Updates from uztaila, 2019 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 10:13 pm on 2019/07/31 Permalink | Reply
    Tags:   

    minantz 

    iz. g.er. Oinazea, gaitza. Minantz bat, ezin senda daitekeena. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    minantz (A, que cita a Lard), minantza, minantze (Izt, H, A (que cita a Ur)), minatza (-atz A, que cita Izt C).

    Enfermedad, mal, dolencia. “Dolor, mal, minantze. Metafóricamente, vicio” Izt 40r. “Minantze bat da ezin sendatua, c’est une sorte du mal inguérissable” H. Txit nekez miñanze au sendatzen da. AA III 627. Dakuskun oraiñ nolako miñanzea dan bekatuan erortzeko oitura. Ib. 498. Minantze bat ezin sendatu ditekeana. Ib. 422. Nola ez daben uste iñon ere dala miñantza onentzako sendarri eragilleagorik. Izt C 103. Ardiak izan oi dituzten eritasun eta minatza gaiztoen izenak. Ib. 221. Jai-eguna joan orduko gaxo, elbarri, itsu, mutu, gor eta beste miñantzik zeukan guzia Jesus-eronz abiatu zan. Lard 378. [Jesusek] sendatzen zuela miñantze guzia eta eritasun guzia errian. Ur Mt 4, 23 (He, TB langidura, Ur (V) gatx, Leon oinhaze). Emakume ari bere elgaitz edo miñantza bereala kendu zion. Arr Orac 463. Edozein zauri edo miñ-antza bildurgarriak dirade beti edari-galgarrietan oitutakoentzat. Ayerb EEs 1916, 32. “Miñántza, algo de dolor” Iz ArOñ. “Miñantz, dolorcillo. Miñantza sentitzen dot sorbaldan” Elexp Berg.

    Sinonimoak: iz. g.e.

        [gaixotasuna]: eritasun, gaitz, gaixotasun Heg., gaixo Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. inclinación, propensión (2) iz. dolencia, enfermedad
    fr (1) iz. inclination, propension, tendance (2) iz. maladie
    en (1) iz. inclination, tendency, bent, propensity, tendency (2) iz. illness, sickness, disease
    port (1) iz. inclinação, queda (2) iz. doença, enfermidade, mal

    Minantz bat, ezin senda daitekeena. (Hiztegi Batua)

    minantz (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 10:34 pm on 2019/07/30 Permalink | Reply
    Tags:   

    otalur 

    iz. 1 iz. Otea eta kideko landareak dauden eremua. 2 iz. Otea egon den lurra. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    otalur (-th- BN-mix ap. A). “Páramo, erial cubierto de retamas, juncos, árgomas, etc.” A. Otalur ixilean. ‘Lande’. Or Mi 60. Zeru neurribagea otalur izugarrietan. ‘Savanes’. Ib. 143. (V-gip). Ref.: Iz ArOñ; Elexp Berg. “La tierra donde ha habido árgoma, bastante buena para el cultivo” Iz ArOñ.

    Sinonimoak: iz. g.e.

        [basalekua]: basabazter, basaleku, basamortu, desertu, lekaro g.e., mortu g.e., eremu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. páramo (2) iz. (Ekol.) landa
    fr iz. steppe; plateau désertique; (terreno yermo) désert m.
    en iz. (=brezal) bleak plateau, high moor; (=descampado) waste land
    port iz. charneca; (terreno não cultivado) urzal, urzedo sm

    Zeru neurrigabea otalur izugarrietan (Elhuyar Hiztegia)

    otalur (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:03 pm on 2019/07/29 Permalink | Reply
    Tags:   

    beldurgarri 

    iz. 1 adj. Beldurra eragiten duena. Ik. izugarri; ikaragarri. Begirada gaizto eta beldurgarria. Trumoi hots beldurgarria. Hitz andana luze eta beldurgarria. Atso hauek beldurgarriak izaten dituk. 2 iz. Beldurra sortzen duen gauza. Ez dela inor zorionekoa, bihotzean beldurgarriren bat dagoen bitartean. Zigorrada, agiraka eta beldurgarri guztiak alferrak dira. 3 (-en atzizkiaren eskuinean, artikulurik eta kasu markarik gabe). Laster, hemen geldituko nauk hankaz gora, handi eta txikien beldurgarri. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: izond.

        [izugarria]: beldurgarrizko, ikaragarri, izugarri, lotsagarrizko, larderiatsu Ipar., lazgarri Ipar., lotsagarri Ipar., ahalkeizun Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz./izond. terrible, temible, terrorífico, -a, aterrador, -a; espantoso, -a; atroz
    fr iz./izond. redoutable, effrayant, -e, effroyable, terrible
    en izond. terrifying, frightening; fearsome
    port adj terrífico(a), adj aterrador(a)

    Kanpora begiratu eta paraje beldurgarri hura ikustean, kantatzeko gogoa kendu zitzaion. [Postariak bi aldiz deitzen du beti, James M. Cain (Xabier Olarra), Igela, 2003] (Egungo Testuen Corpusa)

     

  • Maite 7:25 am on 2019/07/28 Permalink | Reply
    Tags:   

    basabazter 

    iz. 1 iz. Kaletik urrun dagoen auzoa edo aurkintza. Nire gorputza aspaldian ere basabazterren batean deseginda dagoelakoan. Oihan eta basabazterretako aire garbia. 2 iz. Ipar. Baserria. Bai hirietan, bai basabazterretan. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    basabazter (V-gip, B, S ap. A; Hb ap. Lh, Dv), baso-bazter, baso-baster.

    Desierto, lugar despoblado. “Basa-bazterr-ak, abdita, lieux écartés et sauvages” Dv. “Apartado, desierto” A. v. basamortu. Agar baso-bazter batera zanean, aingeru batek esan zion: Nondik zatoz, eta nora zoaz? Lard 17. Ordea ai, nere gorputza aspaldian ere basa-bazterren batean deseginda dagoelakoan zaute. Arr GB 76. Maria Birjina thonagabia agertü zen Lurdeseko basa bazter batetan. Ip Hil 208. Bat orrek be aldeko urietan, da beste orrek baso basterreko txabola ta mendi gaillurreko etxetxoetan, esan bear dozue. Ag AL 52. Ontzi batean sartu ta Betsaida ondoko basa-bazter batera yoan zan. Ir YKBiz 208. Gure aitak mana yan zuten basa-bazterrean. Ib. 217. Ni naiz basa-bazterrean oiuz ari danaren mintzura. Ib. 51. Aiek zerutik beira daude / nere sorterriari: / ni berriz basabazter ontan / nigarretan naiz ari. Ir in FlorC 197. Oihan eta basabazterretako aide garbiari esker, osasuna hobekitzen ari zitzaiolakoan zegoen. Mde Pr 136. Har itzazue hiru lagun –senarra, emaztea eta lapurra– eta bil itzazue elkarrekin basa-bazter batean. MEIG I 130.

    (S ap. Lrq; Lecl, H). Núcleo de población apartado. “Hameau” Lecl y Lrq. “Bai hirietan eta bai basabazterretan, dans les villes et aussi dans les campagnes” H. v. baserri. Hasirik Jesüs-Kristen Bikaritik, zuñen erranak mündü oroz errespeitüreki behatürik beitira, basa bazterretako azken artzañetara-drano. CatS V. Bai hirietan, bai basabazterretan. Ib. IX. Karrika nahastatuxe da, bainan garbi dago basa bazterra. Lander RIEV 1907, 430. Orai artino hiriko eta basabazterreko botz emailek izentatzen zutien kontsellerrak oro batetan. Eskual 10-4-1908 (ap. DRA). Nola ere baitzen, basa-bazter baketsu hori zorigaitzari ez zegokion. Mde Pr 96.

    Sinonimoak: iz.

        [basalekua]: basaleku, basamortu, desertu, lekaro g.e., mortu g.e., otalur g.e., eremu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. lugar apartado/despoblado/solitario
    fr iz. endroit isolé
    en iz. lonely place
    port iz. lugar isolado

    (…) basabazter moldegabe bat zeharkatu dute, eta gero aldiri sastrakatsu bat…  [Isil-mandataria, Jean Echenoz /Gerardo Markuleta (Meettok, 2016)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    basabazter (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 8:46 pm on 2019/07/26 Permalink | Reply
    Tags:   

    gozatu 

    iz. gozatu, goza, gozatzen 1 da/du ad. Zerbaitek eskaintzen duen atseginaz edo onuraz jabetu. Nahi dugu egiazko argiaz gozatu. Munduko atsegin guztiez gozatzen ziren. Guk gozatu beharko genukeen aberastasuna hark gozatzen du. Maitasun horren berotasunaz luzaz dezatela goza. Haren emazteaz gozatzeagatik. Bere zorion berria eragozpenik gabe gozatu ahal izateko. || Horiek ikusi eta txit gozatu zen. Goza gaitezen lurreko atseginetan. 2 da/du ad. Gozoago, eztiago bihurtu, gozotasuna hartu edo eman. Ura azukrez gozatu. 3 da/du ad. Eztitu, ematu, leundu. Haserrea gozatzeko. Jauna, goza itzazu ene atsekabeak. Jende asaldatu hura gozatzeko eta baketzeko. Loak gozatu du nire buruko mina. 4 du ad. Janariez mintzatuz, zapore atseginagoa izateko behar dituzten gozagarriak gehitu. Ik. ondu. Aza-lapikoa, urdai eta okela gazituaz gozatua. 5 du ad. Lurrez mintzatuz, ongarritu; harrotu edo xehatu. 6 du ad. Burdinaz edo burdinazko lanabes edo armez mintzatuz, beharrezko gogortasuna eta malgutasuna eman. Ezpata gozatu. 7 du ad. Musika-tresnez mintzatuz, tonu egokian jarri. Gozatu zuen bere gitarra. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [zerbaitek eskaintzen duen atseginaz jabetu]: gozo hartu Ipar., goxatu adkor., gozartu g.e.
    [eztiago bihurtu]: apazegatu, ematu, eztitu, goxatu adkor., amoratu zah.
    [ondu]: maneatu, ondu, goxatu adkor.
    [burdinazko tresnei beharrezko gogortasuna eta malgutasuna eman]: goxatu adkor.
    [musika-tresna bat bere doinuan jarri]: tonuan jarri, afinatu Heg., goxatu adkor., aurrindu
    [gozarazi]: goxatu adkor.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es 1 da ad. (objektua -z kasu-atzizkiaz) gozar, disfrutar; sacar provecho, usufructuar 2 da/du ad. endulzar(se), azucarar 3 da/du ad. consolar(se), aliviar(se), calmar(se), dulcificar(se); suavizar(se); acariciar 4 du ad. deleitar, hacer disfrutar, hacer gozar 5 du ad. gozar/poseer sexualmente 6 du ad. gozar, disfrutar; sacar provecho, usufructuar 7 du ad. [janariak] sazonar, condimentar, aliñar 8 du ad. [lurrak] abonar, estercolar 9 du ad. (Teknol.) templar, dar buen temple 10 du ad. (Kir.) [pilota] gozar 11 du ad. (Mus.) [musika-tresna] templar, afinar

    fr 1 da/du ad. (-z) jouir, profiter ; tirer profit, avoir l’usufruit de 2 da/du ad. (s’)adoucir, (s’)agrémenter 3 da/du ad. (se) consoler, (se) soulager, (se) calmer, (se) tranquilliser 4 du ad. (se) délecter, faire profiter, faire jouir 5 du ad. [janariak] assaisonner, condimenter 6 du ad. (Nekaz.) engraisser, amender 7 du ad. (Teknol.) tremper 8 du ad. (Kir.) brosser 9 du ad. (Mus.) accorder

    en 1 da ad. to enjoy 2 da ad. to subside, to become calmer/quieter 3 da ad. to become/get sweet 4 du ad. to sweeten, to sugar, to add sugar 5 du ad. to relieve, to alleviate; to mitigate 6 du ad. [janaria] to flavour, to taste 7 du ad. [pilota] to hit the pelota well with one’s hand 8 du ad. (Mus.) to tune

    port 1 da ad. (objektua -z kasu-atzizkiaz) gozar, desfrutar 2 da/du ad. adoçar 3 da/du ad. consolar-se, aliviar-se, acalmar-se 4 du ad. deleitar 5 du ad. gozar 

    Gozatu etapa berriaz! #gaurkohitza 

    gozatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:34 pm on 2019/07/23 Permalink | Reply
    Tags:   

    zalagardatu 

    ad. zalagardatu, zalagarda, zalagardatzen|| (du) desitxuratu. (Egungo Euskararen Hiztegia)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zalagardatu (G, B; Izt 98r, Hb ap. Lh), zalardatu (AN-larr). Ref.: A; Asp Leiz2 (zalardatu); Izeta BHizt2.

    1. Estropear. “Principiar, hacer bien una cosa y dejar muy mal o en peor estado” Izt 98r. “Echar a perder un trabajo” A. “Hacer un mal trabajo. Artayorrara yoan da alor guzie zalardatu due!” Asp Leiz2. “Azkenean dena zalagardatu dugu” Izeta BHizt2. Gisa onetako naspilla moldakaitzakin zalagardatu nai izan zituen zenbaitek orduraño bear bezala apainduak zeuden bide zuzen egokiak. Izt C 419.

    (Part. en función de adj.). Tortika pilla bat ain zalagardatua, naspillatua eta galkitatua [dirudi izkribu ark]. Izt D 48. Darauskiola marmariza bat ain zalagardatua eta arrotza euskaldunentzat nola izango litzakean txinoen itzkuntza. Ib. 36.

    2. “(AN-5vill), engañar” A. (H), zalagartu. (Part. en función de adj.). Engañoso, traicionero. Bañan etzitzaiozkan asko baliatu bere asmakari zalagartuak. Izt C 407 (Harriet copia zalagardatuak).

    3. Revolucionar, trastornar, perturbar. Portugalko eta Andaluziako itsasaldeak zalagardatuak zeuzkan korsuan zebillen ingeles urugullusu batek, zeñak zerabiltzkien bi ontzi […], eta oekin ikaratzen zituen alde artan zebiltzen ugarotar guztiak. Izt C 431 (Harriet traduce “épiait tenant en observation”). Kantauriako eta Galiziako itsasaldeak zalagardatuaz zebillen Franzes eskuadra. Ib. 441.

    4. zalardatu (AN-larr). “Desordenar, hacer un revoltijo de cosas” Asp Leiz2.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es du ad.  (1) engañar, burlar, trampear  (2) estropear
    fr du ad. (1) duper, séduire (2) casser, abîmer
    en du ad. (1) to deceive; to cheat; to trick (2) ruin, break, destroy
    port du ad. (1) enganar, ludibriar, burlar (2) estragar

    Azkenean dena zalagardatu dugu. Izeta BHizt2.  (Orotariko Euskal Hiztegian)

    zalagardatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:49 pm on 2019/07/22 Permalink | Reply
    Tags:   

    mokokaldi 

    iz.Adkor. Errieta, liskarra. Gaurko bilkuran mokokaldi ederra izan da hautetsien artean. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    mokokaldi (G, AN, L, BN, S ap. A; Dv, A Apend), mokoka-aldi. Disputa. Ilobak eta biek mokoka-aldi franko ematen zutelarik, elkharrekin trinkatuz. Elzb PAd 69.

    Sinonimoak: iz.

    [liskarra]: ahakar, anabasa, birrinbili-barranbala, demanda, errieta, errietaldi, etiketa g.e. , gorabehera, iskanbila, istilu, kimera, lipizta, liskar, liskarraldi, mokoka, tirabira, tirabirako, zalaparta, zaparrasta, aharra Ipar., eskatima Ipar., karmañola Ipar., kasaila Ipar., tarrapata Ipar., xaribari Ipar., astrapala Bizk., baraila Bizk., droga Bizk., lazka Bizk., ardaila Gip., matxetin Gip., sesio G-N, kalapita Ipar./Naf., bilaxka Zub., armonia beh., desditxa beh., matrikula beh., atarrapuzka g.e., ausiabartza g.e., liskarreria g.e., zirriparra g.e., ahaka zah., ateleka zah., matraka Bizk. beh., okasio Gip. beh., haparka Ipar. g.e., despita Gip. g.e., biahore Ipar. zah., debadio Ipar. zah., disputa Ipar. zah., atralaka Bizk. zah., bilaka Zub. zah., arroitu Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. disputa, trifulca, riña
    fr
    en
    port

    Gaurko bilkuran mokokaldi ederra izan da hautetsien artean.  (Hiztegi batua)

    mokokaldi (Argazkia: J.J.Guillén / Efe)

     

← Older posts

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel