Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:34 pm on 2017/09/04 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  eskueran 

  adb. Eskumenean. Zapata bat ere mahaitxoan, ohetik eskueran. Eskueran eduki. Eskueran izan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ESKUERAN (V-ger ap. A EY III 242; G-azp). Al alcance de la mano. v. ESKURA (b). Galtzailleak atxaki edo akiakulaak eskueran euki daroaz. A Txirrist 115. Ai nok eukean eskueran gramofonu uts bat. A LEItz 129. Eskueran eukan aizto zorrotz bat artu (V-m). A EY II 284. Zapata bat ere maitxoan, oetik eskueran. Anab Aprika 49. Nere eskueran onbearrak alako zoriona jarri zidala-ta. Berron Kijote 184.

  Sinonimoak: iz.

      [eskumena]: eskumen, harmen g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegian, “eskuera”)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es [eskuera] (batez ere lekuzko kasu-atzizkiez; sarritan eduki, izan aditzekin) a mano, al alcance de la mano, al alcance (de)
  fr à portée de, à la portée de la main
  en within (easy) reach, (close) at hand, to hand
  port ao alcance da mão

  Gaur egun, pantaila eskueran dugunez, ordenagailuan idatzi eta pantaila baliatzen dut. [“Euskara arkaikoa aztertzeak hizkuntzari buruzko interes intelektuala asetzeko balio du”, Ricardo Gómez (Argia.eus, Miel Anjel Elustondo)]
  

  

  eskueran (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

  Save

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:38 pm on 2017/09/03 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  esku(-)zarta 

  iz.  Txaloa. Esku-zarta eta oihuak. Esku-zarta egin. Joaldia bukatuta, esku-zarta polita egin zien. Esku-zartak egin dizkiote iristean. Jendeak esku-zartak jotzen zituen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  esku-zarta (L-sar, BN-arb, S, Sal, R). Ref.: A; Izeta BHizt; Gte Erd 290.

  1. Aplauso; palmada. “Esku zartaz ari ziren (S) […], esku zartaz erauntsi die (S) […], esku zartak egin dazkote arribatzean (BN-arb)” Gte Erd 290. Abokatak esku-zarta onik ukan du bereak erran dituenean. HU Zez 135. Esku-zarta khartsuenez saristatzen du Bilkhurak. Lander RIEV 1909, 654. Jendearen oihu, irri karkail eta esku zartak! JE Bur 149. Bildu zitun Santa Kruzek egundañoko esku-zartak eta aupak eta oiuak. Or SCruz 107. Eskuzarta egin dute. ‘[Ils] frappent des mains’. Or Mi 58. Joaldia bukatuta, par egiñaz gañera esku-zarta polita egin zieten. Anab Poli 95. Esku zarten artetik otoizka Jaunari. Xa Odol 283. Arats batez berriz, zer esku-zartak ez zituzten ukan […], xapelgoetako partida batzu irabazi ondotik. Larre ArtzainE 133. En DFrec hay 6 ejs.

  2. (R ap. A). Bofetada; golpe con la mano. Bere exertokian dardatu, mai gañean esku-zarta sendoak eman. Zink Crit 81. Esku-zarta zitala erantsi zion zarrenak gazteari. TAg Uzt 46.

  Sinonimoak: iz.

      [txaloa]: txalo, txaloaldi, olagara g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) aplauso; palmada (2) bofetada, manotazo
  fr (1) applaudissement (2) gifle, claque
  en applause; clap
  port (1) aplauso; palmada (2) bofetada

  Joaldia bukatuta, esku-zarta polita egin zien. (Hiztegi Batua)
  

  

  esku(-)zarta (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:28 pm on 2017/09/02 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  muskiltsu 

  iz. adj. Muskil asko, kimu asko, dituena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 muskiltsu (Lar, H). “Pampanoso, […] muskilsua” Lar. “Plante féconde ou couverte de jets nouveaux” H

  2 muskiltsu, muskirutsu (Lar), muskitsu (V-ger ap. Ort Voc 151). “Mocoso” Lar.

  Sinonimoak: izond. Bizk.

      [mukitsua]: mukitsu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, Labayru eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. (B) mocoso, -a (2) izond. lleno de retoños
  fr (1) morveux, morveuse (2) plein de nouvelles pousses
  en (1) snuffly, sniffly (2) having many buds or sprouts
  port (1) melequento(a), ranhoso(a) (2) cheio de otários

  Haur muskiltsu bat besterik ez da oraindik!
  

  

  muskiltsu (Argazkia: Diarioarmenia.org)

   
• 

  Maite 11:04 pm on 2017/09/01 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  babalore 

  iz. 1 iz. Babaren lorea. 2 adj. Ergela, sineskorra. Hi haiz babalorea! Nora joango haiz, ba, babalore honekin, esandako guztia sinesten dik eta. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: izond.

      [ergela]: arin, babo, bulunba, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lelantoni, lerdo, memo, tonto, tontolapiko, tutulu, txatxu, txoriburu, zoro, zoroxka, zozo, zozoilo, ments Ipar., pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tontolo Heg., txoropito Heg., atunburu Bizk., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe Bizk., ganoragabeko Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., lelo Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., tetele Ipar./Naf., pettux Lap., ilupa Naf., pergut Zub., astapito beh., ganbelu beh., alotza g.e., haizebelats g.e., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., memelo Bizk. beh., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. flor del haba (2) iz. término que se utiliza para ponderar la belleza (3) izond. soso, -a; bobalicón, -ona; alelado, -a; sosaina
  fr (1) fleur de fève (2) fade, insipide, morne, terne; bêta, bêtasse
  en (1) iz. broad bean flower (2) izond. [pertsona] stupid, dull, idiotic, foolish
  port (1) flor de fava (2) insosso(a), insulso(a), bobão(ona)

  Nora joango haiz, ba, babalore honekin, esandako guztia sinesten dik eta.  (Hiztegi Batua)

  

  babalore (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:35 pm on 2017/08/31 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  lanperna-musu 

  iz.  Lumaje zuri-beltzeko itsas hegaztia, 30 cm-rainoko luzera izan dezakeena, laranja-koloreko oinak eta alboetatik zapalduriko moko triangeluar handia, gorri, urdin eta horia, dituena (Fratercula arctica).  (Hiztegi Batua)

  Wikipedian

  Lanperna-musua (Fratercula arctica) Fratercula generoko animalia da. Hegaztien barruko Alcidae familian sailkatua dago. Euskal Herritik Zembla Berriaraino eta Groenlandiatik Ingalaterra Berriaraino hedatuta dago. (Irakurri gehiago…)

  Sinonimoak: iz.
  [lanperna-musu] : zabal-mozo (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Wikipedia):

  es frailecillo, frailecillo atlántico, frailecillo común
  fr Atlantic puffin
  en Macareux moine
  port fradinho ou papagaio-do-mar

  Faroe uharteetan lanperna-musu kolonia batekin egin genuen topo. [Joxean Koret, Twitter (2017-08-25) mold.]

  

  lanperna-musu (Argazkia: Joxean Koret, Twitter)

   
• 

  Maite 10:28 pm on 2017/08/30 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bitasun 

  iz. Bi izateko nolakotasuna. Batasuna zen puntuan bitasuna eta are aniztasuna sortuz.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bitasun. División (en dos). Ez nuen batasunaren lekuan bitasunik sortu nahi gure herrian bi katiximarekin. Larre ArtzainE 297. Hitz batean esateko, batasuna sortu nahiz hasi ginenok “bitasuna” sortu dugu, bitasun garratza, haren ordez. MEIG VII 164. Batasun saio guztiek, beti eta edonon […], bitasuna eta are aniztasuna sortu izan dutela. MEIG VIII 46.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. división (en dos) (2) iz. cualidad de tener dos elementos (Elhuyar) || iz. dualismo, dualidad, división en dos (Adorez 5000)
  fr dualisme, dualité
  en dualism, duality
  port (coexistencia) dualismo, dualidade

  Ondorio garrantzitsuena zera da: herrialde berri batera migratzen dutenei euren ohiturak mantentzen uzteak eta euren identitate etnikoa lantzeak migratzaileen integrazioa eta ongizatea ekartzen duela. Aldi berean, gizarte berrian integratzera motibatzeak, tokiko hizkuntza ikasteak eta harrera gizartearen parte direla sentiarazteak ere etorkinen gizarteratzea eta ongizatea ahalbidetzen ditu. Beraz, migratzaileen ongizatea bermatzeko sustatu behar dira kultura bitasuna eta kultur aniztasuna.  [Kultura bitasuna da etorkinen ongizatea bermatzeko gakoa, Magdalena Bobowik (Anixe Uribarren, 2017-08-30)] (Berria.eus)

  

  bitasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:22 pm on 2017/08/29 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  ohoin 

  iz. 1 iz. Lapurra. Ik. ebasle. Ohoin eta gaizkileak. Gauaz ohoinak bezala. Ohoin batzuek ebatsi zituztela zazpiehun mila libera, diru berri. Ohoinek larruturik utzia. Atzeman dute ohoina. Ohoin zulo batean. Ohoin estalki izan naiz. Ohoin handiak urkarazten ditu txikiak (esr. zah.). || Rollon itsas ohoin famatua (Ik. itsaslapur).2  (Izenondo gisa). Framazon ohoinak. Urde ohoina! Seme ohoina, zer egin didak hik? (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ohoin (AN-egüés-ilzarb-olza, L, B, BN, S; Volt 90, SP, Urt I 158, Ht VocGr, Lar, Añ (AN), Izt 67r, Arch VocGr, VocBN, Dv (+ ooin), H), uhuin (BN-mix-bard, S; Gèze (uhuñ), Dv (uhuiñ, S), H (uhuñ, S)), uhun (Lar Sup, Hb ap. Lh), oin (Lcc (oña), VocB), ogoñ (L-côte), ohoi (H), ogin (BN-baig). Ref.: Bon-Ond 167; A (ooin, uhuiñ), Apend (ogin); Lrq /ũhúñ/; AtSac 24.

  1. Ladrón. “Robador, oña” Lcc. “Caco”, “ladrón”, “pillador”, “salteador” Lar. “Voleur. Itzalka, ebaska ibiltzea, ohoin bat bezala” H. “Il se dit par extension de quelqu’un qui exige plus que le prix dû et exact. Goregi saltzen duzu, zaren bezalako ohoina, vous vendez un prix trop élévé, voleur que vous êtes; de quelqu’un qui triche au jeu, ez horrekin jokoan hari, ohoin hutsa da, ne jouez pas avec celui-là, c’est un pur, un franc voleur” H. “Ohoinak aserratü ahari-ebazlea agertü (S), los ladrones reñidos, aparece el robador del carnero” A. v. lapur.

  Tr. Documentado en textos septentrionales; al Sur aparece en RS (uuñ), Lizarraga de Elcano (ooin) y algunos autores modernos. La variante suletina es uhuin, salvo en Tartas (ohoiñ, ohoñ), Belapeyre (II 49 ohoñ), Eguiateguy (ohoiñ) y AstLas (73 ohoin); hay también ejemplos de uhoin en UskLiB e Inchauspe, en ambos casos junto a uhuin. La var. ogoñ es usada por Arriandiaga. En DFrec hay 3 ejs. de ohoin, septentrionales.

  Sinonimoak: iz./izond. Ipar.

      [lapurra]: esku-zikin, harrapari, lapur, xixkalari, ebasle Ipar., arrobatzaile Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. ladrón, -ona
  fr iz. voleur, -euse
  en iz. thief, robber
  port iz. ladrão(ona), ladrão(a)

  Ohoin handiak urkarazten ditu txikiak (esr. zah.).

  

  ohoin (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)