umatu
ad. 1. du Ipar. Jipoitu. Bi soldaduk umatu eta eho zuten. 2. da ad. Umea(k) egin. Udaberrian edo udazkenean umatzen diren behiek udan umatzen direnek baino esne gehiago ematen dute. Ardi guztiak umatu zaizkigu. (Hiztegi Batua)
Sinonimoak:Â ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) du ad. [jipoitu] (Ipar.) apalear, sacudir, golpear (2) du ad. Ik. umotu (3) da ad. engendrar, procrear; parir (4) da/du ad. (batez ere Ipar.) ablandar(se), reblandecer(se)
fr (1) du ad. [jipoitu] (Ipar.) battre, moudre (2) da ad. engendrer, procréer ; mettre bas (3) da/du ad. (batez ere Ipar.) (se) ramollir
en (1) du ad. [jipoitu] to beat, to thrash, to hit (2) da ad. [umedun gertatu] to become pregnant; to procreate, to reproduce; to give birth (3) da/du ad. [bigundu] to soften
port (1) du ad. [jipoitu] (Ipar.) espancar, apalear (2) du ad. Ik. umotu (3) da ad. e engendrar, gerar; parir (4) da/du ad. (batez ere Ipar.) abrandar-se, amolecer
Alde batetik zenbait hegazti urtar daude, esate baterako, ubarroi handia, murgil handia, eta txilinporta txikia. Lehenengoak ez du gure artean kumatzen, baina sarri ikusiko dugu gure kostaldean, erreketan eta hezeguneetan. Murgil handia eta txilinporta txikia, berriz, podizepiformeen taldekoak dira eta Euskal Herriko hezegune gehienetan ikusi daitezke. Bikote gutxi batzuek, gainera, kumatu ere egiten dute Euskal Herrian. [Zazpi txori-espezie berri argitaratu ditugu: txilinporta, sai zuria, mokozabala, zikoina,…, (Txoriak.eus, 2017-2-27)]
umatu (Argazkia: Txoriak.eus)
asarasua 7:43 am on 2017/03/10 Permalink
Eskerrik asko berba hori jasotzearren. Uste nuen nahiko erabilera arruntekoa zela (hala darabilt nik, fakultatean ikasi genuenetik, Biologia fakultateko irakasleren bati jasota: Txurruka? Altonaga? Elosegi?), baina egunotan konturatu naiz ezetz, jende askok ez duela ezagutzen. Niretzat ere ikasbidea izan da zure aukeraketa hori, “kumatu”ren aditz erregimen zuzena ikasteko balio izan didalako. “Kumatu dira” eta ez “kumatu dute”, orain arte erabiltzen nuen moduan. Hori bai, oraingoz jarraituko dut “kumatu” erabiltzen, eta ez “umatu”, niretzat animaliek “kumak” (kumeak) izaten dituztelako, eta ez “umeak”. 😉
Mila esker!
Maite 9:59 pm on 2017/03/10 Permalink
Eskerrik asko zuri! Joango gara ziur Txoriak.eus-etik gehiago ikasten… 🙂