txolin

izond. 1. Hitzontzia. 2. Kaskarina, txoriburua (bereziki emakumezkoez mintzatuz erabiltzen da). 3. Zeharo mozkortu gabe edan duena eta ondorioz alai-alai dagoena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Orotariko Euskal Hiztegian:

1 txolin (V-ger-ple-m-gip, G-goi-to), txalin (V-m). Ref.: A (txalin, txolin); Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg.

1. “Hablador, charlatán” A. “Se dice de persona sin sustancia, que habla mal de otros y demasiado” Iz ArOñ. “Habladora. Diruduna, politta eta zeuk nai dozun guztia, baña txoliña” Etxba Eib. “Persona charlatana y casquivana” Elexp Berg. Izildu zaitez, txoliñori, esan zetsan Kaxkurriok. SM Zirik 120.

“Txoliñe, de voz fina y sonora, o sea, de sonido claro. He oído esta palabra dirigida a niñas de voz clara y algo chillona” Etxabu Ond 118.

2. (V-m, G). Ref.: A; Gte Erd 287. Frívolo, vano; insustancial. “Ligero de cascos, pelele. Andrazko txoliña, mujer casquivana” A. Berrikeri txepelak, igande-arratsaldeetarako ipuiñak, zizka-mizka txoliñak. TAg GaGo 72. Gogaikarri zitzaion, ordea, ainbesteko itz-jario txoliña. TAg Uzt 41. Ezpai zitzaion atsegarri geiegizko itzjario txoliñik erabiltzea. Ib. 218.

3. “(V-ger-ple-m), alegrillo a causa del vino, medio borracho” A.

4. “Txakur txoliña, perro faldero” A.  Berekin darabilki / iru txakur txolin, / aiekin dantzatzen du / ederki txakolin. JanEd I 70.

5. Sasi-okaran-elorri-lorak, / ipar usaitsu ariña, / arri bustiak, zelai berdea, / edur urtuen txoliña. ‘Chácharas de nieve’. Gand Elorri 62.

Sinonimoak: (1) hitzontzi, berbaldun, berbontzi, berritsu, kalakari (2) kaskarin, burarin, txoriburu, ergel, babazto (3) alai (edariagatik), txerbel, txoromoro, panporo, zarbel, poz-pozik ipini, berdotz  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Ellenek ez zion begirik gainetik kentzen Stanen atzean zegoen neskatxa txolin bati: lorez apaindutako lastozko kapela txiki bat zeukan, esne urtsuaren antzeko begi urdinen gainean ezarria.  [Manhattan Transfer, John Dos Passos / Lopez de Arana (Ibaizabal, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)