Gaurko hitza

Updates from urtarrila, 2020 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:49 pm on 2020/01/31 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  egubakoitz 

  iz. Bizk. Ostirala. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  egubakoitz.

  (V-gip; Lar in Aq 1470, Hb, H (V)), egubakotx (V-gip; Añ), eguakoitz (V-gip), eguakotx (V-ger-gip), eguakitz, eguaikoitz (V-gip), eguaikots (V-gip), eguekitz (V-gip), eguekotx (V-gip), egoikotz, eubakotx (V-ger), ebeikutz (V-gip), ebaikutz (V-gip), ebaikotz (V-gip), ebakotx (V-ger). Ref.: A (egubakotx); EI 335; Iz ArOñ (ebéikutz) UrrAnz (astélena). Viernes. Cf. ebiakoitz. v. ostiral, bariku. Egubakoitza edo Barikoa, ta Zapatua. Cb EBO 47. Egubakoitz edo bariaku-arratsalde baten. A BeinB 75. Bariku edo egubakotxa. A Txirrist 197. Egoikotzeko (ostiraleko) azoka egunean. Ag G 247. Beren izenak (ortzirala, ostirala eta eguakitza) ala esan nai digute. JMB ELG 78. Txala jaixoten danian, lenengo Ebaikotzean eiten xako etxeko señalia (V-gip). Gand Eusk 1956, 211.

  EGUBAKOITZ SANTU. Viernes Santo. Ebaikotz santu egunean. (V-gip). Gand Eusk 1956, 222.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [ostirala]: ostiral, bariku Bizk., ortzirale L-N (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. viernes
  fr iz. vendredi
  en iz. Friday
  port iz. sexta-feira

  Egubakoitz gauetan kopa batzuk hartzeko ohitura zuen. #gaurkohitza

  

  egubakoitz (Argazkia: Pexels, Pixabay Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:19 pm on 2020/01/29 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  soberaxe 

  adb. Ipar. Gehiegitxo. Ik. soberaxko. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  SOBERAXE (L, BN, S; Lh; H), SOBRAXE (H). Ref.: Lh; Lrq. a) (Con verbos). Un poco demasiado. “Un peu trop” Lrq. v. soberaxko. Eta ikhusirik andere urguillutsu bat bere buriaren, bilhoen […] eta gorpitziaren soberaxe edertzen […]. Tt Onsa 109. Gaitz da jan-edanetan ahoko gostuari sobraxe ez behatzea. Dh 54 (v. tbn. 75). (Con adj.). Errumeko kolazioniak zoin baitira soberaxe handi eta anple. Tt Arima 59. Hari iduri zaiko balena anderia / soberaxet dela lodia. Arch Fab 183. Nik egin dutan lana enetako sobraxe gogor izan da nore adin andiagatik. ‘Un poco demasiado duro’. ZMoso 89. b) (Soberaxe izan, en 3.ª pers. sing.). Ser algo excesivo. Kotoin marratu, angeles xuria, / etzaie aski gainekotz propia. / […] Pekina da sobraxa [sic], perkala gutixe. Rob in BertsZB 185. Buru bat galtzen duenarentzat, hori bera soberaxe da. Dv Lab 214. Eiheazaiñ bazia behar da lakhatü / bena sakü hüstia soberaxe düzü. Xikito 2. Hortakotz, lehenbizikorik aiphatu ditugun zazpi hiriak balitazke aski, soberaxe kasik. JE Bur 48. (Con aux. bipers.).Parecer algo excesivo. Hau, diotzo, zaitak soberaxe. Gy 101.

  Sinonimoak: adond. Ipar.

  [soberaxko]: askotxo, gehiegitxo, gehiegixko, larregitxo, soberaxko Ipar., lartxo Bizk., gehitxo beh., gehixko beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Ipar.) (un poco) demasiado
  fr adb. (un peu) trop
  en adb. (a little) too much
  port adb. (um pouco) demais

  Soberaxe iduritzen zait. (Elhuyar hiztegia)

  

  soberaxe (Argazkia: SocialButterflyMMG, Pixabay CC0)

   
• 

  Maite 10:43 pm on 2020/01/28 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  errainu 

  iz.  1 iz. (Argi) izpia. Eguzkiaren errainuak. Bere aurpegitik argi errainuak botatzen zituela. 2 iz. Itzala. Errainu artean bizi zen amesgile hura. Mundu hau ez da egiazki bizi den Munduaren errainu ahuldu bat baizik. (Hiztegi Batua

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [argi-izpia]: izpi, arraio Ipar., inar Ipar., zirrinta Ipar., leinuru Zub.
  [itzala]: geriza, itzal, itzaltasun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. rayo; reflejo, destello; proyección, imagen (2) iz. sombra
  fr iz. rayon [de soleil]
  en (1) iz. [izpia] ray; reflection (2) iz. [itzala] shadow
  port (1) iz. raio; reflexo; lampejo; projeção (2) iz. sombra

  Ilargiaren errainu zilartsuak ardora zirudien itsasgainean. [Azkenaz beste, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  errainu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:43 pm on 2020/01/27 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  larde 

  izond. (zah.) Koldarra, beldurtia.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1. (SP→Dv, A, H). ” Lardea, appréhensif. Larde naiz horren egitera, j’appréhende de faire cela” SP. “1. craintif, qui a peur; 2. timide, qui a une honte honnête de ce qui blesse la pudeur” H (que cita los dos ejs. de Oihenart).
  Gero ahutz-araldea, / potarentzat lardea. O Po 35. Etziren ber zu batere / larde, gaurgoitik, oinaren / puntan bihotza duenaren. Ib. 44.
  2. “(Sust.) (SP, O), appréhension, peur” Dv (pero no aparece como sust. en ninguno de los dos).

  Sinonimoak: izond. zah.

  [beldurtia]: beldurti, bihozgabe, ikarakor, ikarati, izukor, izuti, koldar, txepel, izipera Ipar., lotsakor Ipar., oilobusti Ipar., makal Bizk., kakati beh., kakatsu beh., beldurbera g.e., beldurkor g.e., lepozale g.e., ihabali zah., lotsor Zub. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. cobarde, medroso, -a; temeroso, -a
  fr izond. poltron, -onne ; lâche
  en izond. coward, chicken
  port izond. covarde; temeroso, -a

  -Hago isilik, oilo larde hori! #gaurkohitza

  

  larde (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:22 pm on 2020/01/26 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  papagai 

  iz. Hegazti igokaria, atzapar oratzaileak, moko handi sendo kakotua eta kolore biziko lumak dituena, giza ahotsa imitatzeko gai dena (Psittacula sp.). Ik. loro¹. Papagai emea. Afrikako papagaia. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  papagaio. (AN-egüés-ilzarb-olza, Ae, Sal, R; Lcc), papagai (L, BN, S; Volt 103, SP, Urt Gram 10, Ht VocGr 401; ph- Foix ap. Lh.). Ref.: Bon-Ond 144; VocPir 468; Lh (papagai, phapagai). Papagayo. “Perroquet” SP, Urt y Ht VocGr. . Ximiñoak ere eta papagaiak ekhartzen baitituzte. SP Phil 202 (He 204 papagaiak; Echve Dev 238 loroak). Loro edo papagaio deritxan egazti bati irakasi eutseen esaten . Ave Maria. Añ MisE 137.
  

  Sinonimoak: iz.

      [hegazti igokaria]: loro Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) papagayo, loro (Psittacula sp.)
  fr iz. (Zool.) perroquet
  en iz. (Zool.) parrot
  port iz. (Zool.) papagaio

  Papagai baten antzera gauzak errepikatzeko joera zuen.  #gaurkohitza

  

  papagai (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:40 pm on 2020/01/25 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ikusmin 

  iz. 1 iz. Ikusnahi bizia. Ik. ikusgura; jakin-min; jakin-nahi; jakingura. Jende ugari bildu da kaira, ikusminak zirikatuta. Ikusminak jakin-nahiaren itxura hartzen duenean. Etortzekoaren ikusmin handiz geunden. Haren ikusmin handi batekin hiltzen naiz. 2 (Izenondo gisa). Emakume ikusmin asko izan ginen eraztun hori ikusten. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ikusmin.

  1. (G-nav; SP, Dv; -kh- L-côte, BN; H), ekusmin. Ref.: A; Ond Bac (ikusmira). Curiosidad, deseo de ver. ” Haren ikus-min handia dut, j’ai grand désir de le voir” SP. ” Ikusmina duna, el curioso” Ond Bac. Errozue haren ikhus min handi batekin hiltzen naizela. Ax 329 (V 218). Jangoikoaren ikusmines (240). LE-Ir. Aingeruek berek dute zure ikhusmin handia. Rob (ap. H). Bereziki Jerusalemera zuten beren ikusminaren lehia. Zby Pel 5. Apezen bat, ekusmiñez […] arpegia zomorroz estalita ibili ezpa-zan beintzat. Eguzk RIEV 1927, 426. Bidean oztopatu zitzakeanen ikusmiña eragoztearren. TAg Uzt 100. Ipernuko ikusmiñak ninderaman zoko bildurgarrietara. Or Aitork 56. Ikuskarien ikusmiñean erori ziran. Ib. 299. Beste millaka asko dabil egun guztietan, mundu zabal guztietatik, ikusmiñez. Gerrika 250. Gure ikusminak ez zuen bazter horietan mugarik. Larre ArtzainE 154. En DFrec hay 3 ejs. de ikusmin.
  v. tbn. Inza Azalp 32. Ldi IL 71. + ikusimin. Zu ikusmin dizut. Or BM 48. Kale zaarrak ikusmiñez, laguntzarrak agurtu guraz. Erkiag Arran 181. Zu ikusi-miñez. Gand Elorri 140.

  2. Curioso, deseoso de ver. Egia da ni ikusmiña nazana. Ag Ioan 181. Emakume ikusmin asko izan giñan zuenean eraztun ori ikusten. Ag Kr 193. Izarñoak ere, poz-dardaraz, biguin, / aingeru bailiran, zerutik ikusmin. SMitx Aranz 173.

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

   iz  [ikusteko gogoa]: ikusmira, ikusnahi, ikusgura Bizk.

   izond. [ikusteko gogoa duena]: ikusmira, ikusnahi, ikusgura Bizk., begiluze, kurioso beh., ikusbera jas., kurios Ipar. zah., begi-luze

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. ansia de ver, gran curiosidad (2) izond. ansioso de ver, muy curioso
  fr iz. désir de voir, curiosité
  en iz. longing to see; great curiosity
  port iz. curiosidade

  Jakin-min eta ikusmin handikoa izaki, munduan zehar abiatu zen jakituria bila. [Mila gau eta bat gehiago, Anonimoa / Patxi Zubizarreta (Erein, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ikusmin (Argazkia: Hans, Pixabay Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:59 pm on 2020/01/24 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zeharkatu 

  ad. 1 du ad. Zeharka igaro, alderik alde igaro. Soroak eta sagastiak zeharkatuz, mezatara doaz baserritarrak. Itsasoak zeharkatu. Oinez abiatu ziren muga zeharkatzera. 2 du ad. Zeharka jarri. 3 da ad. g.g.er. Alboratu. Astoa bidetik zeharkatu zen. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [trabeskatu]: trabeskatu

      [alboratu]: g.e.zehartu zah.

      [alderik alde igaro]: zehartu g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. atravesar, poner al sesgo, cruzar (2) da ad. ladearse, desviarse; descarriarse (3) du ad. cruzar, atravesar; surcar
  fr (1) da/du ad. mettre en travers (2) da ad. dévier, s’égarer (3) du ad. traverser, franchir
  en (1) du ad. to span (2) du ad. to cross; traverse; [itsasoa] to sail (3) du ad. to penetrate
  port (1) (2) (3)

  Basamortua zeharkatuko dugu. (Elhuyar hiztegia)

  

  zeharkatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)