porroskatu

porroskatu, porroska/porroskatu, porroskatzen || da/du ad. Ipar. Porrokatu. Harri hori porroska ezak! Murruak eraitsi eta porroskatu.  (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

porroskatu. (L, BN, B, S; SP, Urt I 40, Lecl, Arch VocGr , H; ph- VocBN , H), porroxkatu (H (+ ph-)), purruskatu (AN-larr), morroxkatu, borrozkatu (Arch ms . ap. DRA ), purruxkatu (H (+ph-)). Ref.: A; Asp Leiz (purruskatu), Satr VocP. Hacer(se) pedazos, desmenuzar(se), destruir(se), destrozar(se). “Maltratar, desgarrar violentamente” A. “Deshacer, destrozar” Asp Leiz. v. porrokatu. Tr. Documentado en textos septentrionales no suletinos. Hay también un ejemplo demorroxkatu en Lizarraga de Elcano y porroskatu en un texto de Orreaga. Es empleado sobre todo con aux. trans. Nola emaztearen sabeletiko haziak sugearen burua porroskaturen eta zathituren zuen. Lç Adv ** 2v. Iauna, othoi, altxa zazu gure untzia flotera, / enkaillatua eztadin ethor porroskatzera . EZ Man II 150. Berak bere eskuz guztiak zathitu eta porroskatu zituela. Ax 288 (V 192). Zeren zure kolpeez porroskatu bainauzu, niri dolorea dolorearen gaiñean egorririk. Ch III 50, 5 (Mst xehekatü, Leon porroskatu ; Harriet cita erróneamente porrokatu ). Hauts, arrailla, porroskatzatzue zuen bihotzak beregaiñki. He Phil 326 (SP 324 porrokatzatzue ).Estekatu nahi zutenean, porroskatzen zituen lokharri eta gathe guziak . Lg II 138. Lürra ikharatü [zen], arrokak porroskatü ziren. CatLan 45. O sekula, o eternitatea, ala gaia bai haiz bihotzik gogorrenaren porroskatzeko! Brtc 132 (166 phorroskatu ). (Aur baten kalabera) morroxkatzen zute otsokumeek (68). LE-Ir. Hiriak behar luke / […] artilleriaz porroskatu. Iraultza 156. Bai, hemen erre nazazu, hemen phorroska nazazu, hil ondoan sekulako sutik beira nazazuntzat. Dh 104. Aberatseri galdatu, / […] / eman nahi ez badute porroskatu. FrantzesB II 23. Ez dezazuela eman xakhurrei gauza sainduak, ez eta aurthik zuen perlak urden aitzinerat, beldurrez […] itzultzen direlarik porroska zitzaten . TB Mt 7, 6 (EvL porroska; SalabBNphorroka ). Urra, borrozka zatzu ene gathe lodiak . CantIzp (1829), 47 (ap. DRA; ed. 1813, 47 porrozka ezatzu, ed. 1868, 47 porroska zatzu ). Harri hori porroska ezak. Gy 133. Trenka eta porroskazkitzu alde orotarik bihurdikatzen nauten esteka gogorrak. Dv LEd 64 (Cb Eg II 29 autsi itzatzu ). Erakustera eman nezake Orriagako Ama Birjinaren laguntza boteretsua Turkiako armaden desegiteko eta porroskatzeko (Orreaga, s. XIX). ETZ 289. Frantziako katedraletan eta elizetan hautsi, phorroskatu zituzten, errabiarekin, Ama Biryinaren eta sainduen imaiak . Elsb Fram 127. Hemen dute porroskatzen, erhausten, garbitzen bere zikinetarik lur xuria. JE Ber 8. Erhien artean bihiak porroskatu. Barb Leg 63. Besainka igorririk, phorroskatu zituen Sinaitik berekin zakarzkan bi harri bernuzatuak. Zerb IxtS 39.
v. tbn. Hb Egia 82. Bordel 173. Elzb Po 215. Lap 330 (V 151). “Raspar el pan” A. Hantxe, garrari hurbil, odola hazkartu, / gero nik purruxkatu ogi dena hartu! Ox 146.

Sinonimoak: ad. Ipar.

[porrokatu, suntsitu]: alferrik galdu, apurtu, arraskatu, birrin-birrin egin, desegin, desolatu, errautsi, hauts bihurtu, hauts egin, hondatu, porrokatu, suntsitu, trimin-trimin egin, triskatu, triskilatu, zatitu, zehatu, zirpildu, andeatu Ipar., arrabaskatu Ipar., aurritu Ipar., barreiatu Ipar., deboilatu Ipar., funditu Ipar., gaizkitu Ipar., mamikatu Ipar., partekatu Ipar., sakailatu Ipar., xehakatu Ipar., xehatu Ipar., zatikatu Ipar., zirtzikatu Ipar., banatu Bizk., birrindu Bizk., laskitu Bizk., lorrindu Bizk., trimindu Bizk., zuzitu Bizk., abarrikatu Naf., izorratu beh., galetsi jas., abarrakitu g.e., atarratu g.e., triska egin g.e., arrasatu zah., arrazatu zah., destruitu zah., narriatu zah., puskakatu Ipar. g.e., bilakatu Ipar. zah., partaiatu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) du ad. (Ipar.) hacer pedazos, desmenuzar, destruir, destrozar (2) du ad. (Ipar.) raspar el pan
fr (1) du ad. (Ipar.) pulvériser, émietter (2) du ad. (Ipar.) briser, écraser
en (1) du ad. (Ipar.) shred, smash, wreck
port (1) du ad. (Ipar.) estilhaçar

Testuinguruan

Mila pusketan porroskatua zen pitxarra bezain hautsia zen bien arteko lotura. [Mahatsaren begia, Eneko Bidegain (Elkar, 2005)]