Gaurko hitza

Updates from azaroa, 2014 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:51 am on 2014/11/30 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  izpiliku 

  iz. BOT. Labiatuen familiako eta Lavandula generoko zenbait landareren izen arrunta. Mulu-formakoak dira eta eskualde mediterranearrean hazten dira. • izpiliku fin. Zurtoin zutikorrak, hosto aurkako eta lantza-formakoak eta lore urdinak dituena. Lurringintzan erabiltzen da (L. angustifolia). || izpiliku min. Hosto aurkako eta lerro-formakoak eta infloreszentziatan bilduta dauden lore moreak dituena (L. stoechas). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

  [landare ezpainduna]: belatxet, belar-xut Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Bot.) espliego; lavanda; cantueso
  fr (Bot.) lavande
  en (Bot.) lavender
  port (arbusto) alfazema, lavanda

  Entzun:
  

  Izarren hautsa futbol zelaietako soropiletan eta jatetxe txit glamurosoen baratzeetan —izpilikua eta ezkaiaren artean— loriagai bihurtzen den herri honetan. [Izarren hautsa, Mikel elorza (Arkupean, 2014-11-29)] (Berria.eus)

  

  izpiliku (Wikimedia Commons)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:14 am on 2014/11/29 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kurtsore 

  iz. INFORM. Pantailan agertzen den marka higikorra, ondoren idatzi edo ezabatuko denaren posizioa adierazten duena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Beste esanahi batzuk:

  iz. 1. Zenbait aparatu, neurketa–tresna, etab.etan, beste handiago batean zehar higitzen den pieza higigarria, zerbait adierazteko funtzioa duena. 2. ASTRON. Mikrometro bateko hari higikorra. Hari honek beste hari finko batekiko duen desplazamenduak astro baten itxurazko diametroa neurtzea ahalbidetzen du. 3. FIS. Erreostatoetako borne higigarria

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es cursor
  fr curseur
  en cursor
  port cursor

  Entzun:
  

  Kurtsorea mugitu edo testua toki jakin batean txerta dezakezu, kurtsorearen kontrolak ongi erabiliz. Zer aldatu da Blackberry 10en?

  

  kurtsore (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 9:44 am on 2014/11/28 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  erantatu 

  du ad. (B) Jaso; altxarazi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  erantatu, erantadu (V-oroz-arr ap. A; Añ, H), erantau (V-arr ap. A; Dv).

  1. “Alzar”, “levantar” Añ. Begiak zerura yaso ta erantadu. Añ EL2 84 (EL1 74 jaso).

  Hacer levantarse (de la cama). “Gazteak bart zarataka ibilli dira, auzoak erantetan (V-arr)” DRA.  Arren ez dagizuela erantau, ez iratzartu eragin bere laztana. “Ne suscitetis”. CantTP (V) 2, 7 (en la versión en dialecto de Marquina, irakori; Ur (G) eraiki, Echn yeiki).

  2. “Levantar algún testimonio” Añ.

  Sinonimoak: ad. Bizk. g.e.

  [altxatu]: altxatu (bat.), altzau (bizk.), jaso (Labayru Ikastegia)

  [altxarazi]: altxarazi, goitiarazi, haikarazi neol. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [bizkortu]: bizkortu, ernatu, korridu (bizk.), korritu (bat.), maneau//maneatu, mobidu (bizk.), mugitu (bat.) (Labayru Ikastegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. (B) levantar, alzar; hacer levantar
  fr lever,
  en lift, raise
  port alçar, levantar; fazer levantar

  Entzun:
  

  Begiak zerura erantau eta otoitz egiten eban. (bizk).  (Labayru Ikastegia)

  Ixi!, holako zaratakaz auzoko guztiak erantauko dozuz eta. (bizk.)  (Labayru Ikastegia)

  Ordua da laster eta erantau zaitez. (Labayru Ikastegia)

  

  erantatu (Photobucket, BenLahnger)

   
• 

  Maite 1:37 pm on 2014/11/27 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kaskajo 

  1. iz. Harri-kozkorra. 2. izond. Baldarra; zakarra, kaskagogorra. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘kaskailu’)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  kaskajo. v. 1 kaskailu.

  1 kaskailu (AN-ilzarb-olza, B, Sal; Dv (B)), kaskajo (G, Sal, R), kaskaju (Lcc), kaskaiu (AN-egüés), kaskaio (Sal, R), kaskali (B), kaxkeilu (Ae). Ref.: VocPir 127; Bon RIEV 1909, 24s; A (kaskaillu, kaskali); A Apend (kaxkeilu); Izeta BHizt.

  I (Sust.).

  Cascajo; cascajera. “Pedregal” Lcc. “Gravier” VocPir 127. “Cascajo, grava”, “piedra de arroyo” A.

  II (Adj.).

  1. (H). Pedregoso. Berzebát dá lur kaskállua arrizua. LE Urt ms. 34r (en la ed. de 1846, 96 kaskalla). Lur kaskallu arritsuan erortzen dana dirala aiek aditzen dutenian. Kortazar Serm 151.

  2. (G-azp, AN-larr), kaskajo (V-gip). Ref.: Inza EsZarr 177; Iz ArOñ; Asp Leiz2; Gte Erd 212. Terco, testarudo; de carácter fuerte. “Iracundo, cascarrabias (G-azp)” Inza EsZarr 177. “Aferrado al dictamen propio” Iz ArOñ. “De temperamento bruto” Asp Leiz2. Aita kaskallu baten zakarkeriak amildarazi ebela mutilla okerkerira. TAg GaGo 24. Jetxi zaitezte mando zarpatzu kaskallu gañetik. SMitx Unam 32. Kabia, naiz-eta aizeboladak gogorki astindu, adarrean eusten da kaskallu. LMuj BideG 50.

  3. (V-gip, G-bet), kaskaju (V-gip), kaskajo (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (kaskaillu); Zt (comunicación personal); Etxba Eib (kaskaju); Elexp Berg (kaskajo, kaskaillu). “Kaskaillu (G-bet), majadero, persona desconsiderada y poco inteligente” Zt. “De poco seso. Bere dotoretasun guztiagaz, kaskaju aundi bat” Etxba Eib. “De poco seso y algo gamberro. Etxat txokatzen ori eittia, kaskajo samarra be bada ta” Elexp Berg. “Grandullón y más bien tonto. Ermentarixan kriauakin ein juan burrukan: aundi kaskaillu bat” Ib. Beste aldi batzutan seme nagosia, erdizpordizko langille edo berez kaskallu samarra dalako, landarako izatea gertatzen da. Elizdo EEs 1929, 48.

  4. Pusilánime. Etzan motel eta kaskallu ibilli, bere bizkar artu zuen arazo zail ontan. Inzag RIEV 1933, 413.

  5. “Kaskaju, malo (V-gip)” Garate 2.a Cont RIEV 1933, 99.

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

  iz. [errekarria]: errekarri, harribil g.e.

  izond. [baldarra]: akets, alfer, antzegabe, antzekaitz, baldan, baldar, baldarrontzi, bihurri, dorpe, erlamando, kalamanka, makur, mangelo, moldakaitz, nagi, nagitsu, oker, tantar, trakets, zabar, barraka Ipar., eskalapoi Ipar., eskoil Ipar., kakola Ipar., kartalazo Ipar., laxo Ipar., malestruk Ipar., mandrain Ipar., total Ipar., trukes Ipar., alproja Heg., bagai g.e., egur g.e., aroi zah., aldrebes Heg. beh., flux Ipar. g.e., saskar Bizk. g.e., oiher Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. canto rodado, piedra de arroyo (2) izond. brusco, -a, bruto, -a; terco, -a, tozudo, -a
  fr (1) iz. galet (2) izond. brusque, (torpe, bestia) brute
  en (1) iz. round stone (2) izond. brute, abrupt, brusque, curt
  port (1) iz. seixo rolado (2) izond. brusco, -a

  Entzun:

  Zure dotoretasun guztiarekin ere, kaskajo hutsa zara! 

  kaskajo (Wikimedia Commons)

  kaskajo (Reuters)

   
• 

  Maite 7:59 am on 2014/11/26 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  irriabar 

  iz. 1 irribarre, irri.  2 ik. irri-karkaila. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  irriabar (AN ap. A; H).  Risa de burla. Oriei ere beren irri-abarretan, histetan ta langai gaistoetan eman naiez zatiren bat. Mb OtGai II 369.  Sonrisa. Irri-abarrik etzuan billatu. Ag G 160. Irriabar goxo eztitsuena bai irtengo ez irtengo. AEmil AndreM 32.

  Sinonimoak: iz. Naf.

  [irri-karkaila]: barre-algara, irri-karkaila (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es carcajada
  fr cri de joie, éclat de rire
  en loud laugh, guffaw
  port gargalhada

  Entzun:
  

  Ikusi zuenean, irriabar goxo bat irten zitzaion. 

  Urrutitik entzun zitezkeen jendearen irriabarrak, txistuak ta oihuak.

  irriabar (DevianArt CC, mariapeque)

  irriabar (FlickrCC, Claudia Sanhueza)

   
• 

  Maite 2:02 pm on 2014/11/25 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txantxar 

  iz. MED. Organismoko ehun gogorren lesio ultzerosoa, hortzetakoa bereziki. Hortzetan dentina eta esmaltea hondatu diren tokian gertatzen da.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  1  (V, arc. ap. A). “Arrapiezo, harapo” A, que cita a RS. Txamaratilla andia ta atorra txantxarduna. “Cabezón grande y camisa con arrapiezos”. RS 168.

  2  (V-ger-ple-arr-oroz ap. A; Zam Voc), txantxan (V-gip ap. A), txatxar (V-m ap. A). “Caries. Ardurea artu ezik, gauzarik gogorrenak bere beingoan galduten dira, aginak eurak txantxarrak jaten ditu (V-arr), no cuidándolas, se echan a perder pronto aun las cosas más duras; los mismos dientes los destruye la caries” A. “Txatxarrak jan deustaz matrailagiñik erdiak, neure ardurarik-ezagaitik, la caries me ha comido la mitad de las muelas, […]” Ib. Ta agorik ago atara ezinik / aginak txantxarrak ilak. Azc PB 351.

  3 “(V-gip), cresta de ciertas aves” A.

  4 “Beleño (V-arr). Txantxar-azi, simiente de beleño” A Apend.

  Sinonimoak: iz.

  [kariea]: karie, karies (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es caries
  fr carie
  en tooth decay, cavity
  port cárie

  Entzun:
  

  Txantxarrak jan dizkio haginak.

  

  txantxar (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 3:18 pm on 2014/11/24 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  urtemuga 

  iz. 1. Urtebetetzea. 2. Ik. urteurren.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

  [urteurrena]: urteurren, urteburu Ipar., urtegarren g.e., begintzarre, urtebetetze  (UZEI eta Adorez sinonimoen hiztegiak)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) cumpleaños, aniversario (2) aniversario
  fr anniversaire
  en (1) birthday (2) anniversary
  port aniversário

  Entzun:
  

  Ttirriki-ttarraka bagoaz aurrera. Gaur gure urtemuga da: Gaurko hitzak 6 urte bete ditu! Mila esker laguntzaile eta jarraitzaile guztiei!

  

  urtemuga (enriquemonterroza.com, CC)