zotz

iz. 1. (askotan pl.) Adarzati txiki eta mehea. 2. Janariak ziztatuz ahoratzeko nahiz hortz arteko hondarrak kentzeko erabiltzen den zurezko ziriantzeko txikia. 3. Txinatarrek jakiak ahoratzeko erabiltzen dituzten zirietako bakoitza, goilare eta sardexkaren ordezko direnak. 4. Upeletan, sagardoa edo ardoa ateratzen den zuloa estaltzeko erabiltzen den ziria. 5. MUS. Perkusiozko zenbait instrumentu jotzeko zurezko pieza buruduna. • ZOTZAK BOTA. Zotz egin. || ZOTZETARA JOKATU. Zotzak bota.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
[zotzabarrak] :pl., zotzabar pl.
[makilatxoa] : txotx

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

es (1) ziria palillo (2) espiche, espita (3) abarra palito, ramilla, leña menuda, ramojo (4) Art. estique (5) Mus. baqueta, palillo (6) kaligrafian palotes (7) (ezezko testuinguruetan) nada, ni pizca
fr (1) ziria cure-dents (2) (adar txikia) bâton, souche (3) Mus. baguette (4) (ezezko testuinguruetan) broutille, absolument rien
en (1) ziria toothpick(2) (adar txikia) brushwood, small stick (3) (upeletan) bung, spigot (4) Mus. drumstick (5) (ezezko testuinguruetan) nothing, not a bit
port (1) palito (2) Mus. baqueta

Entzun:

Orotariko Euskal Hiztegian:

Zotz:

1. Palillo; palito, leña menuda. “Bûchette, fétu”
Esaera askotan da zotz hitza:
“Quien espera desespera: beti bigar, beti bigar ezten onela bizi bear, gere zaiñak egin dira basoan zotzak bezein igar”
“En casa del herrero, cuchillo de palo: arotzaren etxea zotzez
Errementarijaren etxian, zotza burduntzi.
“Bero zakarra (G-azp, AN-gip), beroa zotzean eramateko modukoa (G-azp)” Gte Erd 133.
2. (V, G; SP). Ref.: A; Elexp Berg. “Barrikaren zotza, doisil de barrique” SP. “(V, G), espiche. Zotzean dauka sagardoa (G), tiene vendiendo la sidra” A. “Zotzeko sardao, zotzeko sardaua, […] sidra que se sirve directamente de la barrica.

3. Suerte. Cf. infra ZOTZ EGIN. Mariñelak eta gañerako ontzian zijoazenak, bizirik irteteko zer egin ezin asmatuz zebiltzala, gogoak eman zien, zotz egitea, esturasun artan nork ipiñi ote zituen.

ZOTZAK JO. Tocar en suerte. Ta zotz eginda, Matiarengana zotzak yo baitzun, amaikaekin zenbatu zuten. Ol Act 1, 26 (Lç, He, Dv zorthea erori, BiblE egokitu).

4. (Precedido de haur). v. umekondo, umemoko. Haur zotz izana gatik, joiten othe ninduenez, baditeke, bainan ez dut gogoan.

5. (G-azp, L, Sal, S, R, Dv). Ref.: A; Gte Erd 13. Ni pizca, nada (en contextos negativos). “Ez du lan zotzik egiten,

“Zotza-ziririk ez du irabasten, no gana nada” A Apend.

6. Cf. ALFER ZOTZ. Kasik Ur-onttoan bizi ohi zen emazteki bat alferra… bainan alferra! Zotza, hots! Deus fitsik ez omen zuen egiten sekulan. “Paresseuse fieffée”. Barb Leg 140.

ZOTZ ETA MUTU. Hor zagon zut-zuta, bizpahiru ogi-bihi ezpainen artean, zotz eta mutu! (Interpr?). Lf Murtuts 7.

ZOTZA BEGIAN (EZ AGERI). “Adnubilat, illhun, goibel, beltz egiten du, […] ezta ageri zotza begian” Urt I 214.

zotz (Wikimedia Commons)

zotz (FlickrCC, Chaquetadepollo.)