zizpuru

iz. Hasperena. Zotin-zizpuruen hotsa. Zizpuruak eman. || zizpuru egin Hasperen egin. Begiak landa ilunetatik aldendu zituen aharrausika, eta zizpuru egin zuen. || Azaleko zizpuru batzuk egin.  (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

zizpuru. (V, G, AN; Añ (AN), Izt 114r, VocCB , Dv (V, G), H), zispuru (Lar, H), zispirio (Lar, H), zispiro, zizpiro ( VocCB , s.v. zizpuru ), zizpirio (H), zizpiru, sispuru (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ (sispúru). Suspiro; gemido; sollozo. “Suspirar, zizpuruak emon” Añ. “Sollozo” Ib. Tr. Documentado en la tradición vizcaína desde Betolaza, y tbn. en autores guipuzcoanos desde mediados del s. XIX. En el s. XX su uso disminuye.

Zuri emaiten deutsuguz zizpuruak, negar egiten dogula erri negarrezko onetan. Bet 7. Negar egingo dau zizpuruandiagaz. “Gemidos” . Cap 151. Erantzun eutsan andrakume gaixuak zizpuru ta zotin andi bat emonda. Mg CO 152. Zispuru ta sentimentu asko eginik. Añ GGero 76. Buruba makurtu ta azaleko zizpuru batsuk egitia ez da asko damu. JJMg BasEsc 58. Emon eutsan negarrari, ta zizpuru andijakaz asi zan erregututen. Ur MarIl 109. Ala ere, Jesusek ez itzik atera zuen, ez zizpuru bat aditu zitzion. Lard 454. Nere azkeneko zispirio eta asnasa eman ditzadanean. Arr EL 262. Ez ta ere zispiro bat kemeatzea. Otag EE 1881b, 91. Ainbeste gogo amodiozko, / laztan bero ta zispuru. Otag in FrantzesB II 130. Oien zispuruak dira limurkari bat aetara eraman erazitzen dituena. Ant EE 1884b, 285. Erroman oi dozu zizpiru. AB AmaE 152. Firi firitxo dator / aixe zirimiria, / zizpuru bigunakaz / esnatzera orria. Ib. 383. Ango tristesiak ez dauko zispuru bateko konsuelorik. Itz Berb I 285. Zispuru luze bat emon. Ag AL 87. Zizpuru eta inkesak soiñu egin dabe sasiarte, gartxuondo ta elorri-adarretan. Erkiag Arran 183. Larri zaar baten asperen-zizpuru / aizezko bat baiño ez dalako. Gand Elorri 224. Tarteka zizpuru samur batzuk entzuten dira. Or in Gazt MusIx 40.
v. tbn. CrIc 32. Astar II 205 (163 zispuru). A. Arzac EE 1882c, 378. Camp EE 1883b, 523. Azc PB 57. Ag AL 81. Zispiru: Ag Serm 368.

Sinonimoak: iz. Bizk.

[hasperena]: antsia, arnasbehera, hasperen, hasbeherapen Ipar., hasbehera g.e., beheraspen zah., suspirio zah., arnasbotatze Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es  iz. (batez ere B) suspiro
fr iz. soupir
en iz. sigh
port iz. suspiro

Testuinguruan

Begiak landa ilunetatik aldendu zituen aharrausika, eta zizpuru egin zuen. (Hiztegi batua)