Gaurko hitza

Updates from urria, 2021 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:17 pm on 2021/10/31 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  buruxol 

  izond. Kaskarina, buruarina, zentzu gutxikoa.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  buruxola.

  1. burutxola (R ap. A ). (Adj.). Frívolo, casquivano. “Ligero de cascos” A. Emastéki buruxóla irátuak dió. LE BOEanm 559. Baña iraigarri dá ikústea zer gauzes presumitzenduten burutxólek. Ib. 672. Irrigille buruxolek. (120). LE-Ir. (Mezakoan) egon geldi sosegu on batean, salbo jaiki bear delaik ebanjeliora, belaurikatu, zeñatu, bularra golpatu ta bertze mogimentu eskatzen tuenak mezak; gañarakoan geldi buruxolk (82). Ib. O ardo madarikatua, dio emasteki buru xollak [sic] iraturik, koleran sarturik, sobra edanaren kalteak ikusirik. LE Urt 73 (ms. 26r buruxólak).

  2. (A). (Sust.). “Cabeza ligera […] (LE Urt 202)” A. Heréjeak dire fátuo ta subérbo, […] naibaitute neurritu Jangoikoaren podórea berén búruxólen kontxattoaréki. ‘La pequeña concha de sus cabecitas’ . LE Doc 108. Naiz gure buruxólek ezin enténda nola. LE Ong 29r. Aski da, erraten du Kristau onak, aski da Jaungoikoaren itza, naiz ezin konprenditu nere buruxolak. LE Urt 202 (ms. 73r neure buruxólak).

  Sinonimoak: iz.

  [buruxol] : buruarin, kaskarin

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. cabeza ligera, ligero de cascos
  fr izond. tête en l’air, écervelé
  en izond. flighty , airhead
  port izond. leviano(a), volúvel, frívolo(a)

  Testuinguruan

  Bere buruxol itxura gorabehera, oso zorrotza zen eta oso fina. #gaurkohitza

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 12:49 pm on 2021/10/30 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  harpa jo 

  Iseka-edo egin. Ik. adarra jo. Hori ez duk arrazoia, hori harpa jotzea duk. Irakurleari harpa jotzeko idatzia. Harpa jotzen ari da: txantxetan ari da. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  HARPAJO (V-gip, G-azp). Ref.: Etxba Eib; Gte Erd 164 y 271. Tomar el pelo, burlarse. “Arpia joten, loc. adv. que significa: en broma. Arpia joten diardu eta ez zeixozu ezer sinistu” Etxba Eib. “Alkarri arpa jotzen ari dira (G-azp)” Gte Erd 271. “Arpa jotzen ari da (G-azp)” Ib. 164 (junto a beti neri adarra jotzen ari da, etc., de otras zonas). Cf. supra los ejs. de Iraola, donde se juega con el sentido literal y fig. de la expresión. Ori eztek arrazoia, ori dek arpa jotzia. Iraola 98. Pikaru orrek ez du besterik: / maleziya eta tranpa; / gazte-gazterik ikasiya da, / ederki jotzen du arpa! Auspoa 63-64, 183. Alain Robre Grilleten nobelak irakurri ezpadituzu, nere ipui au, irakurleari “arpa jotzeko” idatzia dala, uste izango dezu. NEtx Antz 101. Utzi itzazu alde batera ziriketa beltz oiek. Ezpaitegu denbora arpa-jotzen galtzeko astirik. Ib. 118. Mutil zarrari erasotzen zioten, arpegian “arpa-jotzeko” irri-parre gaiztoa, agiri zutela. Ib. 119. Errero-perratzale Bilabonakoa, arpa jotzeko ez dek toki txarrekoa. Egan 1976, 226. Ez, beintzat, lanik ez dagoala esanaz arpa joaz ibili. AZink 140.

  Sinonimoak: ad. beh.

  [adarra jo]: adarra jo (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es tomar el pelo, burlarse
  fr se moquer de qqn
  en to make fun of sb/sth, to pull sb’s leg
  port pegar no pé de alguém

  Testuinguruan

  MIKEL.- (Moztuz eta adarrean) Tira, Xanti. Zer behar duk? Ez hintzen guri harpa jotzera etorriko, ez?… [Adio, ene Margari, Goenkale, 2001 (Egungo Testuen Corpusa)]

  

   
• 

  Maite 10:03 pm on 2021/10/29 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txitxildu 

  du ad. txitxildu, txitxil, txitxiltzen|| Bizk. g.er. (Begiak) erdi itxi. Begiak txitxildurik begiratzen zuen urrunera. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txitxildu. (V-och-gip ap. A). “Entornar (los ojos). Loen loaz ezin dot geiago, aspaldion nago begiak txitxilduta dodazala ” A.

  Sinonimoak: ad. Bizk. g.e.

  [txilotu]: txilotu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. (B) entornar [los ojos]
  fr du ad. fermer à demi, ouvrir à moitié [les yeux]
  en du ad. to half-close [eyes]
  port du ad. (B) entornar [los ojos]

  Testuinguruan

  Begiak txitxildurik begiratzen zuen urrunera. (Hiztegi Batua).

  

   
• 

  Maite 11:35 pm on 2021/10/28 Permalink | Reply  

  harpauso 

  iz. g.er. Lokatza edo ura dagoen tokiak igarotzeko ezartzen diren harriak. Gurdibide ilun batean, harpausoak hasten ziren unean, makila on bana egitea bururatu zitzaien. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  harpauso. (V-gip), harpausu (V, G; Aizk), arpasu (V-gip), ar pozu (V-gip). Ref.: A (arpausu); Iz UrrAnz (arpausuak); Etxba Eib (ar pozuak); Elexp Berg . Hilera de piedras para vadear una corriente de agua (se usa en pl.). “Pasaderas, piedras que se ponen en los vados para pasar el río. (L) zaparriak” Aizk. “Ar-pozu, ar-pausu. De pausa y no de paso” Garate Cont RIEV 1934, 56. “Las piedras para atravesar el río; bi arpauso” Iz UrrAnz. “Ar pozuak, en plural. Vado formado por piedras islas sobre el cauce de un río. Ardantzan, ar pozuak ziran Bilbo zarrera juateko. Baitta Amañako itturri onduan be” Etxba Eib. “Antes de construirse dos puentes, Plaentxi tuvo solamente uno, existían dos [harpasuak]. Pasatzeko bideak eta ez pauso-ak egiteko lekuak. Iturburu eta Errekaldeko harpasuak (V-gip)” Oregui (comunicación personal). “Piedras que se echan en los barrizales o lugares donde hay agua, a fin de poder caminar por encima de ellas” (V-gip, comunicación del P. Villasante). Sagardoa dana atera zan sukaldera, igari jarri zan. Ori ikusi zuanean, “Ze egingo ete diat nik orain!” esan zuan. Oramaian zeuden tremesak eta ogiak erreta, eta sukaldean jarri zituan arpauso, tremesak eta ogiak jarri zituan nausia etortzerako. Etorri zan nagusia, ta gari guztia galdua, janda, sagardo dana sukaldean zabalduta, eta jateko danak arpauso jarrita, eta bera morroia oian lo. And AUzta 105.

  Wikipedian

  Harpausoak edo zaparriak ibai bat zeharkatzeko harri soltez osatutako bidea osatzen duten harriei esaten zaie. Harpauso eta zaparri hitzak, adiera honetan, pluralean erabili ohi dira.

  Sinonimoak

  [harpauso]: zaparri (Wikipedia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Google translate):

  es iz. (pl.) pasaderas [hilera de piedras para vadear una corriente de agua]
  fr iz. (pl.) rangée de pierres à patauger dans un courant d’eau
  en iz. (pl.) stepping stones [row of stones to wade through a stream of water]
  port iz. (pl.) fila de pedras para atravessar um riacho de água

  Testuinguruan

  Erreka igarotzeko harpausoak ikusi zituzten urrutian. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 10:01 pm on 2021/10/27 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  azalprintz 

  iz. g.er. Larruazala. Ik. azalmintz. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  azalprintz. (H), azalfrintz. Piel del hombre. v. azalmintz. Bearragoa da bizi laguna zintzoa, eta Jaunaren beldurrekoa izatea. Ez ibilli azal-frinz txit ederraren billa. AA I 602. Milla losentxa len, baña azal prinza zimurtzen, eta ortzak erortzen asi zaizkanean, ez daukazu ezertan. AA II 97. Sarritan joaten ote ziñan festetara, eztaietara edo neskatxa mutillen batzarreetara, eta azalprintz oneko guziakin atsegin artu naia izan oi zenduan? AA II 142. (Fig.). “Extérieur” H.
  –Eta nolakoak ote dira Komunioneko gauzak? –Ezin obeak (azal-printzak ezpadira). Mb OtGai III 107 (Harriet traduce erróneamente “le meilleur d’une chose”). Gure obra onak izango dira ustelak, edo azal-prinz ederra bai, baña mamirik ez duenak. AA CCErac 262.

  Sinonimoak: iz. g.e.

  [larruazala]: azal, larmintz, larruazal, azalmintz g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Labayru eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. piel humana (2) iz. aspecto exterior
  fr (1) iz. peau (2) iz. aspect extérieur
  en (1) iz. skin (2) iz. appearance
  port (1) iz. pele (2) iz. aparência exterior

  Testuinguruan

  Gainerakoari dagokionez, ederra zen eta gorputzez luzea, eta oso azalprintz desiragarrikoa. [Bizi alegiazkoak, Marcel Schwob / Juan Garzia (Ibaizabal, 2002)]

  

   
• 

  Maite 9:46 pm on 2021/10/26 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ikasgela 

  iz. Ikasteko erabiltzen den gela; bereziki, ikastetxe batean eskolak emateko prestaturiko gela. Afaldu ondoren ikasgelan sartu zen. Zortzigarren ikasgelan ematen ditu eskolak. Ikasgelan soilik mintzatzen dira euskaraz. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Ikasgela. Aula. Ikas-gelan sartu zan. GMant LEItz 72. Ikas-gela handian. Osk Kurl 212. En DFrec hay 22 ejs.

  Sinonimoak: iz.

  [ikasgela] : gela

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. aula, clase
  fr iz. classe, salle de classe
  en iz. classroom
  port iz. sala de aula

  Testuinguruan

  Proiektu berri bat sortu du BERRIA egunkariak: Ikasgela. 12 urtetik aurrerako ikasleekin eskola orduetan lantzeko gaiak proposatuko ditu webgune batean, Berria.eus/ikasgela helbidean. Material osagarria eskainiko dio hezkuntza komunitateari. [BERRIA Ikasgela, egunerokoarekin ikasteko tresna, Mikel P. Ansa (berria.eus, 2021-10-26)]

  

   
• 

  Maite 10:04 pm on 2021/10/25 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  moskan 

  1 iz. Bizk. Intxaurraren oskola estaltzen duen azala. Moskanarekin ibiliz gero, nekeza da eskuak garbitzea. 2 iz. Bizk. Azal horrek, berdetan, uzten duen orbana. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  moskan.

  1. (V-m-gip, G-azp), moskaran, moxkan (V-m). Ref.: A; A Apend (moxkan); Iz UrrAnz . Mancha que deja la cáscara verde de la nuez en los dedos. v. sokaran, sokolin, koskaran. Moskaranak euki nituanean, ia eskua zatitu eustan da [maixuak] . Ag Kr 65.

  2. (V-m-gip, G-azp), moskaran (V-ger). Ref.: A; A Apend (moskaran); Iz UrrAnz; Elexp Berg. Envoltura verde de la nuez. ” Moskanakin ibilli ezkero nekeza da eskuak garbitzia ” Elexp Berg.

  3. “En V-gip llaman arta-moskan al tizón, enfermedad del maíz” A.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

  [Intxaurraren oskola estaltzen duen azala]: sokolin , sokaran (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Google translate)

  es iz. ruezno, cáscara de la nuez
  fr iz. coquille de noix
  en iz. walnut shell
  port iz. casca de noz

  Testuinguruan

  Moskanarekin ibiliz gero, nekeza da eskuak garbitzea. (Hiztegi batua)