iz. 1. BOT. Kenopodiazeoen familiako landare belarkara, erremolatxaren subespeziea dena. Nerbio zentral handia duten hosto handi eta jangarriak ditu eta barazki gisa lantzen da (Beta vulgaris subsp. vulgaris). 2. Ziapea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Entzun:
Errezetak (sukaldean.com eta oizegin.com):
iz. 1. Sudurretik zintzilik dagoen mukia. 2. (batez ere B) Oihal edo soineko maiztutik zintzilikatzen den zarpa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: ad. g.e.
[Sudurretik zintzilik dagoen mukia] ureri (Labayru ikastegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) moquillo (2) colgante, cola, harapo
1. iz. Bekozkoa. Beltzuri gogorrean ikusi dugu sartzen. 2. izond. Tristea; betiluna. • BELTZURI EGIN. Bekozkoa jarri. Ezkongabearen begitarteko zimurrak sakonagotu ziren beltzuri egiteraino. || BELTZURIKA. Beltzuri eginez. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
[bekozkoduna] : atsekabetu, bekozkodun, goibel, hits, ilun, kopetilun, triste, betilun jas., itun jas., gotilun neol., atsege g.e., atsekabedun g.e., mudurri g.e.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) mala cara, ceño (fruncido) (2) triste; ceñudo, -a; enojado, -a
fr (1) mine boudeuse (2) renfrogné, -ée ; sombre ; triste
en (1) frown (2) grim; frowning
port (1) cenho (2) carrancudo(a), cenhoso(a)
Entzun:
Beltzuri gogorrean hitz egin zion, erabaki hartan erantzukizunik ez zuela garbi utzirik. [Azkenaz beste, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)
Gizon bat mahaiaren gaineko aldizkariak nahaspilatzen ari zen, beltzuri, odoluzki gaiztotu baten jabe bezain. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)
beltzuri (FlickrCC, Fabiana Zonca)
du ad. 1. Oihuka esan, aldarrikatu. Gaztaina-saltzaileak gaztainak ez ezik, lanpernak, karrakelak eta lapak ere oihuztatzen zituen. 2. Oihuka egin. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: ad.
[oihuka esan] : aldarrikatu, aldarri egin Ipar., kridatu Ipar., pregonatu Heg.
[oihu egin] : alarau egin, deiadar egin, garrasi egin, oihu egin, oihukatu, oihuz egon Ipar., heiagora egin Ipar. g.e., oihutu Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) vocear, vociferar, pregonar (2) gritar, clamar, chillar, relinchar
fr crier, proclamer
en shout, clamour for, cry out for
port gritar, clamar
Entzun:
Han bildutakoek euren desadostasuna adierazteko hitz gogorrak oihuztatu zituzten.
oihuztatu (Wikimedia Commons)
iz. ZOOL. Hirudinoideoen klaseko ornogabe anelidoa, gorputz zapala eta bentosa bilakatutako zenbait segmentu dituena. Hainbat animaliaren kanpoaldeari atxiki eta odola eta beste likido organikoak (giza odola, adib.) zurgatuz bizi den ektoparasito hermafrodita da (Hirudo medicinalis). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â iz.
[zizare mota]: izain, odol-edale Ipar., xintximari Ipar., uxadan Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es sanguijuela
fr sangsue
en leech
port sanguessuga
Entzun:
Txintxamari xurgatzailetzat zuten gehienek gizon hura.
txintxamari (Wikimedia Commons)
adb. 1. (Ipar.) (ibili, jolastu eta antzeko aditzekin) Begiak estalita dituen batek beste lagunei esetsi eta heltzean datzan jolasean arituz. (Elhuyar Hiztegia)
Orotariko Euskal Hiztegia:
zapoka (AN ap. A EY IV).
Jugando a cierto juego infantil. “Estando uno cegado e inclinado, los compañeros le golpean en la espalda con una boina; y empieza aquél a buscarle” A EY IV 384.
Sinonimoak:
[zapoka] itsumandoka (Elhuyar Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (ibili, jolastu aditzekin) a la gallina ciega [juego infantil]
fr (jouer) Ã colin-maillard
en (to play) blind man’s buff
port (jogar) o cabra-cega
Entzun:
Ez da gauza asko behar zapoka ibiltzeko: ezkutatzeko leku bat eta aurkituko zaituen pertsona bat. Eta aurkituko zaituenean irri egitea, muxu bat ematea gero, eta besarkada eder bat. [Zapoka, Xabier Gantzarain (Berria, 2013-05-22)]
zapoka (Wikimedia Commons)
Zerbait gaizki edo nahi ez bezala gertatu dela adierazten duen adberbioa.
Orotariko Euskal Hiztegian:
maleruski.
Desgraciadamente. 
Bena helas maleruski, / eztükezü ordü / heiagora eta maraska / segürki eginen düzü. Xarlem 677. Maleruski ni hil banendi bidaje lazgarri hortan. Etch 246.
Sinonimoak: adond. g.e.
[zoritxarrez] zoritxarrez, zorigaitzez, tamalez, ondikoz, damurik (Elhuyar Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es desgraciadamente, por desgracia
fr malheureusement, par malheur
en unfortunately
port desgraçadamente, por desgraça
Entzun:
Esperientziagatik dakigu, aurretik izan direlako gisa bereko saio batzuk-batzuk. Granjero busca esposa, ¿Quién quiere casarse con mi hijo? eta antzekoak hasieran dira interesgarrien. Abiatzearekin jotzen dute goia, gerora, apurka eta maleruski, beherantz amiltzeko. Beraz, oraintxe da Un prÃncipe para Corina ikusteko unerik aproposena. [Harra eta neroni, Haritz Galarraga (Berria, 2013-05-22)]
maluruski (FlickrCC, Jordi@photos)
Reply