Gaurko hitza

Updates from urtarrila, 2020 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:55 pm on 2020/01/23 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bilakaide 

  iz. Zub. Zah. Lehiakidea; etsaia. Ik. bilakari.   (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bilakaide.
  1. (-lh- S ap. Lrq ; A, H). Contendiente. “Brouillés, ennemis (familles ou individus)” Lrq. “Contendente, campeón” A (que cita a O). Han iarririk ararteko, / Bilhakaiden baketzeko, / Igor zezan arno-bilha / Pikoekin ezkontzeko. ‘Les deux champions’ . O Po (ed. Michel) 243.
  2. (-lh- H, A).Disputa. (Acepción nacida de una mala interpretación de Harriet del ej. de Oihenart). ” Bilhakaidea, eskatima, liskarra, aharra, bilhaka” HeH Voc. ” Bilhakaiden baketzeko, […], pour apaiser les querelleuses ou les querelles (bilhakaidea peut dériver de bilhaka-idea, compagne de dispute, querelleuse; et aussi simplement de bilhaka et termin. aidea)” H. “Lucha, disensión” A (que cita HeH). Iuduak beraz berriz ere bilhakaidetan hasi ziren, beren artean, solhas haukien gainetik. HeH Io 10, 19 (He eskatima bat).

  Sinonimoak: iz. Zub. zah.

      [liskarkidea]: liskarkide (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. contendiente, que disputa.
  fr iz. adversaire
  en iz. contender
  port iz. contendor, competidor

   Ez dut zure bilakaide izan nahi. #gaurkohitza

  

  bilakaide (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:25 pm on 2020/01/22 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aterpe 

  iz. 1 iz. Euritik begiratzeko babeslekua. Aterpe bila. Aterperantz joan zen. 2 iz. Babesa. Bideko etxe batean eskatu zuten gau hartako aterpea. Hirian gelditu behar izan dut, ahaide baten ostatuan aterpe harturik. Ogia bezain beharrezkoa da aterpea. Ni izan naiz hegazti mota guztien jantoki, aterpe eta logela. 3 iz. Irud. Zugan dut ene aterpea. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  

  [aterpe] : babes, babesleku, babes-etxe, estalpe, gordeleku (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. refugio, albergue, alojamiento; lugar cubierto (2) iz. (hed.) amparo, refugio, cobijo
  fr (1) iz. abri, refuge, auberge (2) iz. (hed.) protection, appui, soutien
  en (1) iz. [lekua] refuge; shelter; accommodation (2) iz. [babesa] refuge, shelter, protection
  port (1) iz. refúgio, abrigo (2) iz. (hed.) abrigo

  Ogia bezain beharrezkoa da aterpea.  (Hiztegi Batua)

  

  aterpe (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:04 pm on 2020/01/21 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  pausatu 

  ad. pausatu, pausa/pausatu, pausatzen || 1 da ad. Batez ere Ipar. Atseden hartu. Eta zazpigarren egunean pausatu zen. Pausatu behar denean lanari lotzea. Lo egiten dute pausatu gabe, irri egiten dute alegeratu gabe. Fededun hilen arimak bakean pausa daitezela. Ez dut orain artean bilatu non pausa, bidearen luzea ez dakidan luza. 2 da ad. Batez ere Ipar. Hil. Gaitza hezurretan sartua zuen: 1947an pausatu zen, heriotzak lotsatu gabe. Jainkoa baitan pausatu. 3 da ad. Batez ere Ipar. Nonbait emeki jarri. Txori bat pausatu zen adar gorenean. Usoa itzuli zen, nehon ez zuelako pausatzeko tokirik atzeman. 4 da ad. Batez ere Ipar. Hegazkinez eta kidekoez mintzatuz, lur hartu. Handik laster hegazkina pausatu zen Parisko aireportuan. 5 du ad. Batez ere Ipar. Jarri, ipini. Ganibeta mahai hegian pausatu. Zenbaitek taxi batzuen gainean pausatzen zituzten beren puskak. Ez du non pausa bere burua. Zure bularrean burua pausa dezadan. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [atseden hartu]: abaro egin, abaroan egon, atseden hartu, atsedendu, deskantsu hartu, hats egin, errepausatu Ipar., hats hartu Ipar., asaskatu Bizk., atseden egin Bizk., atseden g.e., deskantsatu Heg. beh.
  [hil]: begiak itxi, hil, zendu jas., heriotzaz hil g.e., arimak egin zah., finatu Ipar. zah.
  [gelditu]: g.e.ausatu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 da ad. (batez ere Ipar.) pararse, detenerse; tranquilizarse 2 da ad. (batez ere Ipar.) descansar, reposarse, relajarse 3 da ad. (batez ere Ipar.) (hed.) morirse, fallecer, perecer 4 da ad. (batez ere Ipar.) posarse, permanecer 5 du ad. (batez ere Ipar.) poner, colocar, apoyar
  fr 1 da ad. (batez ere Ipar.) s’arrêter, faire une pause 2 da ad. (batez ere Ipar.) se reposer, se calmer, s’apaiser 3 da ad. (batez ere Ipar.) (hed.) mourir, décéder, expirer 4 da ad. (batez ere Ipar.) se poser 5 du ad. (batez ere Ipar.) poser, mettre en place sur
  en 1 da ad. to rest, to repose 2 da ad. to alight, to perch, to settle 3 du ad. to place, to settle, to lay
  port 1 da ad. (batez ere Ipar.) parar; tranqüilizar-se 2 da ad. (batez ere Ipar.) descansar 3 da ad. (batez ere Ipar.) (hed.) passar, falecer 4 da ad. (batez ere Ipar.) pousar-se, colocar-se, depositar-se

  Tximeleta katuaren sudurraren gainean pausatu da. #gaurkohitza
  

  

  pausatu (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:29 pm on 2020/01/20 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  dindatu 

  ad. du Zarata egin. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  dindatu. (Lar, H), dindaitu (Lar). Sonar, tintinear. “Retiñir, dindatu, dindaitu ” Lar. “Tinter” H. v. durundatu. Egin naiz kobre soinu egiten duenaren edo zinbala dindatzen duenaren pare. “Qui tinte” . Lç 1 Cor 13, 1 (He habarrots egiten duen zinbala bat, TB dunduritzen, Dv zinbala burrunbari bat, Ol txilin burrunbari, IBk ezkila tintilari). Eta bazebilelarik, haren hirur medailek dindatzen zuten bata besteari kontra. Mde Pr 91. Ardoak izarniatzen zizkion begiak eta girgilek dindatzen zuten. Ib. 111 (v. tbn. 93 y 108)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. sonar, tintinear
  fr du ad. sonner, tinter
  en du ad. jangle, jingle
  port du ad. tilintar

  Eta bazebilelarik, haren hirur medailek dindatzen zuten bata besteari kontra. Mde Miranderen idazlan hautatuak (1976). “>Pr 91. (Orotariko Euskal Hiztegian)

  

  dindatu

   
• 

  Maite 9:30 pm on 2020/01/19 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zeharkaldi 

  iz. 1 iz. Airez, itsasoz edo lehorrez, eremu handi bat zeharkatuz, egiten den bidaia. A330 hegazkina oso egokia da Ozeano Atlantikoaren zeharkaldietarako. Euskal Herrira zeharkaldi luzeak egiten dituzten ontzi gehiago iritsiko dira. Korsikatik Japoniarako itsas zeharkaldian, Pasai Donibanen egin du geldialdia ‘Le Manguier’ ontziak. Mauritania eta Kanaria uharteen arteko itsas zeharkaldia egiten saiatzen ari diren milaka etorkin. 2 iz. Hainbat kiroletan, eremu luze bat zeharkatzea helburu duen proba. Pirinioetako zeharkaldia. Hendaia eta Pasai Donibane elkartuko ditu mendi zeharkaldiko bigarren etapak. 700 igerilari ariko dira gaur Zarautz-Getaria zeharkaldian. Pasealeku Berriko igeriketa zeharkaldia. 525 gidarik hartuko dute parte 8.696 kilometroko zeharkaldian. 3 iz. (Hitz elkartuetan, bigarren osagai gisa, lehen osagaiak zeharkaldirako erabilitako bitartekoa-edo adierazten duela). Xabier Ortiz de Luzuriagaren omenezko bizikleta zeharkaldia antolatu dute biharko Legazpin. Eski Zeharkaldia martxoaren 8an eta 9an egingo dute, Pirinioetan. Urdaibain kanoa zeharkaldia egiteko aukera dute gaztetxoek. (Hiztegi Batu

  Sinonimoak: iz.
  

  [zeharkaldi] : ibilaldi, joan-etorri, itzuli, bidaia  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. travesía [viaje]
  fr iz. traversée [voyage]
  en iz. journey; crossing, passage, voyage
  port iz. travessia

  Munduak ez ikusiarena egiten du egungo drama handienetakoaren aurrean. Ez dago zehazki jakiterik, baina, IOMren arabera, 25 urte hauetan 75.000 iheslari hil dira zeharkaldietan, gehienak Mediterraneoan. BERRIAk hainbat errefuxiatu eta desplazaturen lekukotzak jaso ditu errealitate horren argazkia egite aldera. [Ez da izango beste goizerik, Kristina Berasain Tristan (Berria.eus, 2020-01-19)]

  

  zeharkaldi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2020/01/16 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  senper 

  iz. (senper(rak) ikusi esapidean, ‘gorriak ikusi’ adierarekin). Bai, gorriak ikusteko jaioak gaituk; senperrak ikusi dizkiagu gaurko honetan. Apaiz eta moja eta fraide, senper ikusteko zaudete. || Senper gaiztoa ikusi beharra haiz. || senperrenak egin Ahalegin oso handia egin. Amak eta arreba zaharrenak senperrenak egin behar izan zituzten, aita zenak toxikomanoak gizarteratzeko zentro batean giltzapera ez nintzan. || senperrenak ikusi Gorriak ikusi. Itzultzaile arituenak eta trebatuenak ere gorriak eta senperrenak ikusi beharko baitzituzkeen, jatorrizkoa itzultzeko. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  senper. (V-gip, G-azp-to, AN-larr). Ref.: A; Asp ANaf (bettiri-dantza); Iz UrrAnz; Elexp Berg; Gte Erd 277. (Usado en las exprs. senper(rak) ikusi,erakutsi ‘sufrir, hacer sufrir mucho’). “Mucho, en el sentido de sufrir. Senper ikusi du, ha sufrido (litm.: visto) lo indecible” A. ” Senperrak erakutsiko dazkiot ” Asp ANaf (s.v. bettiri-dantza). ” Senperrikusi, pasarlo muy mal” Iz UrrAnz. . ” Pasau jat gerrikua, baiña senper ikusi dot miñekin ” Elexp Berg. “Senperrak erakutsi zizkion (G-azp)” Gte Erd 277. Cf. Lh: “Senper (L), nom de la famine”. v. senperren. . Senper orduan oi du / bakoitzak ikusi. It Fab 174. Ura eskola maisu zan, bai, bai, juxtu, eskola maisu. Aiek ikusi zuten senper. Sor Gabon 57s. Apaiz ta moja ta praile, senper ikusteko zaudete. Or QA 85. Bai, gorriak ikusteko jaioak gaituk. Senperrak ikusi dizkiagu gaurko onetan. ZArg 1957, 296. Orrekin ikusi bearko du senper (G-azp). Inza EsZarr 153. Senper gaiztoa ikusi bearra aiz (AN-larr). Inza NaEsZarr 519. Senperrak ikusi ditu (AN-larr). ‘Luzaroan gaitzak ikusi ditu’. Ib. 520.

  (Con otros verbos, como pasatu, eduki… ). Basoan senper pasa ondoren / erria jatsita. Ayesta 55. Senperrak pasatuaz. Ib. 49. Ainbat diru eder / egin gabe ezer, / edo dana oker / pasatuaz senper. Insausti 138. Alakon nagusiak / zeduzkan senperrak. Ib. 284. “(V-m), esfuerzos muy grandes” A. LANA SENPER EGIN. “Lan asko, neurrigabe, egin. Gu lana senper einddakuak ga gaztetan” Elexp Berg. “Lana senper ein biakozu aurten titulua etara nai bozu” Ib

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (batez ere B) gran esfuerzo
  fr iz. (batez ere B) grand effort
  en iz. (batez ere B) great effort
  port iz. (batez ere B) grande esforço

  Hala ere, garbi ikusten nuen senperrenak eta bi egiten ari zela atsegina izateko.  [Sei istorio, W. Somerset Maugham (Xabier Olarra), Igela, 2008] (Egungo Testuen Corpusa)

   

  

  senper (gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:51 pm on 2020/01/16 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gizalaba 

  iz. g.er. Emakumea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gizalaba. (V ap. A ), giza-alaba. Mujer. Cf. gizaseme. Bere emaztea zan gizalaba polit, […] da elizalea. Echta Jos 11. Giza alabak bezala ziren aurpegiz. Mde Pr 268. Gizaseme ta gizalabak. Erkiag BatB 134.
  v. tbn. Ldi BB 164. Zait Sof 153.

  Sinonimoak: iz. g.e.

  [emakumea]: andre, emakume, emakumezko, andrakume Bizk., andrazko Bizk., emazte Ipar./Naf., emazteki L-BN, madama g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. mujer
  fr iz. femme
  en iz. woman; lady
  port iz. mulher

  Testuinguruan

  Jakina, gizasemeak eta gizalabak desberdinak gara, baina ez gara uste bezain desberdinak. [Sexua noiznahi, Luis Elberdin, Gaiak, 2005)]