Gaurko hitza

Updates from abendua, 2016 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:37 pm on 2016/12/25 Permalink | Reply
  Tags: J ( 83 )   

  jabaltasun 

  iz. Ipar. Baretasuna. Ur geldiaren antzeko jabaltasuna. Isiltasuna, bakea, jabaltasuna. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  jabaltasun (Dv). Tranquilidad, calma. Animako osasunaren aztarrenik seguruena, len esan dizudanez, pake ori da, ur-geldiaren antzeko iabaltasun ori. Or QA 185. Entzun dezagun Iñati Antiokiarrak ziona, Kristoren ixiltasuna, pakea, iabaltasuna. Ib. 185.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [baretasuna]: baretasun, lasaitasun, naretasun, sosegu, deskantsu Ipar., jabal Ipar., nasaitasun Bizk., donario Gip., trankiltasun g.e., sosegamendu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Ipar.) calma, tranquilidad
  fr (Ipar.) tranquillité, placidité, sérénité
  en (Ipar.)  calm, calmness; stillness; tranquillity (Br); tranquility (Am)
  port (Ipar.) tranquilidade, calma

  Ur geldiaren antzeko jabaltasuna. (Hiztegi Batua)

  

  jabaltasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 7:49 pm on 2016/12/24 Permalink | Reply
  Tags: N ( 60 )   

  neguburu 

  iz. 1 Neguaren hasiera, neguko solstizioa. 2 Neguaren bukaera. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  neguburu (L, BN, S ap. Lh).

  1. Comienzo del invierno, solsticio de invierno. “Solstice d’hiver” Lh. Negu-buruari ariotar uskurtzan beste eginkizun eta oitura batzuek dagozkio. JMB ELG 81. Uda-buru ezo ta negu buru ozkarbiak eskatu itzazu, nekazari. Ibiñ Virgil 71.

  2. Final del invierno. Negu-buruan bildur giñan ta / eman genien aletik. “Final del invierno”. Or Eus 84.

  3. Pleno invierno. Neguburuak naiz-eta berdin / elurrez garbiro jantzi, / elur au bean loi biurtzen da / goi ontan berriz iturri. EA OlBe 53. Txillardegi, berriz, udaberririk argienean abiatu da, negu buruan gelditzeko. MIH 301.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. solsticio de invierno
  fr solstice d’hiver
  en winter Solstice
  port iz. solstício de inverno

  Eta neguan neguburua, neguko solstizioa, gaurik luzeena, handik aurrera eguna luzatzen eta gaua laburtzen hasten zen. Eta da.  [Gaurik luzeena… neguburua!, Xegun Altolagirre (Xegun.eus, 2016-12-21)]
  

  

  neguburu (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 7:50 pm on 2016/12/23 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txoropito 

  izond. Heg. Lgart. Zoroxka, zentzu edo adimen gutxikoa. Gazte txoropito halakoak! Txoropito ziztrin batzuk besterik ez zarete zuek.  (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: izond.
  [baboa, ergela]: arin, babo, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lerdo, memo, ments, tonto, tontolapiko, tutulu, txatxu, txoriburu, zoroxka, zozo, zozoilo, tontolo Heg., bulunba Ipar., pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tetele Sort., zoro Sort., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe(ko) Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., lelo Bizk., memelo Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., pettux Lap., ganbelu Heg. beh., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e., haizebelats zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

  es (1) atolondrado, -a; precipitado, -a (2) casquivano, -a
  fr précipité, -ée, étourdi, -e, écervelé, -ée, hurluberlu, -e
  en foolish, feather-brained
  port (1) atordoado(a), precipitado(a)

  Snapchat eta Snow, irudi txoropitoen txat-aplikazioak. (Sustatu, 2016-12-23)]

  

  txoropito (Argazkia: Sustatu.eus, mold.)

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2016/12/22 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txadon 

  iz. Eliza, tenplu.

  Orotariko Euskal Hiztegia

  txadon (Bera, Zam Voc), txandon. Neol. creado por AG en 1897, de etxe ‘casa’ y deun ‘santo’ (AG 1063).

  Iglesia, templo. Cf. Basarri ZArg 1957, 218: “Iñolaz ez genduke Jaupa itza erabilliko ‘Meza’ izendatzeko, ezta txadona ‘eleiz’ ordez ere”; cf. tbn. MEIG VII 36: Jendeak, burutik orporaino alderdi-setaz loturik ez zegoen neurrian, gehiegizko zeritzanak ez zituen onartzen; batipat, ez zituen erabiltzen. Honako honen irudiko ipuinak ez ziren ipuina besterik. “Ze gabeukitan”, galde egin omen zion baserritar bati edozein kaletar ikasik, “izaten da jaupa txadon ontan?”. v. eliza, jauretxe (3). Tr. La forma txandon se documenta en G. Manterola (LEItz 59); cf. tbn. txandonzai en I. Goenaga. Eta gertatu zan, iru egun igazitta, txadonan idoro ebela (Lc 2, 46). AG 1418 (Arriand txadon; Ol yauretxe). Zein zaindari daukaten txadon bakoitzak. Ayerb EEs 1916, 190. Txadoneko (elexako) kanpantorretik. Altuna 15. Txadonan egin ziran otoiak / etziran ixan alperrik. Enb 134 (v. tbn. 33). Txadon-jai eder gurgarrijaurik / eztot entzun, ez ikusi. / Jaupa-eresi egillia zan / Mingolarra Josemari. Ib. 134 (207 tbn. txadon-jai). Aberrijan txadon donia. “Templo de la patria”. Laux BBa 8. Euskalerriko txadon eta basatxauno geienak Leen-elizan oi ziran deikun edo izenak dituzte. JMB ELG 104. v. tbn. Patria 1904, n.º 31 (ap. NeolAG). Euzkadi 18-12-1936 (ap. Alkain 161). Zait Sof 169.

  Sinonimoak: iz. neol.

      [eliza]: eliza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iglesia
  fr église
  en church
  port igreja

  Meza Nagusira lagundu omen zuen gure amak berea, eta meza-emaile eta predikari abade barri bat gertatu, apaiz gazte bat (izena ere esaten zuen gure amak, baina ez daukat gogoan). Garbizale porrokatua, nonbait. Sabindarra, erabat. Badakizue: “eliza” beharrean “txadon“, “meza santu” beharrean “jaupa done”, “apaiz” edo “abade” beharrean “jaupari”, eta abar.  [Berriro eta behin, Joxe Austin Arrieta (Txalaparta, 2013) Orr.: 68] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

  

  txadon (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:29 pm on 2016/12/21 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txaria 

  iz. Egurraren punta, haren zati meheena.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txaria. “(V-ger-m), punta de la leña, su parte más delgada. Egurrak, zelako lodi edo me-umeak, alako izenak daukaz: txaria meena, onezaz ikatzik ezin egin leike; adakia urrengoa, […]. En alguna parte (V-ger-m), gailli es aún más delgado que txaria” A.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es punta de la leña, su parte más delgada.
  fr pointe en bois
  en tip of the firewood
  port ponta de madeira

  Txariaz ikatzik ezin egin liteke. (5000 hiztegia)

  

  txaria (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 11:49 pm on 2016/12/20 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  puzgo 

  iz. (B) Gorputzaren edozein aldetan ager daitekeen handitua. Ubeldura eta puzgo nabaria zituen kopetean. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  puzgo. “(V-ger), hinchazón. Ausitutxuago daukazu gaur matraillea: atzo bildurtu zeikean bat, ain zeukan puzgo andia!” A.

  Sinonimoak: iz.
  [puzgo] : hantura, handitu, handitsu (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (B) hinchazón
  fr (blessure) bosse
  en swelling
  port inchaço, inchação

  Ubeldura eta puzgo nabaria zituen begian.

  

  puzgo (Argazkia: youtube.com)

   
• 

  Maite 11:12 pm on 2016/12/19 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  moñoña 

  adj. Lgart. Emakumeez edo animalia emeez mintzatuz, polita. Ik. moñoño. Neskatxa moñoña. Ahuntz moñoña bat eman zion erreginari.  (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (adkor.) (emakumezkoei zuzendua) cariño, encanto, querida (2) adj. linda, bonita.
  fr (1) iz. (adkor.) chéri, chérie (2) adj. belle
  en (1) iz. (adkor.) darling, dear, honey, love (2) adj. beautiful, cute, sweet
  port  (1)  iz. (adkor.) querida, meu bem (2) adj. linda, bonita

  Ze neskatxa moñoña!

  

  moñoña (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)