zazpiki

1. iz. eta izond. Emakumea ernaldu eta handik zazpi hilabetera jaiotzen den haurra. 2. izond. Egonarri gutxikoa; edozergatik urduri edo egonezinik jartzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa) 

Orotariko Euskal Hiztegian

zazpiki (V, L-côte, S; Lar, Zam Voc), saspiki (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ (saspíki); Etxba Eib; Elexp Berg.

1. Sietemesino. Cf. Ag G 30: “Zazpikiñeko mutillak”. Hordua baño len jaioa ta zazpikia zen Luci beraren erriko aur bat. Mb IArg II 310. Bai, nere aitak dionez, Kresala ta ni almen gabeko gizonaren egintzak gera, zazpikiak, eta gure aitak ondo ezagutzen gaitu. Ag G I. Gogoazko arazoetan emagin omen zan, egiaz erdi-egiten lagun egiten baitzion entzuleari […]. Entzuleak aurgaizto, edo, zazpikiren bat sortu bazuen, bazterrera iaurtiten omen zuen. Zait Plat 91. Sorkeria etzuan izan ain mardula. Aur zazpikiaren antzekoa. Agur 23-6-1973 (ap. DRA).

2. (V, G-azp, L-côte, S). Ref.: A; Etxba Eib; Zubk Ond. Impaciente. “Iñun geldirik egon ezindako ume zazpikixa urten desta” Etxba Eib. “Dícese de las personas cascarrabias y de poco asiento. Ez jarritta, ez zutik, ez kalian, ez tabernan, ezin leike patxaraz ibilli zazpiki orrekin” Elexp Berg. Geldi, Koldo zazpiki, geldi! Orren azkar egosten al da ba lapikoa? NEtx Nola 29. –Aitak bialdu nau deirik ba ete dagon jakiten. –Ondo zazpikia da bera. Zubk Egan 1960 (3-6), 265.

3. (Lar, Hb ap. Lh, H). “Pléyades, siete cabrillas, izardi zazpikia” Lar. “Cabrillas las siete, zeruko zazpikiak” Ib.

Ikus xaxpiki

XAXPIKI. (Forma con palat.). Inquieto, impaciente. Jesus! I aiz ume xaxpikia! Norako presa dun? Etxde JJ 203. Gure bertsolari xaxpikiak [Iparragirrek], iñun egoneziñak, alegia, berriz ere Frantzira jo zun. Etxde 16 seme 77. Agirre xaxpikiak asalda-erazi zun espediziñoko gudari taldea. Etxde Itxas 31. Ia ba, aguria emen dabil xaxpiki antzera-ta. Zubk Egan 1960 (3-6), 270. Ai, xaxpiki, xaxpiki! Zendoia 145.

Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

[zazpiko] : zazpiko
[kakalarri] : kakalarri, prakerre, ipurterre, pairugabe, erretxina, egonezin, kakapirri

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz./izond. sietemesino, -a (2) iz./izond. impaciente, cascarrabias
fr (1) iz./izond. prématuré de sept mois (2) iz./izond. impatient, -e ; grincheux, -euse
en (1) iz. (formal) baby born two months prematurely; izond. premature (2) anxious, nervous
port (1) adj & m, Æ’ setemesinho(a) (2) impaciente

– Ez zen erraza zu nola tratatu asmatzea, zazpikia esku artean baino mendreago. [Olatu bat kuartelen gainetik, Xabier Amuriza (Lanku, 2009)] (Ereduzko Prosa Gaur)

Ametsen begiak ikusi nituen adi-adi niri begira, zazpiki, zerbaiten esperoan. [Damutzen ez direnak, Itxaso Araque (Elkar, 2012)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

Zeruko zazpikiak ikusteko aukera izan genuen!

zazpiki (FlickrCC, José Miguel)