutasun). O itxutasuna! O erakeria! Añ EL1 34 (LoraS 14 itsutasun). O entendamentuarén itsutasúna! LE Ong 49v. Jentileen itsutasuneetati ta pekatubeetati Jesukristok librau zitubalako. fB Olg 143. Itsutasun onek jende zorigaiztoko argan badirau. Lard 431. Oi itsutasun harrigarria! Dv LEd 49. Kenduten deutsaz biotzari ta adimenari itsutasunak. Ag AL 121. Euskaldunen itsutasun da ergelkeria. Lh EEs 1915, 233. Berak semearentzat zeukan itxutasunarekin. JAIraz Bizia 118. Alako itsutasunez amiltzen nintzan. Or Aitork 42. Itxutasunez jausi giñean / zoragarrizko neurrire. Ayesta 137.
v. tbn. Mat 247. ES 389. Mb JBDev 100. Brtc 107. Ub 38. CatBus 49. Txill Let 127. Zait Plat 149. Itxutasun: FLV 1989, 105 (Munarriz, s. XVIII; 119 <isutason>). CrIc 142. JJMg BasEsc 232. Ur MarIl 71. Itsutarzun: Tt Onsa 106. Utsutarzun: StJul 140 (ap. DRA). UskLiB 93. 2. Punto oscuro, confuso, dudoso.
Eskritura Sainduan edo tradizionean zenbait itsutasun edo ilhuntasun kausitzen denean, nork du haren esplikatzeko eta juiatzeko indarra eta zuzena? CatLav 161. (V 84)

Sinonimoak:

iz. [ikusmen-gabezia]: itsudura, itsumen, itsumendu Ipar., itsumendi Bizk. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. ceguera (2)  iz. (hed.) ceguera, obcecación, ofuscación
fr (1)  iz. [gabezia] cécité, aveuglement (2)  iz. (hed.) aveuglement
en iz. blindness
port (1) iz. cegueira (2)  iz. (hed.) cegueira, obcecação, ofuscação, ofuscamento

Testuinguruan

Gure barruan bada izenik ez duen zerbait, eta hori da benetan garena. [Itsutasunari buruzko entsegua, José Saramago]