kikildu
ad. kikildu, kikil/kikildu, kikiltzen 1 da/du ad. (Hotzak) uzkurtu. Neguko hotzik gogorrenak ez gaitu kikiltzen. Hotzak kikildurik. 2 da/du ad. Adorea galdu edo kendu, ezeri aurre egiteko gauza ez dela gertatu. Emakume bikain haren aurrean ez zen berehalakoan kikildu. Egintzek ikaratzen ez dutena ez dute kikiltzen hitz hutsek. 3 (Partizipio burutua izenondo gisa). Gudarien esku kikilduetatik armak eroraraziz. Sendotzen ditu beldurti eta kikilduenak. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
1 kikildu. (Mg PAbVoc→A, Añ, Izt 13r, H (G), A Apend), kikindu (V-gip ap. A ). Acoquinar(se), apocar(se); entumecer(se), encoger(se). “Muerto de frÃo, otzak kikildua” Añ (s.v. morir). “Frissoner, trembloter du froid” H. “Acoquinarse, encogerse de vergüenza o achaques” A. “Desfallecer, desanimarse” Ib. “Aterirse” A Apend. . v. kokildu, kukuldu. Tr. Documentado en algunos autores vizcaÃnos y guipuzcoanos desde principios del s. XIX. Kikildu es la única forma atestiguada en los textos. En DFrec hay 5 ejs. de kikildu. [Eulia] negua datorrenean kikiltzen zera, ez zoaz maiko ogi apurrak biltzera. VMg 34. [Ez gaitu] neguko otzik gogorrenak kikildu geiegi. Izt C 24. Otzak kilkildurik. AB AmaE 364. Tentazinoak etorten jakuzanean deslaiturik eta kikildurik eta guztiz larriturik ez geratuteko. Itz Azald 187. Kikildduten da zeure aurrian. AG 2414. Euskalerri-zaleok garai artan kikilduta bizi giñan, orduko gure egoitzari bizitzea esan aal balezaio. Ldi IL 133 (v. tbn. 27). Etziran ordea orregatik kikildu jokalariak. Zenbat eta arerioa zitalago, orduan eta auzartsuago jokatu. TAg Uzt 223. Aren aurrean etzan berealakoan kikildu. Ib. 192 (v. tbn. 46). Egiñek ikaratzen ez dutena, ez dute kikiltzen itz utsak. Zait Sof 65. Bilbora eltzean, etzan beldurtu, etzan kikildu. Alt LB 24. Iñoiz kikildu bako gizona / egi-bideko gauzetan. BEnb NereA 129. Au ta guztiz be ez da kikiltzen / arrantzaleen biotza. Ib. 149. Kanaandar buruzagi guztiak kikildu egin ziran. “Obriguerunt” . Ker Ex 15, 15. Etxerunzkoan otzak kikilduta etorri nintzan, . guardakalora-ren ondoan kukulumutxu. Etxabu Kontu 128. Jakiturian ponposo jarri, / lan kontuetan kikildu. Ayesta 127. Durango eta Gernikako triskantzak be ez eben kikildu, tinko jarraitu eban gudarien buru. Gerrika 262. (V-m-gip ap. A ; Mg PAbVoc, Izt 13r).
(Part. en función de adj.).Apocado, acoquinado, cobarde; entumecido. “Corto de carácter, anonadado” A. v. 1 kikil.
Premina, estura ta besterik ezin egiñak sendotu daruaz bildurti ta kikildubenak. Mg PAb 207 (VersBasc 10 beldurtienak). Erbestetasun, igaroten ain gatxa bijotz kikildubentzat. Ib. 206. Soldaduai euren esku kikilduetatik euren armak jausi eragiteraño. Itz Azald 46. Leio txiker ta gela sostorreko oe iguingarriari agur egiñik, ango aize kikilduaganik urrun.Erkiag BatB 203.
2 kikildu. 2 kikildu . “(V-och), florecer el puerro, el maÃz” A.
Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
[kuzkurtu]: kizkurtu, kuzkurtu, uzkurtu, mokortu Ipar., kuxkuldu Gip. g.e.   Â
[adorea galdu]: adoregabetu, koldartu, kukuldu, txepeldu, uzkurtu, makaldu Bizk., oilotu Bizk., ikarakortu g.e., kubildu Bizk. g.e.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) da/du ad. [hotzak] encoger(se), entumecer(se) (2) da/du ad. acoquinar(se), acobardar(se)
fr (1) du ad. [hotzak] se rétrécir, endormir, s’engourdi (2) da/du ad. avoir peur, prendre peur, se décourager
en (1) du ad. [hotzak] to go/be numb, to get stiff (2) da/du ad. to shrink, to quail, to intimidate
port (1) da/du ad. [hotzak] encolher-se (2) da/du ad. acovardar-se, acoquinar-se
Testuinguruan
Eginek ikaratzen ez dutena ez dute kikiltzen hitz hutsek. (Elhuyar hiztegia)
Reply