xirribika

iz. Ipar. Arrabita. Gotzon Garatek dio euskaraz idaztea xirribika jotzea bezala dela. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

xirribika.

1. (L, BN; Dv, H (L)), xirribita, xirribit (L), xirribinka, xiribika (Arch VocGr (s.v. arrabita)), txirribika, xirrinka, xirririka (BN-baig), xirriika (BN-lab), xirrika, zirribika, zirrika. Ref.: A (xirribika); Lh (xirribika, xirririka, xirribit) . “Violon” Dv. “Violín” A. “Vocablos que denotan instrumentos, tales como txirribika por violín, que parece no ser indígena” A CPV 257. “Violon, rebec” Lh. v. arrabita, txarrabeta. Tr. Documentado sólo en la tradición septentrional.

Hauk dira zeruko alosiaren iduria […] ezagutzera emaiten darokun xirribika, edo suntsuna. ES 187. Xirribika eta organo iotzaille guzien aita. Urt Gen 4, 21 (Dv arrabita, Ur, Ker zitara). Entzun zuen xirribika eta eltzagor eta dantza otsa. HeH Lc 15, 25. [Ene bulunbarien] hertzetarik xirribiken zurda hazkarrenak [egin ditezke] . Hb Egia 132. Sala eder bat bada bertze mundurako, / Lekhua frankorekin kontradantzeko, / Galtxa gorri berbera xirrika yotzeko. Hb in BOEl 103. Hasi zen xirribika edo arrabita joiten. Prop 1880b, 35. Xirola, ttunttuna eta xirribika. Elzb PAd 55. Xirribika edo klarinet soinuz. Zby RIEV 1908, 84. Xirribinka edo . violoncelle deitzen den tresna batez. JE Bur 184 (93 xirribinka). Urhatsik ez ditake han egin xirribit zerbeit, xirula edo guziz “phonographe” direlakoetarik entzun gabe. Zerb Metsiko 348. Xirribinka joz. Leon Imit IV 1, 8 (SP gitarra, Ch, Mst harpa). Eskale itsu xahar bat, xirrinka bat besopean. Leon GH 1926, 523. Martin Tipulak ikusi zuen xirribika edo arrabita bat…; jostatu zen bere harekin, harat hunat kirrinkaraziz. JE “Martin Tipula” (ap. DRA). Zirribika batek balio ditu beti lau sos. Ib. (ap. DRA). Asi dire gure organoak lehenik beren xirola guziekin, gero xirribitekin, gero aphaleko xirribitekin eta okarinarekin. Herr 5-11-1959, 1. Eskuara guti baliatzen da egun guzitako ogiaren irabazteko. Oraiko moldetan, eskuara jakitea da, zirrika jotzen jakitea bezalatsu. Herr 9-6-1960, 1. “Makolina” erdi-piano, erdi-xirribika soinu-tresna bitxi bat. Lf ELit 336. Nola dildira eta kanta lezakete xirribika-kordek? Lf in Zait Plat XV. v. tbn. He Phil 377. HU Aurp 189. Xirribita: Zerb IxtS 54. Xirribinka: GAlm 1952, 11.

2. Tamboril. “Tambourin” Hb (Lhande transcribe erróneamente xiri-).

Sinonimoak: iz. Ipar.

[arrabita]: arrabita, zarrabete g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es iz. (Ipar.) violín
fr iz. (Ipar.) violon
en iz. (Ipar.) violin, fiddle
port iz. (Ipar.) violino

Testuinguruan

Xirribika eta gitarra ziren egitarauan eta jende andana bildu da soinu hauen entzuteko. [ITSASU, SINADURARIK GABE, “HERRIETAKO KRONIKAK: LAPURDI” (2005-04-14, 4. orr.), Herria — 2001-2005]