popa

1 iz. Itsasontzien atzealdea. Ik. txopa. Anton. branka. Popan eserita dago mutil gaztea. Branka eta popa. 2 iz. Lgart. Ipurtaldea. Ostikoz popan jotzen bazaitut… poparean Popatik. Ontziek ez dute itsasoan haizea beti poparean izaten. popatik eman Lgart. Sodomizatu. Bi eskuez gerritik helduta, gizona bizi-bizi hasi zitzaion popatik ematen. popatik hartzera bidali Lgart. Norbait modu txarrean joanarazi; norbaiti haserrea edo gaitzespena modu txarrean adierazi. Ik. antzarak ferratzera bidali; pikutara bidali. Betiko neska-lagunak popatik hartzera bidali zuenetik noraezean zebilen. popatik hartzera joan (Aginterazko aditzekin, arbuio bizia adierazteko). Lgart. Ik. antzarak ferratzera joan; pikutara joan. Doala popatik hartzera eta goazen hemendik! || Zoaz popatik, neska! (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

1 popa. 1. (V, G, AN-ulz; Lcc, Volt 108, SP, Urt I 14, Lar, Añ, Ort Voc). Ref.: A; EI 165; Etxba Eib. Popa(de barco). ” Poparean dauko aizea (Vc, Gc), el viento tiene por la popa” A. ” Popatik aizia dabela doia itxas zabalian ” Etxba Eib. . Untziaren popa o gobernatzen den tokian (B, s. XVIII). BOEans 872. Kaitik urtenaz batera popakoak Done Nikolasi ta Antiguako Andra Mariari arren egiten dautse. A BeinB 58. Inguratu giñan, igarian, popaz gora egoan txalopara. Ag Kr 89. Popa gañetik ojuka. Iraola 102. Ontziak itsasoan eztute aizea beti poparean izaten. A Ardi 91. Arraun bakhar batekin, popan zutik, huntzirat eraman giñun. Osk Kurl 130. Olatua popatik. Balad 213. Aize biguna erara oso edo beintzat poparean ezarren ere, lagungarri izaten ebenetan. Erkiag Arran 78. Arratsaldean poparean (popatik) asi jaku aizea. Berriat Bermeo 390. Orain poparean datorren haizea, onerako nahiz gaitzerako, ez da ordukoa. MEIG VIII 47. En DFrec hay 4 ejs.
v. tbn. EZBB II 119 (V-m). 2. (V-m-gip). Ref.: A; Etxba Eib. “Trasero” A. ” Popiakin jo dau lurra ” Etxba Eib. Ostikoaz popan (atzean) joten bazaitut u… Ag Kr 64. Baserritarra tirri-tarra, jo popan da errekara. (V-m). EZBB I 60. Tosta gaiñean popako txintxurrak urten arte bear dau erramulariak. (V-m). EZBB II 115.

2 popa. (gral.; Lar, H). Ref.: A; Lrq. “Sopita de niño” Lar (s.v. xapoipa). “Popak, sopitas que se dan a los niños, y burlándonos de uno decimos, oritzu popak, que es tratarle de niño” Ib. (s.v. popar). “Nahi duzu popa? voulez vous de la soupe à manger […]. Par ironie et pour exprimer que quelqu’un agit ou parle en enfant: emotzue bada popak, donnez lui donc de la bouillie” H. “Sopa (voc. puer.) A. Papa ta popak jaten badaki, / mamatxua edaten bere bai, / ta txitxitxua txi eginda jaten / laster ikusikogu alai. Zam EEs 1917, 198.

3 popa. “(R), topetazo de carneros y bueyes” A.

4 popa. “Mépris, dédain” Lh. Cf. 2 popatu.

Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

[itsasontziaren atzealdea]: txopa    

[ipurdia]: beh.ipurdi, uzki Ipar.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. popa (2) iz. (lgart.) trasero, culo
fr (1) iz. poupe (2) iz. (lgart.) [ipurdia] cul ; derrière
en (1) iz. stern (2) iz. (lgart.) [ipurdia] butt, bum, bottom, behind
port (1) iz. popa (2) iz. (lgart.) traseiro, cu

Testuinguruan

Zoaz popatik hartzera! [Samuel L. Jackson, @twitter_luistxo (Txalaparta, 2000)]