sabelzuri

adj. g.er. Itxuratia. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

sabelzuri. (L, BN, S ap. Lh; Lar, Lar in Aq 1395 y 1458 A, H), sabeltzuri (Urt III 337), sabeltsuri, zabelzuri (Lar) Tramposo, falso, embustero. “Doblado, fingido” Lar. “Falso hombre” Ib. “Hombre falso” Lar in Aq 1395. “Tramposo, que engaña, gizon sabelzuria, gizon sabelzuri” Id. Ib. 1458 ( A). “Faux, fourbe (littér., ventre blanc)” H. v. sabelpezuri. Aiena zaizkiotzu o gure Jainko andia, aiena zaizkiotzu lausengari sabel zuriak. Lar Fueros 8. Ugazaba negarrez ikusi ixan baleue, eurak be negarrez asi, naiz-ta gogo barik, sabeltsuri alakuak, ugazabari eder egittiarren! Otx 170. Sabel-zuri batek ostu daustaz nire aginte-lurrak. TAg GaGo 43. An biltzen ziran gabero udalditar aundizki batzuk eta jokoetxeetara inguratu oi diran gizagaldu sabelzuri batzuk ere. TAg Uzt 173. 2. sabelxuri (L ap. Lh), sabeltxuri (Garate 2.ª Cont RIEV 1933, 101). “Ventre blanc: partisan des d’Urtubie, contre le seigneur de Saint-Pée” Lh (que cita a Hb). v. tbn. Htoy Recherches 156. Cf. sabelgorri. Urthubiarrak ziren deitzen sabel-zuri, / senpertarren izena berritz sabel-gorri. Hb Esk 119.

Sinonimoak: izond. g.e.

[ele-zuria]: elezuri, irrizuri, itxuralari, itxurati, itxurazale, tolesdun, zuri, faltsu beh., azaluts jas., gezur-zuri g.e., filus Ipar. g.e., fazati Ipar. zah., ele-zuri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es izond. falso, -a, de mala fe, tramposo, -a; pillo, -a, pícaro, -a
fr izond. fourbe, faux, hypocrite
en izond. false, cheat, cheater; cheeky, crafty
port izond. falso, -a, tramposo(a), trapaceiro(a); travesso, daninho, malicioso

Testuinguruan

– Sabelzuri txepel halakoa! [Kristo irakiarra, Blasim, Hassan / Ana Morales (Pasazaite, 2017) Orr.: 103]