Gaurko hitza

Tagged: B Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:20 pm on 2020/09/19 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bisigu 

  iz. Sparidae familiako arraina, haragi zurikoa, sukaldaritzan oso aintzat hartua (Pagellus centrodontus). Ik. arrosel. Hiru librako bisigua. Bisigua erreta. Bisigu-saltzaileak. || bisigutan adb. Bisiguak harrapatzen. Bisigutan genbiltzala. || bisigutara adb. Bisiguak harrapatzera. Bisigutara joan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bisigu. (V-gip; Arzdi Peces), bixigu (V-gip, G-azp-bet), besigu (V-m), besegu (V-ger), bitxigu, besugo. Ref.: Iz ArOñ ; FauMar 74; AEF 1960, 20; Etxba Eib ; Holmer ApuntV (besegu); Gte Erd 287. Besugo. ” Bi tonelada bixigu ekarri dituzte Donibane-Lohizunera (G-azp)” Gte Erd 287. v. arrosel. Tr. Documentado sólo en la tradición meridional. En DFrec hay 16 ejs. de bixigu y uno de besigu . Bisigu errien axur[r]ak. DurPl 124. Nai besigu, nai legatz. Ib. 60. Manutxu itxi izu / mollan bitxiguba. Echag 28. Besigua zala uste al / zenduten balia? Arrantz 13. Bixigu baten ezurrian txirristatu ta erori in dek. Sor Gabon 25. Bixigu saltzalliak. Ib. 29. Iñaxi ari zan bixiguak garbitzen. Zab Gabon 33. Jesus! Maritxu ze besigua, / orain dakazun errerik. Azc PB 93. Berze adexkide batek oiltu zaun besugo puxka bat. Mdg 132. Besigu ta atun tatoakaz azi ta loditu ninduen. Ag Kr 88. Bakallaoa saltsa gorrian, besiguak erreta. Ag G 228. Arrandeira joanda bixigua kapapian ekartzen. Iraola 26. Okela zati, bixigu-erre […] ta beste onelango gauzakaz. Kk Ab I 11. Ez dauku bixigurik, / Ez oriorik. Enb 97. Gustatutzen al zaizu / zuri bixigua? Tx B 225. Bisigu denpora danean. Canc pop. in Or Eus 111. Berrogei arratz besigu dakaz / txalupa andiak egiñak. Erkiag Arran 46. Ez eutsan ba berak jan, oriotan prestuta, besigu presku-preskua? Bilbao IpuiB 43. Bixigu bat erreta ekartzeko. And AUzta 48. San Anton, bixigua on? NEtx LBB 155. Bateko legatz eta / besteko bisigu. Uzt Sas 309. Amaika bider aitatutako / txakolin eta bixigu. Ib. 142. Naikoa diru emoten eban arraiña ei zan besigua. Etxabu Kontu 117. Lenengo bixigua ta gero txuleta bana. TxGarm BordaB 134. Osaba Pedrok berak erretzen zuan bixigua. JAzpiroz 134.

  Sinonimoak: iz.

  [arrosela]: aligot, arrosel (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) besugo (Pagellus bogaraveo)
  fr iz. (Zool.) dorade rose
  en iz. blackspot seabream, red seabream
  port iz. goraz

  Testuinguruan

  Sudurmotza, oso argala, konkortu samarra, gaixo-itxurakoa zen, bizarrean azafrai-koloreko ile batzuk, eta bisigu-begiak zituena. [Jakintzaren arbola, Pio Baroja / Josu Zabaleta (Alberdania-Elkar, 2006)]

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:39 pm on 2020/09/14 Permalink | Reply
  Tags: B   

  babalarrutu 

  ad. babalarrutu, babalarru/babalarrutu, babalarrutzen|| da/du ad. g.er. Babatu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  babalarrutu. babalarrutu (Lar, Hb, Dv). “Ampollarse” Lar, Dv. v. babatu .

  Sinonimoak: ad. g.e.

  [babatu]: babatu, puslatu, maskurtu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  da/du ad. ampollar; encallecer [la piel]
  fr provoquer des ampoules
  en  da/du ad. to blister

  Testuinguruan

  Eskuak babalarrutu zaizkit.

  

   
• 

  Maite 11:05 pm on 2020/09/09 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bosturteko 

  iz. eta izlag. 1. Bost urte irauten duena; bost urtez behin gertatzen dena. 2. TAUROM. Bost urte dituen zezena. • bosturteko plan. Bost urte irauten duen plan ekonomikoa. (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. lustro, quinquenio
  fr iz. quinquennat
  en iz. five-year period
  port iz. qüinqüênio

  Testuinguruan

  Hurrengo bosturtekoan ezagutuko du munduak 1,5 graduko berotzea [Iñaki Petxarroman (berria.eus, 2020-09-09)]

  

   
• 

  Maite 7:14 pm on 2020/09/06 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bitxilore 

  iz. Belar landarea, loreak erdigune biribil hori batez eta hosto zuriz osatuak dituena (Bellis sp.). Ik. txiribita; margarita. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bitxilore. (Hb <bichi->), bitxilora (V-ger-m, G; Lar, Añ (G), Izt C 42, Lcq 106), pitxilore, pitxilora (V-gip). Ref.: A (bitxilora); Elexp Berg (pitxi lora).
  Margarita; manzanilla. “Manzanilla, yerba y flor” Lar, Añ. “Margarita menor” Elexp Berg. Cf. LzG 204: “Bichilora, maya o bellorita (Bellis perennis)”, y Baraib RIEV 1907, 362s. : “Bichilindra (Salvatierra), primavera silvestre, planta de la fam. de la primuláceas. Primula veris”. v. bitxi (I, 3) ; kamamila. Eskeñiten deutseez inzensoa, urrea, bitxilorak ta doe estimagarri balio andikoak. Añ MisE 46. Bidexigorraren ertzetan loratutzen diran pitxiloreak. Otag EE 1882c, 480. Bera izan zan ume denporan pitxi-lora bat, / Lirio zuri niri eskua emotean. AB AmaE 169. Belasoruetan bitxilorak (margaritas) ereiten dira. EEs 1913, 113. Ai Magali, i pitxi-lore egiñen? ni ur garbi egiñen; ureztaturen. ‘Marguerite’ . Or Mi 38 (en la versión de Otag EE 1884a, 30 pitxilora). Nexka zurbiltzen ari zen, zabaldu orduko eguzki-izpiek erretzen duten pitxi-lore zuria bezala. Ib. 147. Eldu iaken andreak / nai eban eguna / erakusteko gona / bitxi loraduna. Azc PB 97.

  Sinonimoak: iz.

  [kamamilaren antzeko lorea duen landarea]: margarita, txiribita, burupil g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Bot.) margarita, vellorita, chiribita (Bellis sp.)
  fr iz. pâquerette, marguerite
  en  iz. daisy
  port iz. (Bot.) margarida

  Testuinguruan

  Mendizerran, artean elurra dagoela, zelaietan, dagoeneko, bitxiloreak loratu dira eta lorategiak lore zuriz eta gorriz beteta daude. [Kriseiluaren argipean, Anxel Fole / Josemari Navascues (Alberdania-Elkar, 2010)]

  

   
• 

  Maite 10:59 pm on 2020/08/26 Permalink | Reply
  Tags: B   

  ezpeleta 

  iz. 1. Ezpeldia. 2. ITSAS. Txalupen bi aldeetan jartzen den makila, bertatik hiru bixigu-aparailu finkatzeko. 3. ITSAS. Belaontzietan, belari eusteko mastarekiko elkartzut eta zubiarekiko paralelo jartzen den haga birakaria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  iz. Ontzietan, haga birakaria, belei eusteko, mastarekiko zut kokatzen dena.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ezpeleta.

  1. (gral.; Lar, H). Ref.: A; Lrq (ezpel). “Bojedal” A. Johan Arnalt de Ezpeleta. (1329). Arzam 237.

  2. “(V-m), vara, vergas que se ponen una a cada lado de la lancha y en ellas se fijan tres aparejos para bonitear (pescar bonitos)” A. ” Espeleta (V, L), botavara” A Apend.

  Sinonimoak: iz.

  [belaontziko hagetako bat]: botabera, pertxal, sarde (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [ezpeleta]: ezpeldi

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. bojedal (2) iz. (Itsas.) [txaluparen alde banatan jartzen den makila] botavara
  fr (1) iz. (2) (Itsas.) bôme
  en (1) iz. (2) (Itsas.) boom
  port (1) iz. (2) Náut espicha

  Testuinguruan

  Ezpeleta trinko batek gailurrera eramango gaituen bidexka ezkutatzen du. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 7:25 pm on 2020/08/10 Permalink | Reply
  Tags: B   

  buxon 

  iz. Tapoia. Xanpain buxonak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  buxon. (B; Hb), buxoin (L, BN; T-L), buxun (Hb, Dv, DBPT ), buxu (S; Casve). Ref.: Lh; Izeta BHizt2. Tapón. “Bouchon” T-L. “Corcho de botella. Botil unen buxona non dago? ” Izeta BHizt2. Izan zazu untzi bat bazoskoa, buxon on batez garnitua. ECocin 52. Eta barrikari buxoina kendurik, zur-zur-zur harat husten du urez betherikako xahatoa. “Ayant débouché la barrique” . Barb Leg 143. Hola ongi alegera doazilarik, hor atxemaiten dute gizon bat, errota edo eihera harri eta buxon handi batzuekin jostetan ari dela. “Bouchons” . Ib. 130. buxuin. Juego consistente en derribar un tapón sobre el que se colocan monedas. Han asko dosteta egin litazke, edo birletan, edo buxuinean, dosteta pollita egun debalde utzia dena. EskLAlm 1868, 2. (DRA transcribe erróneamente baxuin)

  BUXONA-JALITZEKO. Sacacorchos. Aña, ekazu buxona jalitzeko bat hunarat. Larz GH 1955, 35.

  BUXOIN-SALTZAILE. “Bouchonnier, buxoin-saltzale” T-L.

  Sinonimoak: iz.

  [tapoia]: tapoi, tapotz Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) tapón; chapa, cápsula
  fr iz. (Ipar.) bouchon
  en iz. (Ipar.) cap, top; plug; cork
  port iz. (Ipar.) espicho, rolha, tampão

  Testuinguruan

  Ostatu batzuetan, markako botila hutsak zakarretara bota ordez, bigarren mailako ronarekin betetzen zituzten eta, buxon berria paratu eta etiketatu ondoren, bi aldiz garestiago saltzen zituzten atzerritarren ezjakintasunari esker. [Chevrolet tropikala, Rafa Egiguren (Susa, 2007). Ereduzko Prosa Dinamikoa]

  

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2020/08/05 Permalink | Reply
  Tags: B   

  berrikusketa 

  iz. Zerbait berriz ikustea edo aztertzea, aldatzeko edo zuzentzeko edo hartaz hobeki jabetzeko. Testuaren azken berrikusketa eta idazketa.  (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak:

  [berrikuspena]: berrikuspen, berrikuste (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. revisión, recapitulación
  fr iz. révision, récapitulatif
  en iz. (UK) revision, (US) review
  port iz. revisão, recapitulação, rememoração

  Testuinguruan

  Asko falta da oraino, baina COVID-19aren inguruko ezagutzak egunero ari dira argitzen, osatzen; ondorioz, izurriaren hasieran gaitzaz esan ziren hainbat gauza zahartuta eta atzeratuta geratu dira guztiz. Etengabeko berrikusketa eskatzen du gai honek. [Eritasunari buruzko lezio berrikusia, Arantxa Iraola (Berria.eus, 2020-08-05)]