Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:33 pm on 2019/12/02 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  garaitzia 

  iz. Ipar. Garaipena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  garaitzia. garaizia (Dv). “Victoire” Dv. v. garaitza. Garaitziatik heldu zen bozkarioa laster izan zen itzulia atsekabe. Lg I 220. Ez beitituzu utzi ene etsaiak ene flakeziaren gainean garhaizia izaitera. JesBih 454. Lorifikatzen dugu bere etsaien gainean eramaiten duen garhaiziaz. Jaur 107 (108s garhaizia eraman). Zure Eliza izan bedi ohoratua eta har beza garhaizia bere etsai guzien gainean. Jaur Dév. au S. Coeur 226 (ap. Dv). Bere buruari nausitzea, hortan datza garhaizia osoa. Dv Imit III 3, 2 (ap. DRA). Jaunak garhaizia handia eman zaroen bere populuari. Dv 1 Par 11, 14. Bazko egüna beita Jesüs-Kristen bai eta gure gihauren garhaitziaren egüna. CatS 103. (103 garhaizia) Ikhusi ere ditugu […] gaixtoen gaineko garaitziarik ederrenak. Prop 1893, 50.
  v. tbn. Zerb IxtS 43 (garhaitzia; 44 garhaitia).
  

  Sinonimoak: iz. Ipar.

  [garaipena]: garaipen, garaitzapen, garaitza Bizk., garai jas., garaikunde jas., gurenda zah., garaitia Ipar. ja (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) victoria, triunfo
  fr iz. victoire, triomphe
  en iz. triumph, victory, success
  port iz. (Ipar.) vitória, triunfo

  Garaitziatik heldu zen bozkarioa laster izan zen itzulia atsekabe.  (Lg I 220.,  Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  garaitzia (Gaurko hitza, CC0, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:11 pm on 2019/12/01 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  handios 

  adj. Ipar. Harroa, handiustez betea. Halakoak dira handiosak, beren burua besteak baino gorago ekarri nahi dutenak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  handios. (H (BN)), handius (BN, S; Gèze, Dv (S), H (S)), haundios. Ref.: A (handius); Lh Eusk 1919-20 (I), 82. Orgulloso, soberbio. “Hautain” Gèze, Dv. “Altier, fier, orgueilleux” H. Tr. Documentado sobre todo en textos suletinos y mixanos.

  Etzitiala arren handius izan jakitez, batez ere: bena lotsa ükhen ezazü lehenago eman izan zaizün ezagütziaz. Mst I 2, 3 (Ip handius). Gizon bere buriak maite tuzten batzu, abarizios, handios, eta urgulutsu batzu. AR 267. Handiosak dirade mendikatzen, flakiak gordatzen. Egiat 223. Halakoak dirade handiosak beren büria berze beno gorago ekharri nahi dienak. Ib. 226. Dena ardüregi dakiana, behar beno handios izan nahiz, ikherterazi dü gorderik zagoana. Ib. 262. Abill, eijer, ezpiritus dena da usin handius; / Bena, zü, dohain haiegati, etzirade fantesius, / Ãœmil, afable zira eta, behar denian, korajus. Etch 578. Neskatilak beitira ordian handius, / Bena gogatzen dira lüzin inganioz. Ib. 684. Gizon eder bat zen, bere bizar belz handiarekin: itxuraz oso eta handiosa. Prop 1901, 248. Gabrielaren aiurriak […], lizun, hipokrita, haundios, buru arin eta bihotz gogorreko zen Gabrielaren aiurriak […]. Mde Pr 177. Nolako urheztadura eta harri baliosez estaliak emazte zilimindrin, handiosak! Etcheb Obrak 36.

  Sinonimoak: izond. Ipar.

  [hantustetsua]: arrandia, arranpalo, burgoi, buruharro, buruiritzi, buruzut, gorati, haizetsu, hanpurutsu, harro, harroputz, ustetsu, farfaila Ipar., haidor Ipar., fier Ipar./Naf., fanfarroi beh., goi-nahi g.e., haizeputz g.e., handiputz g.e., handiusteko g.e., hantustetsu g.e., hantuts g.e., harroti g.e., putzontzi g.e., banaloriatsu zah., fardo Ipar. g.e., hankor Ipar. g.e., hanpurus Ipar. g.e., urgoi Ipar. g.e., burupetsu Ipar. zah., fazati Ipar. zah., superbio Ipar. zah., soberbio Heg. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (batez ere Z) altivo, -a; altanero, -a
  fr izond. hautain(e)
  en izond. (proud) arrogant, haughty
  port izond. altivo, -a; arrogante

  Beren soak, ilun; keinuak, gordin; hizketa-modua, handios eta ziniko… [Beldurra ari du, Anjel Lertxundi (Berria.eus, 2019-12-01)]
  

  

  handios (Argazkia: basqueliterature.com)

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2019/11/30 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kordokatu 

  ad. kordokatu, kordoka/kordokatu, kordokatzen 1 da/du ad. Kordoka dagoena bere oinarrietan higitu; kordoka jarri. Jauregia zimenduetaraino kordokatua da. 2 da/du ad. Irud. Atsekabeek osasuna kordokatu diote. Zure beldur santuan kordokatu gabe egon nadin. Ezin kordokatu zuten haren xedea. Ezin kordokatuzko fede batez. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Sinonimoak: ad.  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)
  

  1. lokatu, kolokatu, kolokan jarri. Ant. irmo jarri.
  2. kulunkatu, zabunkatu, junpatu, zarabandatu.
  3. durduzatu, zalantza egin, durdurikatu, duda-mudatan egon, zalantzan egon

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es ad. da/du ad. (Ipar.) agitar(se), conmover(se), tambalear(se)
  fr ad.
  en ad.
  port ad.

  Haizerik handienak ere ez du etxe hori kordokatuko. (Elhuyar hiztegia)

  

  kordokatu (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:15 pm on 2019/11/29 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mendiratu 

  ad. mendiratu, mendira/mendiratu, mendiratzen || da/du ad. Mendira joan; mendira eraman. Mendiratu aurretik, begiratu eguraldi eta elur iragarpenak. Ardiak mendiratu eta etxeratu zen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mendiratu. (gral.; Lar, Dv). Ref.: A; Lh. Ir o llevar al monte; echarse al monte. “Amontarse” Lar. “Se rendre à la montagne” Dv. Ardiak mendiratu ta etxeratu zanean […]. Echta Jos 297 (v. tbn. otro ej. en la misma pág.). Itxarkundia saildia eskubi aldetik mendiratu zaigu. Euzkadi 24-12-1936 (ap. Alkain 140). Errodrigori, doan bezela / mendiratzen artaldea / nai estu batek ozkatzen dio [biozpea] . SMitx Aranz 29. Atera gera geuren etxetik / mendiratutzeko asmoz. Auspoa 39, 84. Eiz-otsean mendiratu. Olea 105. Erriak eskuak utsik zituan, baña al zan negurriakin mendiratu zan areriuaren aurka. Gerrika 275. Ustez-uste gabe Jelboeko mendira nintzan eta Saul ezpata-gañean zetzan.Lard 183.

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. ir al monte; llevar al monte
  fr aller à la montagne; porter sur la montagne
  en go to the mountain; take to the mountain
  port vá para a montanha; levar para a montanha

  Mendiratu aurretik, begiratu eguraldi eta elur iragarpenak. (Hiztegi Batua)
  

  

  mendiratu (Gaurko hitza, CCO Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:56 pm on 2019/11/27 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mendoi 

  iz. Ipar. Pila. Lur mendoiak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mendoi. (BN ap. A ; Dv, A Apend). “Tertre. Le même probablement que munthoin ” Dv, que cita el ej. de Laph. “Montón. Elhur-mendoi bat erori da (BN-baig), ha caído un montón de nieve. Lur-mendoi (BN-baig), montón de tierra en lo alto que amenaza derrumbarse” A. ” Mendoi, amas volumineux quelconque, évoquant les contours d’une montagne” JE Ber Voc. ” Hur-mendoi eta turrusta guziak (Casanave de Baigorri)” A Apend. Itsas zolatik atheratzen da ur mendoi bat, botheresu eta mutiri. Laph 223. [Haranak] jin giren eskualderat ez du […] lur-mendoi batzuez bertzerik. JE Ber 76. Arteka haren erditik xutitzen zen mendoi kazkar arkaizdun bat, iduriz itsasoaren oldarra hobeki hausteko oraino. Ib. 84. Aizeak ieki ala, itsasoko ur-mendoiak iñarrosten […] asten dira. Ibiñ Virgil 77 (v. tbn. ur-mendoi Monzon Urrundik 109).

  Sinonimoak: iz.
  

  [mendoi] : ezponda, pendoitz (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) montón, masa voluminosa (de tierra, nieve…) que tiene forma de montículo
  fr pile, masse volumineuse
  en pile, bulky mass
  port pilha, massa volumosa

  Elur mendoi bat erori da. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  mendoi (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:02 pm on 2019/11/26 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  oilobusti 

  adj. Ipar. Koldarra. Ik. oilo 2. Egungo gurasoak dira agertzen beren haurren aldera sobera flako, eta erran daiteke direla haiei buruz egiazko euliak edo oilobustiak. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  

  [oilobusti] : koldar, beldurti, uzkur (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. gallina, cobarde, pusilánime
  fr cowardly; coward
  en lâche adj
  port covarde

  Etsaiaren aurrean ikaraz dagoen oilobustia baino ez da. [Euskararen isobarak, Pako Aristi (Erein, 2014)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

  

  oilobusti (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:45 pm on 2019/11/25 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  agerikotasun 

  iz. Ikusgaitasuna.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Sinonimoak: iz.
  

  [agerikotasun] : ikusgaitasun, nabaritasun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. visibilidad
  fr iz. visibilité
  en iz. visibility
  port iz. visibilidade

  Arazoa oso larria da. Agerikotasun handiagoa ematen lagunduko duen guztia egitea gure esku dago.#azaroak25 #IndarkeriaMatxistarenAurkakoEguna
  

  

  agerikotasun (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)