Gaurko hitza

lasaitasun (H), lasatasun. Tr. Documentado en textos meridionales desde mediados del s. XVIII. En DFrec hay 9 ejs. de lasaitasun.

1. Libertinaje, licencia, relajación. “Lâcheté, défaut de zèle. Iaunaren aginduen egitean lasaitasuna, […]; défaut de soin, d’ordre. Eginbideetan lasaitasuna, […]; défaut de raisonnable épargne. Iantzian, iateko apaintzean lasaitasuna, […]; liberté, libertinage, défaut de retenue et de modestie dans les manières, discours, actions. Solasetan, […], egitetan, azturetan lasaitasuna” H. v. lasaikeria. Zure barrengo libertade geiegi ta eragabeko lasaitasun ori autsi, ta ukatzea zuk bear dezu. Cb Eg III 389. Etsai gaiztuen tentaziyuak / ezpaninduke josiko, / pekatuaren lasatasunak / nuke adieraziko. (Interpr?). Xe 363.

Dejadez. Orietatik dira beren gaistakeriz edo lasaitasunez zorpetik ateratzen ez diranak. Mb IArg II 534.

2. (G, AN ap. A; Lar, Añ (G, AN), H). “Flojedad <-x-> que no aprieta” Lar y Añ. “État, qualité de ce qui est lâche, desserré, détendu, délié, dénoué, détaché, laissé en liberté, élargi, rendu ample” H. “Desahogo, anchura” A. Amabi lagun kabitzen zireala bertan lasaitasun andian eseririk naierara. Izt C 136 (v. tbn. 3). [Ataka bat] zeñetatik gizona jatxi ditekean eroso lasaitasun guztiarekin. Ib. 66. Meriñakia azpitik eta / gero soñeko berriya, / lasaitasunak galdu ez ditzan / kortsiatua gerriya. Xe 318 (v. tbn. 312). Gelak txikik. […] Kutxa ta maletatxo […] aiek naiko ziran bi gelatako lasaitasuna galtzeko. JAIraz Bizia 40.

3. (Lar, H), lasatasun. Tranquilidad, calma; alivio, desahogo. “Holganza” Lar. Bihotzaren lasaitasun andi batekin arkitzen naz. Mb JBDev 177. Esan-al guztien gañekoa da […] Gipuzkoako nekazaritzak egin daben aurrerapena eta bertako atxurlariak artu duten lasaitasuna. Izt C 182. Lo etzan zan, biotzeko lasatasun guziarekin. Lard 503. Egittasun on orren gogo-betea edo lasatasuna (satisfacción) daukagu. Echta Jos 269. Bizitza onak ematen duan animako lasaitasun eztian. Ag G 67. Pellok barkatu dio / mundu guztiyari, / nundik etorri zaio / lasaitasun ori? Tx B 155. Baña esturasunok lasatasun bigurtu ziran bat-batez. Otx 129. Lasaitasuna errez galtzen dezu, gizona. […] Mediku batek bere buruaren jabe beti izan behar du. Lab EEguna 67 (SuEm 196 lasatasun). Bidaztien lasaitasunarentzat […] kaltegarriak diran lanariak kanopan utzi eraztera. EAEg 27-10-1936, 150. Nolanai ere eztiok lasaitasun txikia emango. Etxde JJ 277. Jauna artuko du, barruko pakea ta lasaitasuna iritxiko. MAtx Gazt 92. Au da lasaitasuna artu dedana, ongi zerala jakin dedanean! NEtx LBB 80 (v. tbn. en contexto similar Arr GB 96 lasaitasuna artu). Ondo pentsatu ezkero, zer da / mendiko lasaitasuna? Uzt Sas 169. Batek bestia besarkatuaz / lasaitasun ederrian. Uzt ZArg 1-9-1974, 2. Jarrai zak tiroka, al deken lasaitasun ederrenez. Alkain 50. Bake eta lasaitasun giroa behar baitu gure hizkuntzak. MEIG VII 171. [Leku eta pertsona izenak] ez baitira […] hitzak erabil daitezkeen bezalako lasaitasunez erabiltzekoak. Ib. 81. v. tbn. Sor Bar 25. Ill Pill 29. Mde HaurB 76. Or Aitork 38. Vill Jaink 143. Berron Kijote 17. Ostolaiz 67. Insausti 25. Lasatasun: Elizondo KristPE 13. BBarand 162.

4. Desfallecimiento. “Lasitud <-ss->, lasamiento” Lar.

    [baretasuna]: baretasun, naretasun, sosegu, deskantsu Ipar., jabal Ipar., jabaltasun Ipar., nasaitasun Bizk., donario Gip., trankiltasun g.e., sosegamendu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)